00640820004

NIVEAU 3 FIJNMECHANISCHE TECHNIEK Allround verspaner

1 Introductie CNC frezen

project taak

NIVEAU 3 FIJNMECHANISCHE TECHNIEK Allround Verspaner [Crebo 94350]

1

project taak

Introductie CNC frezen

693111147

Bestelnummer 00640820004

Colofon Deze uitgave is gerealiseerd onder verantwoordelijkheid van Stichting Consortium Beroepsonderwijs.

Auteur

T.A. Overdijk

Ontwikkelteamleider W. van Dijk

Leden werkgroep

T.A. Overdijk, W. Emons

Eindredactie

M. Brok, W. van Dijk

Vormgeving Henny Witjes, Studio Blanche

DTP Stichting Consortium Beroepsonderwijs/studio Blanche Juni 2013

Foto´s

Smeot Hengelo R. Schaafstra

Ondanks alle inspanningen is het mogelijk dat Stichting Consortium Beroepsonderwijs niet alle copyrights van de in de uitgave opgenomen illustraties heeft geregeld. Degene die meent alsnog rechten te kunnen doen gelden, wordt verzocht contact op te nemen met Stichting Consortium Beroepsonderwijs.

© 2010 Stichting Consortium Beroepsonderwijs Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, namelijk elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van Stichting Consortium Beroepsonderwijs.

Inhoud

Introductie. .................................................... 5

Oriëntatie......................................................11 Planning en Voorbereiding.......................... 17 Uitvoering en Controle................................ 25 Oplevering en Evaluatie.............................. 31

Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4

BIJLAGE 1 Beoordelingsmonitor.................................... 39 BIJLAGE 2 Urenverantwoording..................................... 40 BIJLAGE 3 Evaluatieformulier......................................... 41 BIJLAGE 4 Projecttaakplanner. ....................................... 42

4

Allround Verspaner

Introduct i e

Een allround verspaner is werkzaam bij bedrijven in de metaalproductenindustrie of in toeleveringsbedrijven voor andere industrieën (o.a. scheepsbouw, machine- en apparatenbouw, transport). Voordat constructies en apparaten kunnen worden samengesteld moeten eerst verschillende onderdelen geproduceerd worden. Bij het maken van die onderdelen kunnen verschillende technieken worden gebruikt. De juiste keuze maken voor de beste techniek bij de vervaardiging van deze producten is van groot belang. Er worden aan het vakmanschap van de allround verspaner hoge eisen gesteld. Daarin staan het leveren van kwaliteit, en het nauwkeurig en zelfstandig werken centraal. Jij bent degene die verantwoordelijk is voor de kwaliteit van het product en voor de veiligheid (regels en wetten) tijdens het productieproces.

5

Introductie CNC frezen

In deze taak ga je leren om als allround verspaner producten te maken. Je doet dit in een metaalbedrijf. In dit bedrijf staan veel computergestuurde freesmachines die jij ook moet kunnen gebruiken. Je leert om de CNC-freesmachine te bedienen en te programmeren. Bij het vervaardigen van producten op deze machine kunnen verschillende technieken worden gebruikt. Om te komen tot een juiste keuze van de te gebruiken techniek moet je voldoende achtergrondkennis hebben. Het programmeren van lineaire bewegingen van een CNC- freesmachine staat in deze taak centraal. Dat doe je door het maken van een of meer producten binnen dit project. Daarnaast leer je om per bewerking voor de juiste techniek te kiezen, je verantwoordelijkheid te nemen en samen te werken. • Programmeren • Meten en keuren • Maken van een planning/plan van aanpak • Maken van een verslagen • Presenteren: voeren van gesprekken • Portfolio: producten aanleveren, evalueren, reflecteren, beoordelingsformulieren invullen In deze projecttaak werk je aan: • Kerntaak 1 ‘Verricht verspanende bewerkingen’ • Kerntaak 2 ‘Maken van CNC-programma’s’ Daarin komen onderstaande werkprocessen aan de orde. 1.1 Voorbereiden verspanende bewerkingen 1.2 Machine productiegereed maken 1.3 Uitvoeren van verspanende bewerking 1.4 Meten en controleren van eigen werk 1.5 Afronden van verspanende bewerkingen 1.6 Onderhouden van apparatuur 2.1 Voorbereiden CNC-programma schrijven 2.2 Maken van CNC-programma’s 2.3 Testen van CNC-programma’s 2.4 Administreren en archiveren van projectgegevens Aan de orde komen o.a.: • Verspanende technieken

6

Allround Verspaner

 

Vanuit Leren, Loopbaan en Burgerschap werk je aan: • Kerntaak 1 ‘Benoemt de eigen ontwikkeling en kiest middelen en wegen om daarbij passende leerdoelen te bereiken’ • Kerntaak 2 ‘Stuurt de eigen loopbaan’

De bewijsstukken voor talen kunnen opgenomen worden in een taalportfolio

Portfolio en afsluiting van de projecttaak In je portfolio van dit project zitten de bewijsstukken die aantonen dat je deze projecttaak goed hebt uitgevoerd. Deze bewijzen tonen aan dat je binnen de werkprocessen aan alle competenties hebt gewerkt en daarmee competentieontwikkeling hebt laten zien. Je bewijsstukken moeten aan de volgende eisen voldoen: • Eigen werk in de praktijk of op school • Recent gemaakt • Uitgevoerd bij deze projecttaak • Zichtbaar welk werkproces of welke competenties per bewijs worden aangetoond • Aangegeven complexiteit (A/B/C/D) • In overleg met je begeleider (ondertekend voor akkoord) • Met ondertekende beoordelingen Als je een stap met voldoende resultaat hebt afgesloten, geeft je begeleider een ‘ GO ’ waarna je aan de volgende stap kunt gaan werken. De oplevering van de gehele projecttaak vindt plaats als alle bewijsstukken uit de eerste drie stappen ingeleverd zijn en beoordeeld zijn met ‘voldoende’. Hiermee heb je aangetoond dat je aan alle competenties per werkproces gewerkt hebt. Tenslotte vindt de oplevering van het project plaats in de vorm van een gesprek, een presentatie of een combinatie daarvan. Voor het aanleveren van deze bewijsstukken in je portfolio draag je zelf de verantwoordelijkheid.

De beoordeling van de hele projecttaak wordt deels door je begeleider op school en deels door je praktijkbegeleider uitgevoerd.

7

Introductie CNC frezen

Zij beoordelen jou: • door observatie van je competenties als je aan het werk bent • door aanvullende gesprekken met jou te voeren • door competenties uit jouw bewijsstukken in je portfolio te waarderen

In de tabel staan de bewijsstukken die bij elke stap horen.

1 Producten portfolio • Productanalyse • Overzicht materialen en gereedschappen • Overzicht leeractiviteiten • Besturing

Stap

1 Oriëntatie

2 Planning en

• Plan van aanpak • Ingevulde planning • Werkvoorbereiding

Voorbereiding

3 Uitvoering en Controle

• Producten van de projecttaak • Verslag productieproces • Eindcontroleformulieren • Urenverantwoording • Beoordeling door de praktijk

4 Oplevering en Evaluatie

• Presentatie, demonstratie of beoordelingsgesprek • Beoordelingsformulieren • Portfolio met producten (in te leveren resultaten) • Evaluatieformulier

8

Allround Verspaner

 

9

Introductie CNC frezen

StAP 1 Je competentieontwikkeling bij deze stap Werkprocessen en competenties

d A G

1.1 Voorbereiden verspanende bewerking

K Vakdeskundigheid toepassen Je zoekt alle benodigde informatie voor de werkzaamheden op, zodat je een duidelijk en compleet beeld van de opdracht hebt en je de verspaningscondities kunt bepalen.

10 Allround Verspaner

STAP 1 orIëNtAtIe

orIëNtAtIe

In deze stap ga je samen met je praktijkopleider op zoek naar een project, waarin je aan de hand van de tekeningen CNC-bewerkingen kunt uitwerken. Samen met hem bepaal je met welke besturing je deze projecttaak gaat uitvoeren. Omdat het doel van dit project het programmeren van rechte lijnen is, kies je daarna een tekening van een product dat gemaakt kan worden door het programmeren van rechte lijnen. Op basis van het soort product en materiaal bepaal je vervolgens de bewerkingsmethode en verspaningscondities. Je moet je keuze kunnen verklaren. In de afbeelding wordt een voorbeeld gegeven van het product dat gemaakt zou kunnen worden in deze projecttaak.

Ga tijdens het maken van de projecttaak regelmatig in een groepje bij elkaar zitten om je vorderingen en ervaringen te delen met andere leerlingen. Bespreek hier ook je uitdagingen en problemen

11 Introductie CNC frezen

die tijdens de uitvoering van de projecttaak tegenkomt. Ook deze collegiale samenwerking vormt een bewijsstuk tijdens deze projecttaak.

In te leveren resultaat (portfolio) In te leveren resultaten

Competentie D A G

Productenanalyse

1.1 K 1.1 K

Overzicht van materialen, gereedschappen en producten

Keuze besturing 1.1 K Overzicht van leeractiviteiten, POP LLB KT 1 en 2 Verantwoording van de beoordeling Datum: Beoordelaar(s) Functie

Handtekening

Leerling

ACTIVITEITEN

1. Productanalyse Maak een lijst van een of meer producten die je gaat opleveren. Beschrijf duidelijk per product waarvoor het gebruikt wordt en hoe het werkt (tip: werk met behulp van foto’s, tekeningen, folders enz.). Raadpleeg de benodigde bronnen en vermeld deze. Beschrijf in deze lijst per product welke technische bewerkingen noodzakelijk zijn om dit product te kunnen vervaardigen. Leg uit waarom je voor deze bewerking(en) gekozen hebt. Onderzoek wat je voor deze opdracht al weet en al eens gedaan hebt. Maak hiervan een lijst. Maak daarna een lijst met alles wat jij nog moet leren en oefenen om deze opdracht vakbekwaam uit te kunnen voeren.

12 Allround Verspaner

stap 1 Oriëntatie

2. Overzicht van producten, materialen en gereedschappen Maak een lijst met producten die je gaat opleveren in deze projecttaak. Geef per product aan met wie je te maken hebt (school, werk). Geef per product aan welke werkzaamheden je gaat uitvoeren (plan van aanpak). Maak met behulp van de tekening(en) per product een lijst van gereedschappen en hulpstukken die nodig zijn om bewerkingen uit te kunnen voeren. 3. Keuze besturing Bepaal samen met je praktijkopleider met welke machinebesturing je deze projecttaak gaat uitvoeren. 4. Overzicht van je leeractiviteiten (POP) Probeer op de volgende vragen een antwoord te formuleren. Overleg met je praktijkopleider, je studieloopbaanbegeleider en met je medecursisten (deelnemers aan het project). Maak gebruik van je productenanalyse. • Welke werkprocessen (WP) ga je in deze projecttaak toepassen? Geef aan of er nog extra hulpstukken en/of gereedschappen gemaakt moeten worden.

• Welke kennis heb je per WP nodig? • Welke vaardigheden moet je oefenen? • Aan welke competenties ga je werken?

Maak hiervan een overzicht in een POP. Gebruik de volgende bronnen: het kwalificatiedossier, de beoordelingsformulieren, de planner.

13 Introductie CNC frezen

Evalueren en beoordelen

De praktijkopleider/begeleider van school controleert of alle punten van de opdracht correct zijn weergegeven en controleert of jouw competentieontwikkeling per werkproces daarin is aangetoond. Controleer zelf steeds de beoordelingen in je beoordelingsformulieren. Als de beoordeling voldoende is, krijg je een GO. Hiermee is je oriëntatie afgerond. De informatie die je hier hebt verzameld, heb je nodig voor de volgende stap.

14 Allround Verspaner

stap 1 Oriëntatie

15 Introductie CNC frezen

StAP 2 Je competentieontwikkeling bij deze stap Werkprocessen en competenties

d A G

1.1 Voorbereiden verspanende bewerking

e Samenwerken en overleggen Je overlegt met je leidinggevende, zodat het werk gepland is in de goede volgorde en wordt uitgevoerd volgens de Arbo-, veiligheid- en milieuvoorschriften. Q Plannen en organiseren Je plant je eigen werkzaamheden, zodat het werk vlot en goed kan worden uitgevoerd en er ook ruimte is om productietechnische problemen op te lossen binnen de beschikbare tijd. K Vakdeskundigheid toepassen Je zoekt alle benodigde informatie voor de werkzaamheden op, zodat je een duidelijk en compleet beeld van de opdracht hebt en je de verspaningscondities kunt bepalen.

16 Allround Verspaner

STAP 2 PlANNING eN VoorbereIdING

PlANNING eN VoorbereIdING

Je hebt de Oriëntatie afgerond. Je weet nu wat de projecttaak in grote lijnen inhoudt. De resultaten uit de stap Oriëntatie ga je gebruiken om een plan van aanpak te maken. Je zet daarvoor de opdracht om in een plan met een planning. Hierin geef je aan welke werkzaamheden je gaat uitvoeren en hoeveel tijd je daarvoor nodig denkt te hebben. Het moet duidelijk zijn aan welke producten, maar ook aan welke competenties je gaat werken. Daarom neem je in het plan op welke kennis en vaardigheden je nodig hebt en hoe je die gaat leren om deze projecttaak goed uit te kunnen voeren. Dit plan van aanpak ga je de komende periode echt gebruiken om alle werkzaamheden uit te voeren. Het moet een duidelijk overzicht zijn, waarin staat wie en wat je nodig hebt, waar en wanneer. Het resultaat hiervan is: • dat je voldoende kennis en vaardigheden hebt om het project te kunnen uitvoeren • dat het materiaal en de gereedschappen goed ingesteld staan • dat alle benodigde gegevens aanwezig zijn Hierdoor kunnen de werkzaamheden in stap 3 vlot en goed worden uitgevoerd.

17 Introductie CNC frezen

In te leveren resultaat (portfolio) In te leveren resultaten

Competentie D A G

Plan van aanpak met planning

1.1 E, Q, K

Werkvoorbereiding 1.1 Q, K Verantwoording van de beoordeling Datum: Beoordelaar(s) Functie

Handtekening

Leerling

ACTIVITEITEN

De activiteiten en opdrachten die je in deze stap uitvoert, moet je zorgvuldig uitwerken. Dat doe je zo dat je aan anderen duidelijk maakt welke competenties je daarbij hebt ontwikkeld. Deze uitwerkingen doe je als resultaat in je portfolio. Raadpleeg de benodigde bronnen en procedures. Maak gebruik van de producten die je gemaakt hebt in de Oriëntatie: • Productanalyse • Overzicht van materialen, gereedschappen en producten • Overzicht van leeractiviteiten Plan van aanpak met planning Het plan van aanpak voor het hele project moet je indelen in hoofdstukken. Vul de onderdelen van het plan van aanpak zo volledig mogelijk in. Werk waar nodig samen met de andere deelnemers aan het project. 1.

18 Allround Verspaner

stap 2 Planning en Voorbereiding

Plan van aanpak: indeling en inhoud 0. Voorblad 1. Opdracht en opdrachtgever

2. Op te leveren resultaat 3. Plan van aanpak 4. Aanwezige kennis en vaardigheden 5. Te ontwikkelen kennis en vaardigheden Kennis/vaardigheid Wie Informatiebron(nen) Activiteit Competenties 6. Faciliteiten < Omschrijf welke faciliteiten je nodig hebt om het project uit te voeren. Geef aan wat wel en wat niet aanwezig is en ook hoe je ontbrekende faciliteiten gaat organiseren.> 7. Oplevering van project BIJLAGEN: a. Lijst met in te leveren beroepsproducten

b. Werktekeningen c. Planning in tijd

Als het klaar is, controleer je het plan met behulp van de checklist.

19 Introductie CNC frezen

Checklist Plan van Aanpak Is het voorblad compleet?  Tekst: ‘Plan van aanpak’?  Naam van de projecttaak?  Naam van de organisatie en naam van de opdrachtgever?  Plaats en einddatum van het Plan van aanpak?  Naam van de opdrachtnemer (eventueel de namen van de groepsleden)?  Je eigen naam?

Lay-out  Inhoudsopgave met paginanummers?  Hoofdstukken genummerd?  Paginanummers op bladzijden?

Taal(gebruik)  Spellingsfouten? Punten, vraagtekens, hoofdletters?

De opdracht  Is de opdracht duidelijk omschreven?  Aan welke eisen moet het product voldoen? (lijst)  Naam van de opdrachtgever (persoon) ?  Naam van de projectleider?  Is er eventueel een schriftelijke opdracht aanwezig?

De activiteiten  Zijn de activiteiten in benoemd in een logische volgorde ?  Zijn de activiteiten binnen een groep ongeveer gelijk in moeilijkheid?  Is de oplevering van het project beschreven? De producten  Zijn voldoende producten gedefinieerd?  Is het plan van aanpak ook als product gedefinieerd?  Zijn eventuele belangrijke gebeurtenissen ook als product gedefinieerd?  Zijn ontwerpen, rapporten e.d. niet vergeten?  Is het eindproduct niet vergeten?

De planning  Klopt de planning met de activiteiten?  Is de planning realistisch?

de Checklist Plan van aanpak is beschikbaar op: www.consortiumbo.nl/site/techniek_ICt_mediavormgeving/niveau_3/materiaal.html

20 Allround Verspaner

stap 2 Planning en Voorbereiding

Bespreek tenslotte je plan van aanpak en planning met je begeleiders van bedrijf en school. Controleer in dit gesprek de volgende zaken: • Zijn de juiste activiteiten gepland? • Is de planning in tijd correct? • Zijn de juiste prioriteiten gesteld? • Zijn de juiste materialen en middelen ingezet? • Welke werkprocessen en competenties ontwikkel je in deze taak? • In welke complexiteit wordt de taak uitgevoerd? Verwerk eventuele opmerkingen in het plan van aanpak en stel je planning bij. Laat je plan van aanpak en planning ondertekenen voor akkoord door je begeleider van school, je praktijkopleider en jezelf. Hierin moet naar voren komen: • Werkvolgorde/stappenplan • Verspaningscondities (denk hierbij aan: snijsnelheid, voeding, snedediepte en toerental) • Machinekeuze • Hulpmiddelen en controle gereedschappen • Opspanning • Oplevertermijn Houd vanaf de voorbereiding de urenverantwoording bij tot en met de controle. Hiermee kun je controleren of je gewerkt hebt volgens planning. 2. Werkvoorbereiding Maak een werkvoorbereiding voor de uitvoering van het project.

21 Introductie CNC frezen

Evalueren en beoordelen

Je begeleider van school controleert of alle punten van de opdracht correct zijn weergegeven en controleert of jouw competentieontwikkeling per werkproces daarin is aangetoond. Als de beoordeling voldoende is, krijg je een GO. Hiermee is je voorbereiding voor het leren, de planning en je werkvoorbereiding voor de uitvoering afgerond. Dit plan van aanpak met de planning en de werkvoorbereiding heb je nodig voor de volgende stap.

22 Allround Verspaner

stap 2 Planning en Voorbereiding

23 Introductie CNC frezen

StAP 3 Je competentieontwikkeling bij deze stap Werkprocessen en competenties

d A G

1.2 Machine productie- gereed maken 1.3 Uitvoeren van verspanende bewerking 1.4 Meten en controleren van het eigen werk 1.5 Afronden van verspanende bewerkingen (in context) 2.1 Voorbereiden CNC-program- ma schrijven 2.2 Schrijven van CNC- programma’s

K Vakdeskundigheid toepassen Je stelt de machine volgens tekening precies in en je laat een proefbewerking uitvoeren, zodat je de instellingen heel nauwgezet kunt aanpassen (optimaliseren).

t Kwaliteit leveren Je werkt systematisch met afwisselend tussentijdse metingen, zodat het eindproduct voldoet aan de kwaliteitseisen.

l Materialen en middelen inzetten Je gebruikt voor de controles verschillende meetinstrumenten op de juiste manier, zodat de gemeten waarden betrouwbaar zijn.

t Instructies en procedures opvolgen Je legt volgens de bedrijfsprocedures de gebruikte instellingen vast en je archiveert de tekeningen en schetsen, zodat de gebruikte instellingen hergebruikt kunnen worden.

S Kwaliteit leveren Om het gewenste kwaliteit- en productieniveau te halen test je het CNC-programma aan de hand van grafische simulatie.

t Instructies en procedures opvolgen Je stelt de machine in en af volgens de voorgeschreven procedures, zodat ermee gewerkt kan worden. K Vakdeskundigheid toepassen Je maakt gebruik van een CAM-systeem, zodat je een CNC-programma voor uiteenlopende CNC-machines en bewerkingen schrijft. e Samenwerken en overleggen Je overlegt met je leidinggevende over het wijzigen van het CNC-programma, zodat je voldoende informatie hebt om de wijziging te kunnen uitvoeren. K Vakdeskundigheid toepassen Je test het gewijzigde CNC-programma aan de hand van een grafische simulatie, zodat het programma klaar is om in de CNC-machine te worden gebruikt

2.3 Testen van CNC- programma’s

24 Allround Verspaner

STAP 3 uItVoerING eN CoNtrole

uItVoerING eN CoNtrole

In deze stap ga je de projecttaak uitvoeren. Je werkt daarbij volgens het plan van aanpak en de werkvoorbereiding die je hebt gemaakt in de vorige stap. Om een duidelijk beeld te krijgen van de opdracht achterhaal en interpreteer je alle relevante informatie. Aan de hand van verkregen informatie maak je een vertaalslag voor een CNC-programma dat uitgevoerd wordt op de gekozen CNC-machine. Je stelt de machine in en af volgens tekeningen en geldende kwaliteitsnormen. Je voert het werk volgens de bedrijfsregels uit. Tijdens de uitvoering van de werkzaamheden moet je je werk regelmatig en kritisch controleren en testen. Eventuele aanpassingen of fouten kun je dan tijdig signaleren en bijstellen. Je werkt, als dat nodig is, samen met collega’s. Aan het einde van deze stap bekijk je het gemaakte product en dat controleer je heel kritisch. Ook moet de machine weer buitenbedrijf gesteld worden, onregelmatigheden verholpen zijn en projectgegevens volgens de bedrijfsvoorschriften opgeborgen zijn.

25 Introductie CNC frezen

In te leveren resultaat (portfolio) In te leveren resultaten

Competentie O V G

Producten van de projecttaak Verslag van het productieproces

1.2 K 1.3 T

1.2 K 2.1 S

Werkvoorbereiding

Controle formulieren (meetstaten)

1.4 L 1.5 T

CNC-programma

2.2 T,K 2.3 E,K

Urenverantwoording

1.5 T

Beoordeling door de praktijk Verantwoording van de beoordeling Datum: Beoordelaar(s) Functie

Handtekening

Leerling

ACTIVITEITEN

Je gaat je nu voorbereiden op het maken van de producten. Denk goed na over de volgorde en de keuzes die je daarbij maakt. In het verslag beschrijf je hoe je het product maakt en welke keuzes je hebt moeten maken. Verslag van het productieproces Nadat de keuze voor de te gebruiken productieproces/besturing gemaakt is, zal het project uitgevoerd moeten worden. Maak een fotoverslag van de uitvoering van dit project. Maak van elk werkproces minimaal één foto. Lees vooraf de competenties die van belang zijn in dit werkproces en welke prestaties je daarvoor moet laten zien. Achteraf beschrijf je in een verslag bij de foto hoe jij deze prestaties hebt uitgevoerd. 1.

26 Allround Verspaner

stap 3 Uitvoering en Controle

Voorbeeld Werkproces 1.2 ‘Machine productiegereed maken’ Competentie: Vakdeskundigheid toepassen 1. Je maakt een foto van de machine als je begint en een foto als hij productieklaar is. 2. In het verslag bij deze foto’s schrijf je: –– Wat je gedaan hebt (stappen) om de machine productieklaar te maken –– Hoe je de tekening daarbij hebt gebruikt –– Wanneer je besloot om een proefbewerking uit te voeren –– Wat het resultaat van de proefbewerking was –– Welke instellingen je hebt aangepast –– Waarom je deze instellingen hebt aangepast (vakdeskundigheid) Op deze manier heb je laten zien op welke wijze jij vakdeskundigheid toepast bij het productiegereed maken van de machine. Competentie: Materialen en middelen inzetten 1. Je maakt een foto van gebruikte materialen en gereedschappen. 2. In het verslag bij deze foto (‘s) schrijf je –– Welke materialen en welke middelen je hebt gebruikt –– Welke acties je genomen hebt om ervoor te zorgen dat er niets kapot of verloren kon gaan Op deze manier heb je laten zien op welke wijze jij materialen en middelen hebt ingezet bij het productiegereed maken van de machine. Competentie: Instructie en procedures opvolgen 1. Je maakt een korte samenvatting, van de geldende bedrijfsregels 2. Je maakt een korte samenvatting, van de toegepaste procedures 3. Je beschrijft wanneer en hoe je deze regels hebt toegepast volgens de eisen van het te maken product Op deze manier heb je laten zien op welke wijze jij instructies en procedures hebt opgevolgd bij het productiegereed maken van de machine. Op deze wijze verwerk je alle werkprocessen in het (foto)verslag. Voeg bij dit verslag alle formulieren die je hebt gebruikt voor deze projecttaak.

27 Introductie CNC frezen

2. Controle formulieren Vul alle noodzakelijke formulieren in. Beschrijf welke meet- en hulpmiddelen je hebt gebruikt. Vul de meetstaat in. Controleer of je de planning hebt gehaald. Als je die niet hebt behaald, vermeld je hoe dat gekomen is. Verwerk deze gegevens bij werkproces 1.4 ‘Meten en controleren van eigen werk’.

3.

Urenverantwoording (zie bijlage 2 Urenverantwoording)

Je hebt gedurende de projecttaak een urenverantwoording bijgehouden. Laat het formulier ondertekenen door de praktijkopleider en begeleider van school. Lever het formulier bij stap 4 in.

Urenverantwoording is beschikbaar op: www.consortiumbo.nl/site/ Techniek_ICT_mediavormgeving/niveau_3/materiaal.html

28 Allround Verspaner

stap 3 Uitvoering en Controle

4. Beoordeling door de praktijk Als alle resultaten ingeleverd zijn en het project klaar is, beoordeelt de praktijk (opdrachtgever): a. de kwaliteit van de producten b. jouw competenties per werkproces die hij heeft waargenomen tijdens de uitvoering Aansluitend voert de opdrachtgever met jou een eindgesprek. Tijdens dit gesprek staan die werkprocessen centraal waarin hij bepaalde competenties van jou nog niet voldoende heeft gezien. Tenslotte geeft de praktijkopleider op basis van deze twee beoordelingen een eindoordeel over jouw competenties tijdens de praktijkuitvoering van het project. De beoordeling wordt door de praktijkopleider ondertekend. De beoordeling bewaar je als bewijs in je portfolio.

29 Introductie CNC frezen

StAP 4 Je competentieontwikkeling bij deze stap Werkprocessen en competenties

d A G

1.5 Evalueert

M Analyseren Je kan je eigen manier van werken en leren in kaart brengen en je bepaalt of het in de volgende opdrachten nodig is om de manier van werken en leren aan te passen. P leren Je bent in staat, na feedback over de leerstijl deze aan te passen. u omgaan met veranderingen en deze aanpassen Je onderkent en accepteert dat beroepseisen en beroepsuitoefening veranderen en je kunt je plan van aanpak hierop aanpassen. W Gedrevenheid en ambitie tonen Je bent geïnteresseerd in het vak en bent bereid je in te zetten voor nieuwe ontwikkelingen.

de gekozen manier van leren

2.3 Stuur je eigen loopbaan en onderneemt acties die daarbij nodig zijn

30 Allround Verspaner

STAP 4 oPleVerING eN eVAluAtIe

oPleVerING eN eVAluAtIe

Je hebt de projecttaak uitgevoerd. In deze stap ga je de resultaten die je hebt opgeleverd in de vorige stappen presenteren. Met behulp van je verslag presenteer je hoe het proces is verlopen en hoe je tot resultaat bent gekomen. Jouw functioneren staat centraal. Daarin laat je de juiste competenties zien die je tijdens de uitvoering van de diverse werkprocessen in dit project hebt ingezet. Extra aandacht tijdens deze oplevering geef je aan de afronding en het archiveren in de werkprocessen 1.5 en 2.3. competenties U enW Je vertelt zo duidelijk mogelijk hoe je instructies en procedures hebt gevolgd en hoe je vakdeskundigheid daarbij hebt toegepast. In deze laatste stap wordt tevens een beroep gedaan op jouw evaluatie- en reflectievermogen. Je moet daarvoor kritische vragen over de producten en het doorlopen proces kunnen beantwoorden, zoals: • Voldoet het product aan de gestelde eisen? • Hoe controleerde je dat? • Welk proces heb je doorlopen?

• Wat voor procedures zijn er gebruikt? • Hoe verliep het overleg met collega’s? • Is de klant tevreden?

Ook vragen over jouw eigen leerproces komen aan bod: • Welke competenties heb je ontwikkeld en op welke manier? • Welke werkwijze past bij jou? • Wat ging er goed of niet zo goed? • Wat zou je een volgende keer veranderen?

31 Introductie CNC frezen

In te leveren resultaat (portfolio) In te leveren resultaten

Competentie O V G

Portfolio met alle producten (in te leveren resultaten)

Alle werkprocessen en competenties Alle werkprocessen en competenties Alle werkprocessen en competenties

Beoordelingsformulieren

Presentatie, demonstratie of beoordelingsgesprek Evaluatieformulier (bijlage 3) LLB Verantwoording van de beoordeling Datum: Beoordelaar(s) Functie

Handtekening

Leerling

ACTIVITEITEN

1.

Bijgewerkt Portfolio

Vaststellen dat: • alle in te leveren resultaten (met beoordeling) in het portfolio aanwezig zijn • alle werkprocessen en competenties in de stappen beoordeeld zijn • formulieren ondertekend in het portfolio aanwezig zijn Beoordelingsformulieren Vaststellen dat de beoordelingsformulieren volledig zijn ingevuld en beoordeeld. 2.

32 Allround Verspaner

stap 4 Oplevering en Evaluatie

Maak een keus:

Of

3.

Oplevering door het geven van een mondelinge presentatie of demonstratie

Tijdens deze presentatie laat je zien dat de resultaten van deze projecttaak, de producten, tot stand zijn gekomen door gebruik te maken van alle werkprocessen. Maak duidelijk hoe je op deze wijze een kwalitatief hoogwaardig product kon leveren. Extra aandacht tijdens deze oplevering geef je aan de afronding en het archiveren in de werkprocessen 1.5 en 2.3. competenties U enW Je vertelt zo duidelijk mogelijk hoe je instructies en procedures hebt gevolgd en hoe je vakdeskundigheid daarbij hebt toegepast. Maak duidelijke afspraken hoe de oplevering van deze projecttaak verloopt. Afspraken maken doe je samen, dus overleg altijd met je begeleiders!

Of

3.

Oplevering door het voeren van een beoordelingsgesprek

De oplevering van de projecttaak kan ook gebeuren door middel van een beoordelingsgesprek. Dit is een aanvulling op je portfolio en op jouw beroepsgericht handelen. Extra aandacht tijdens deze oplevering geef je aan de afronding en het archiveren in de werkprocessen 1.5 en 2.3. competenties U enW Je vertelt zo duidelijk mogelijk hoe je instructies en procedures hebt gevolgd en hoe je vakdeskundigheid daarbij hebt toegepast.

33 Introductie CNC frezen

1. Maak hieronder een keuze in overleg met je begeleider hoe je projecttaak oplevert. 2. Geef dit aan door het hokje aan te vinken. ‡ ‡ Presentatie of demonstratie –– Ik presenteer mijn projecttaak. –– Ik presenteer of demonstreer het product en proces. –– Ik licht toe welke werkprocessen en competenties hiermee aangetoond zijn en met welke bewijsstukken. –– Mijn presentatie of demonstratie met hand-outs voldoet aan de gestelde eisen. ‡ ‡ Met een beoordelingsgesprek –– Ik word beoordeeld op mijn werkprocessen en competenties. –– Ik weet welke werkprocessen en competenties en bewijsstukken beoordeeld worden. –– Dit gebeurt volgens de een vastgestelde methode (bv. STAR(R)T)-methode. ‡ ‡ Eindgesprek of beoordelingsgesprek –– Ik bespreek mijn functioneren en mijn projecttaak. –– Ik verantwoord mijn bewijsstukken. –– In een gesprek wordt een toelichting gevraagd op mijn portfolio, bewijsstukken en functioneren. ‡ ‡ Situatie –– Betrokkenen : ………………… –– Datum : ………………… –– Plaats : ………………… –– Zorg dat alles klaar is. –– Kom op tijd! Controle: de beoordeling van de projecttaak a. Het beoordelen van de presentatie. b. Het beoordelen van de competenties in de bewijzen uit het portfolio en de beoordelingsformulieren. c. Een eindgesprek, volgens de STARRT-methodiek. In dit gesprek staan die werkprocessen centraal waarin bepaalde competenties van jou nog niet voldoende zijn gezien. Tijdens dit gesprek kun je die aantonen.

34 Allround Verspaner

stap 4 Oplevering en Evaluatie

d. Eindbeoordeling Op basis van deze beoordelingen krijg je een eindoordeel over jouw werkprocessen en competenties tijdens de uitvoering van het project. Evaluatieformulier Tot slot vul je het evaluatieformulier in. Bij evalueren wordt een krachtig beroep gedaan op jouw kritische houding en reflectievaardigheden. Daarbij komen ook vragen over jouw eigen leerproces aan bod • Welke werkprocessen en competenties zijn ontwikkeld en op welke manier? • Welke werkwijze past bij jou? • Wat ging er goed of niet zo goed? • Wat zou je een volgende keer veranderen? 4.

• Waar ga je aan werken? • Wat moet je nog leren?

Deze evaluatie wordt besproken en beoordeeld in een gesprek met jou en je begeleider op school. Tijdens dit gesprek wordt er een koppeling gemaakt met het POP-gesprek. Daarin worden aandachtspunten voor voortgezette competentieontwikkeling in de volgende projecttaak vastgelegd.

Het evaluatieformulier is beschikbaar op: www.consortiumbo.nl/site/ Techniek_ICT_mediavormgeving/niveau_3/materiaal.html

Evalueren en beoordelen

Hiermee is je project afgerond en beoordeeld. Je nieuwe POP neem je mee naar je volgende project.

35 Introductie CNC frezen

Bronnen • Map voor de projecttaken • Planner met de lesstof (in overleg met docent)

Handige links Vakvaardigheden: • http://nl.wikipedia.org/wiki/Verspanen • www.verspanen.tk • Formulieren beschikbaar via http://www.consortiumbo.nl/site/ Techniek_en_ICT/niveau_3/materiaal.html

Leren en loopbaan: • www.leren.nl

• http://leren.startpagina.nl/ • http://www.loopbaan.nl

Informatie en nog meer links op: • www.consortiumbo.nl (http://www.consortiumbo.nl/site/ Techniek_ICT_mediavormgeving/niveau_3/materiaal.html) • www.kenteq.nl

36 Allround Verspaner

stap 4 Oplevering en Evaluatie

Jouw competentieontwikkeling bij Leren, Loopbaan en Burgerschap (Kerntaak 1: Benoemt de eigen ontwikkeling en kiest middelen en wegen om daarbij passende leerdoelen te bereiken)

D A G

1.1 Benoemt leerdoelen

J Formuleren en rapporteren Je formuleert je eigen leerkansen en leerdoelen op een duidelijke en begrijpelijke wijze. M Analyseren Je kunt aandachtig en ijverig bepalen welke veranderingen in de leef- en werkomgeving het beste aansluiten bij de eigen ambitie. Is daarbij in staat de juiste leerbehoefte vast te stellen. N Onderzoeken Je stelt zich op de hoogte van veranderingen in de samenleving en werkomgeving en maakt hiervan gebruik om duidelijke leerdoelen te stellen. W Gedrevenheid en ambitie tonen Je aanvaardt de uitdaging om de eigen leerdoelen te ontdekken en investeert tijd en energie om tot een keuze te komen. N Onderzoeken Je verzamelt, overzichtelijk, informatie over de verschillende (nieuwe) manieren van leren. O Creëren en innoveren Je durft voor te stellen de leeractiviteiten op een andere manier dan gebruikelijk, uit te voeren. A Beslissen en activiteiten initiëren Je kunt aantonen dat de gekozen manier van leren aansluit bij je eigen leerdoel. M Analyseren Je kiest een manier van leren die past bij jouw leerstijl en de leeromgeving. O Creëren en innoveren Je hebt je op de hoogte gesteld van geschikte en nieuwe manieren van leren. A Beslissen en activiteiten initiëren Je bent in staat de leeractiviteiten in de praktijk uit te voeren en zo nodig bij te stellen. Q Plannen en organiseren Je hebt op basis van zijn leerdoelen een planning gemaakt van zijn leeractiviteiten. M Analyseren Je kunt je eigen manier van werken en leren in kaart brengen en bepaalt of het in volgende opdrachten nodig is deze aan te passen. P Leren Je bent in staat, na feedback over de leerstijl, deze aan te passen.

voor de eigen ontwikkeling

1.2 Inventariseert geschikte manieren van leren 1.3 Kiest bij de situatie en bij zichzelf passende manieren van leren 1.4 Plant zijn eigen ontwikkelproces en voert het uit 1.5 Evalueert de gekozen manier van leren

In te leveren resultaten • Stap 1: Overzicht van leeractiviteiten

WP

O V G

Wp 1.1 Wp 1.4

• Stap 2: Plan van aanpak en planning

• Stap 4: Evaluatieformulier Wp 1.5 Verantwoording van de beoordeling Datum: Beoordelaar(s) Functie

Handtekening

Leerling

37 Introductie CNC frezen

Jouw competentieontwikkeling bij Leren, Loopbaan en Burgerschap (Kerntaak 2: Stuurt eigen loopbaan)

D A G

2.1 Reflecteert op eigen kwaliteiten en motieven

D Aandacht en begrip tonen Je verwoordt de eigen kwaliteiten, wensen en waarden en bent je bewust hoe deze invloed kunnen hebben op je eigen loopbaanontwikkeling. G Relaties bouwen en netwerken Je bent door gesprekken met anderen, in staat inzicht te krijgen in eigen kwaliteiten en motieven en deze af te stemmen op de eigen loopbaan. M Analyseren Je bepaalt welke competenties, wensen en waarden belangrijk zijn voor de loopbaanontwikkeling. N Onderzoeken Je bent in staat, door middel van allerlei technieken, een beeld van jezelf te krijgen. D Aandacht en begrip tonen Je verwoordt in hoeverre de persoonlijke waarden en kwaliteiten van invloed zijn op het zoeken naar passend werk. G Relaties bouwen en netwerken Je hebt na overleg met anderen, inzicht in passend werk. M Analyseren Je vergelijkt de persoonlijke en gevraagde kwaliteiten en concludeert hieruit wat passend werk is. N Onderzoeken Je bent in staat, d.m.v. informatie in te winnen, in te schatten welk werk aansluit bij de persoonlijke kwaliteiten. A Beslissen en activiteiten initiëren Je maakt keuzes om de eigen loopbaan verder te ontwikkelen en onderneemt hiervoor de nodige acties. G Relaties bouwen en netwerken Je legt je plan van aanpak voor aan eigen relaties, zodat zij kunnen adviseren bij het vinden van passend werk. N Onderzoeken Je onderzoekt de gevolgen van toekomstige keuzes en acties en gebruikt deze om zijn loopbaan te kunnen sturen. U Omgaan met veranderingen en aanpassen Je onderkent en accepteert dat beroepseisen en beroepsuitoefening veranderen en kunt je plan van aanpak hierop aanpassen. W Gedrevenheid en ambitie tonen Je bent geïnteresseerd in het vak en bent bereid je in te zetten voor nieuwe ontwikkelingen.

2.2 Onderzoekt welk werk er is en wat bij hem past

2.3 Stuurt de eigen loopbaan en onderneemt acties die daarbij nodig zijn

In te leveren resultaten Stap 4: Presentatie of demonstratie

WP

O V G

Wp 2.1 Wp 2.3

Stap 4: Evaluatieformulier

Verantwoording van de beoordeling Datum: Beoordelaar(s) Functie

Handtekening

Leerling

38 Allround Verspaner

BI JLAGE 1 Beoorde l i ngsmon i t or

Opmerkingen

Leerling: Complexiteit

Beoordeling A

score D - A - G

docent

praktijkopleider

leerling

Competenties Prestatie-indicator of verwacht gedrag afgeleid van de prestatie-indicator

Productanalyse ind E v 1 1.1 Voorbereiden verspanend K Vakdeskundigheid Je zoekt alle benodigde informatie voor de werkzaamheden op zodat je een duidelijk Overzicht materialen, gereedschappen en producten ind P v bewerking toepassen en compleet beeld van de opdracht hebt en je de verspaningscondities kunt bepalen. Keuze van de besturing ind BD pra Overzicht leeractiviteiten, POP G2,3 P v Planning ind E v Plan van aanpak ind P v 1 1.1 Voorbereiden verspanende bewerkingen E samenwerken en overleggen Werkvoorbereiding ind E pra/v K Vakdeskundigheid deskundigheid toepassen Verslag van het productieproces ind P pra/v 1 K Vakdeskundigheid toepassen 1.2 Machine productie- gereed maken Plannen en organiseren 1.1 Benoemt leerdoelen voor eigen ontwikkeling N

Je onderkent en accepteert dat beroepseisen en beroepsuitoefening veranderen en kan je plan van aanpak hierop aanpassen. Je bent geïnteresseerd in het vak en bent bereid om je in te zetten voor nieuwe ontwikkelingen.

Analyseren Je kan je eigen manier van werken en leren in kaart brengen en je bepaalt of het in volgende opdrachten nodig is de manier van leren en werken aan te passen. M 1.5 Evalueert de gekozen manier van leren 2.3 Stuurt de eigen loopbaan en onderneemt acties die daarbij nodig zijn W Gedrevenheid en ambitie tonen

Je stelt de te gebruiken machine snel en precies in en af en laat een proefbewerking uitvoeren. Aan de hand van de proefbewerking kun je de afstelling van de machine optimaliseren. T Kwaliteit leveren Je werkt systematisch met afwisselend tussentijdse metingen zodat het eindproduct voldoet aan de kwaliteitseisen. Om aan de hand van verkregen informatie een vertaalslag te kunnen maken voor een CNC- programma voor uiteenlopende CNC-machines maak je gebruik van: Technisch inzicht, probleemoplossend vermogen en een Cam-systeem. procedures opvolgen Je stelt de machine in en af volgens voorgeschreven procedures. Na gebruik archiveer je het CNC-programma volgens bedrijfsprocedures. E Samenwerken en overleggen Je overlegt met je leidinggevende over het wijzigen van het CNC-programma zodat je voldoende informatie hebt om wijzigingen te kunnen uitvoeren. L Materialen en middelen inzetten procedures opvolgen P Leren Je bent in staat, na feedback over de leerstijl, deze aan te passen. U Omgaan met verand. en aanpassen Om de gewenste kwaliteit- en productieniveaus te halen test je het CNC-programma aan de hand van een grafische simulatie. Om een duidelijk beeld te krijgen van de opdracht en om de verspaningscondities te kunnen bepalen achterhaal en interpreteer je alle relevante informatie. Doordat je verschillende meetinstrumenten gericht en doeltreffend weet te gebruiken om het eindproduct te controleren zijn de gemeten waarden betrouwbaar. Je legt volgens de bedrijfsprocedures de gebruikte instellingen vast zodat de gebruikte instellingen hergebruikt kunnen worden.

W Je aanvaardt de uitdaging om de eigen leerdoelen te ontdekken en investeert tijd en energie een keuze te komen. K Vakdeskundigheid toepassen Onderzoeken Je stelt je op de hoogte van veranderingen in de samenleving en werkomgeving en je maakt hiervan gebruik om zelf duidelijke leerdoelen te stellen. Gedrevenheid en ambitie tonen Je maakt op basis van je leerdoelen een planning van de leeractiviteiten. 1 1. 4 Plant zijn eigen leerproces en voert het uit Q 1 2.1 Voorbereiden CNC- programma maken 2 2.2 Maken van CNC- programma's 1 1.3 Uitvoeren verspanende bewerking

Je overlegt met je leidinggevende zodat het werk gepland is in de goede volgorde en wordt uitgevoerd volgens Arbo-, veiligheid- en milieuvoorschriften. ruimte is om productietechnische problemen op te lossen binnen de beschikbare tijd.

Om een duidelijk beeld te krijgen van de opdracht en om de verspaningscondities te kunnen bepalen achterhaal en interpreteer je alle relevante informatie.

Werkvoorbereiding van het eindproduct ind P pra/v 2 S Kwaliteit leveren Werkstuk ind P pra 1 1.2 Machine productie- gereed maken K Vakdeskundigheid toepassen CNC programma ind P pra

Q Plannen en organiseren Je plant je eigen werkzaamheden zodat het werk vlot en goed worden uitgevoerden er ook T Instructies en T Instructies en

Code

Werkproces

1 1.4 Meten en controleren van het eigen werk

1 1.5 Afronden verspanende bewerkingen

2 2.3 Testen van CNC- programma's

Kerntaak

2

1

Kerntaak LLB

ok

BPV

beoordelaars

Controleformulieren (meetstaten) ind P pra/v pra/v

beoordelingsvorm

Mondelinge presentatie of demonstratie ind/G2 P pra/v/ex Evaluatieformulier ind F

werkvorm

Monitor Product

Stap 2 Planning en Voorbereiding

Stap 3 Uitvoering en Controle

Stap 4 Oplevering en Evaluatie

Stap 1 Oriëntatie

Projecttaak 1

Introductie CNC frezen

Verspaner [94351]

Indien nodig vraag je de beoordelingsmonitor op bij je docent.

39 Introductie CNC frezen

BI JLAGE 2

Urenveran twoord i ng

<> <>, <>, <> Tel: <>, mobiel: <>

Plaats hier het logo

Gegevens werknemer Naam

Nr.

Opdrachtgever Naam Adres

PC Telefoon Mobiel

Paraaf

Wij bevestigen dat genoemde werknemer nevenstaande activiteiten tot tevredenheid voor ons heeft verricht.

Omschrijving probleem / te verrichten werkzaamheden

Lijst gebruikte onderdelen

Urenstaat (15 min = 0,25 uur, 30 min = 0,5 uur, 45 min = 0,75 uur) Datum Van tot Gewerkte uren Gereden km

Omschrijving verrichte werkzaamheden

Totaal gewerkte uren

40 Allround Verspaner

BI JLAGE 3 Eva l ua t i e f ormu l i er

Naam E-mailadres Periode van de projecttaak Opleiding Titel van de projecttaak

ROC Bedrijf

Naam klant/begeleider van school/begeleider(s)

In te vullen door leerling Stap

Wat ging goed?

Wat kon beter?

Oriëntatie

Planning en Voorbereiding

Uitvoering en Controle

Oplevering en Evaluatie

In te vullen door klant, begeleider(s), begeleider van school en medeleerling Tips (Wat kan beter) Tops (Wat gaat goed) Klant

Begeleider van school / begeleider Praktijkopleider

Medeleerling

Mijn verbeterpunten zijn: (Geef daarbij aan om welke werkprocessen of competenties het gaat)

Mijn volgende projecttaak is:

41 Introductie CNC frezen

BI JLAGE 4 Pro j ec t t aakp l anner

Indien nodig vraag je de planner op bij je docent.

42 Allround Verspaner

Voor niveau 3 heeft Stichting Consortium Beroepsonderwijs een didactiek ontwikkeld, die optimaal aansluit op BeroepstaakGestuurd Leren (BGL).

Je leert op niveau 3 projecttaken zelfstandig uit te voeren. De zeven stappen van beroepstaken op niveau 2 zijn in de projecttaken teruggebracht tot vier stappen. De projecttaken zijn minder voorgestructureerd. We doen dus een groter beroep op je zelfstandigheid.

NIVEAU 3 FIJNMECHANISCHE TECHNIEK Allround verspaner [Crebo 94350]

Basisdocument Allround verspaner

Allround verspaner in opleiding en bedrijf

1 Introductie CNC frezen

2 Introductie CNC draaien

3 Frezen CNC 1

4 Draaien CNC 1

5 Frezen CNC 2

6 Draaien CNC 2

7 Frezen CNC 3

8 Draaien CNC 3

9 Frezen Cad

10 Draaien Cad

11 Frezen Cad/Cam

693111146

12 Draaien Cad/Cam

Bestelnummer 00640820004