00640820008

NIVEAU 3 FIJNMECHANISCHE TECHNIEK Allround verspaner

12 Draaien CAD/CAM

project taak

NIVEAU 3 FIJNMECHANISCHE TECHNIEK Allround Verspaner [Crebo 94351]

12

project taak

Draaien CAD/CAM

Artikelnummer 00640820008

COLOFON Deze uitgave is gerealiseerd onder verantwoordelijkheid van Stichting Consortium Beroepsonderwijs.

Directie en managementteam M. Wouters en L. Fine, B. Huijberts, M. Pelgrum, A. Pijnenburg

Ontwikkelteamleider J. Berghs

Leden werkgroep T. Overdijk, D. Gelissen en W. Emons

Eindredactie A. Brok, M. Brok, T. Zuijderduin

Vormgeving Henny Witjes, Studio Blanche

DTP Stichting Consortium Beroepsonderwijs/studio Blanche Juni 2013

Foto´s

D. Gelissen

Ondanks alle inspanningen is het mogelijk dat Stichting Consortium Beroepsonderwijs niet alle copyrights van de in de uitgave opgenomen illustraties heeft geregeld. Degene die meent alsnog rechten te kunnen doen gelden, wordt verzocht contact op te nemen met Stichting Consortium Beroepsonderwijs.

© 2012 Stichting Consortium Beroepsonderwijs Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, namelijk elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van Stichting Consortium Beroepsonderwijs.

INHOUD

Introductie ..................................................... 5

Oriëntatie .....................................................11 Planning en Voorbereiding ......................... 15 Uitvoering en Controle ............................... 23 Oplevering en Evaluatie ............................. 29

Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4

BIJLAGE 1 Beoordelingsmonitor ................................... 34 BIJLAGE 2 Urenverantwoording .................................... 36 BIJLAGE 3 Evaluatieformulier ........................................ 37 BIJLAGE 4 Planner ......................................................... 38 BIJLAGE 5 Beoordelingsformulier tekeningen.............. 40

4

Allround Verspaner

INTRODUCT I E

In deze projecttaak ga je één of meerdere draaiproducten maken met behulp van een CAD/CAM-pakket.

Belangrijke kenmerken van zo’n pakket zijn: • De op- en omspanningen zijn in het productieproces verwerkt. • De output kan een programmalijst zijn met eenvoudige G- en M-codes. • Het pakket levert ook cycli voor de CNC-besturing. In grote lijnen kun je op twee manieren een CAD/CAM module van input voorzien: • Via de invoer van vectoren die in gereedschapsbanen worden omgezet. • Via de invoer van een volumemodel. Met de features van dit volumemodel kun je een CNC-programmalijst maken. In deze projecttaak komen de volgende onderwerpen aan de orde: • Bepaling van de geometrie Welke bewerkingen ga je toepassen? Met welke gereedschappen ga je de bewerkingen uitvoeren? • Features Welke eigenschappen hebben de features? • Diepte van de bewerking met behulp van de tekening(en). • Bepaling van de verspaningscondities • Opspanmethode • Formats voor input Iges, dxf en steps • In- en uitvoer van bestandsconversies • Bestandsbeheer en archivering

5

Draaien CAD/CAM

In deze projecttaak werk je aan: • Kerntaak 2 ‘Maken van CNC-programma’s’

Daarin komen de volgende werkprocessen aan de orde: 2.1 Voorbereiden CNC-programma schrijven 2.2 Schrijven van CNC-programma’s

Vanuit Leren, Loopbaan en Burgerschap werk je aan: • Kerntaak 1 ‘Benoemt de eigen ontwikkeling en kiest middelen en wegen om daarbij passende leerdoelen te bereiken’ • Kerntaak 2 ‘Stuurt de eigen loopbaan’

De bewijsstukken voor talen kunnen opgenomen worden in een taalportfolio.

6

Allround Verspaner

Portfolio en afsluiting van de projecttaak In je portfolio van dit project zitten de bewijsstukken die aantonen dat je deze projecttaak goed hebt uitgevoerd. Deze bewijzen tonen aan dat je binnen de werkprocessen aan alle competenties hebt gewerkt en daarmee competentieontwikkeling hebt laten zien. Je bewijsstukken moeten aan de volgende eisen voldoen: • Eigen werk: gemaakt in de praktijk of op school • Recent gemaakt • Uitgevoerd bij deze projecttaak • Zichtbaar welk werkproces of welke competenties worden aangetoond • Aangegeven complexiteit (A/B/C/D) • In overleg met je begeleider (ondertekend voor akkoord) • Met ondertekende beoordelingen Je bent zelf de verantwoordelijk voor het aanleveren van deze bewijsstukken in je portfolio. Als je een stap met voldoende resultaat hebt afgesloten, geeft je begeleider een ‘GO’ waarna je aan de volgende stap kunt gaan werken. De oplevering van de gehele projecttaak vindt plaats als alle bewijsstukken uit de eerste drie stappen ingeleverd zijn en beoordeeld zijn met ‘voldoende’. Hiermee heb je aangetoond dat je aan alle competenties per werkproces gewerkt hebt. Tenslotte vindt de oplevering van het project plaats in de vorm van een gesprek, een presentatie of een combinatie daarvan. De beoordeling van de hele projecttaak wordt deels door je begeleider op school en deels door je praktijkbegeleider uitgevoerd. Zij beoordelen jou: • door observatie van je competenties als je aan het werk bent • door aanvullende gesprekken met jou te voeren • door competenties uit jouw bewijsstukken in je portfolio te waarderen.

7

Draaien CAD/CAM

In de tabel staan de bewijsstukken die bij elke stap horen.

 Producten portfolio

Stap

1 Oriëntatie

• Productanalyse • Overzicht materialen en gereedschappen per product • Overzicht leeractiviteiten en POP

2 Planning en

• Plan van aanpak • Ingevulde planning • Werkvoorbereiding • Urenverantwoording

Voorbereiding

3 Uitvoering en Controle

• Tekeningen van de projecttaak • Verslag totstandkoming van het CNC-programma m.b.v. een CAD/CAM-pakket

• Beoordeling praktijk • Urenverantwoording

4 Oplevering en Evaluatie

• Bijgewerkt portfolio • Beoordelingsformulieren • Oplevering met beoordelingsgesprek • Evaluatieformulier

8

Allround Verspaner

9

Draaien CAD/CAM

STAP 1 Jouw competentieontwikkeling in deze stap In te leveren producten

WP/Competentie O-V-G

Productanalyse

2.1 K, E 2.2 K, T 2.1 K, E 2.2 K, T

Overzicht materialen en gereedschappen per product

Overzicht van leeractiviteiten, POP

2.1 K, E

Taalkaarten nummer: 10, 11,15, 16, 18, 20 LLB-kaarten nummer: 1, 2, 3, 7, 9 Kerntaak 2 Maken van CNC programma’s Werkproces 2.1 Voorbereiden CNC programma schrijven Competentiebeoordeling K. Vakdeskundigheid toepassen Je past technische kennis en inzicht toe, zodat de werkopdracht vlot kan worden uitgevoerd. E. Samenwerken en overleggen Je kijkt samen met een collega of praktijkbegeleider welke tekeningen je gaat maken van een product. Werkproces 2.2 Schrijven van CNC programma’s Competentiebeoordeling K. Vakdeskundigheid toepassen Je zoekt alle nodige informatie op, zodat je een duidelijk beeld hebt hoe je het product in het CAD/CAM-pakket uitwerkt. T. Instructies en procedures opvolgen Je bepaalt in het CAD/ CAM-pakket de voorgeschreven uitvoer ,zodat het CNC- programma gebruikt kan worden.

D-A-G

D-A-G

Verantwoording van de beoordeling Als de student een of meerdere competenties binnen een werkproces boven of onder de norm heeft aangetoond, onderbouw dit dan hiernaast. GO

NO-GO

10 Allround Verspaner

STAP 1 ORIËNTATIE

ORIËNTATIE

Beoordeling competent uitvoeren werkproces

D-A-G

2.1 Voorbereiden CNC-programma schrijven 2.2 Schrijven van CNC-programma’s Opmerkingen:

Ondertekening

Eerste beoordelaar

Tweede beoordelaar

Student (gezien)

Naam Functie Datum Handtekening

In deze stap ga je met je begeleider(s) overleggen: • Voor welk project je met een CAD/CAM-pakket een CNC- programma gaat maken. • Welk draaiproduct daarvoor geschikt is. • Welke tekening of digitaal bestand daarvoor geschikt is. • Welk uitwisselingsformaat je gaat gebruiken.

• Welke werkvolgorde je gaat toepassen. • Welke opspanningen je gaat kiezen. • Welke machinebesturing je gaat kiezen.

In deze stap omschrijf je ook: • Hoe je een bewerking koppelt aan een gereedschap. • Hoe je met de ingestelde parameters het CNC-programma maakt.

11 Draaien CAD/CAM

Je moet denken aan het volgende product

ACTIVITEITEN

1. Productanalyse • Maak een overzicht van de draaibewerkingen per product. • Geef aan welke producten je gaat opleveren. • Beschrijf duidelijk per product of je features of vectoren voor de bewerkingen gebruikt. • Maak kenbaar met welk CAD/CAM-pakket je de producten maakt. Beschrijf waarvoor het product gebruikt wordt. (Tip: werk met behulp van screendumps, foto’s, tekeningen, folders enz.) Raadpleeg de benodigde bronnen en vermeld deze. Onderzoek wat je voor deze opdracht al weet en al eens gedaan hebt. Maak hiervan een lijst. Maak daarna een lijst met alles wat jij nog moet leren en oefenen om deze opdracht vakbekwaam uit te kunnen voeren.

12 Allround Verspaner

STAP 1 ORIËNTATIE

2. Overzicht van de materialen en gereedschappen per product Maak een lijst met materialen en gereedschappen die je voor het maken van de producten nodig hebt. Overzicht van je leeractiviteiten (POP) Probeer op de volgende vragen een antwoord te formuleren. Overleg met je praktijkopleider, je studieloopbaanbegeleider. Maak 3.

gebruik van je productenanalyse. • Welke kennis heb je nodig?

• Welke vaardigheden moet je oefenen? • Aan welke competenties ga je werken? • Welke werkprocessen (WP) ga je in deze projecttaak toepassen?

Maak hiervan een overzicht in een POP. Gebruik de volgende bronnen: het kwalificatiedossier, de beoordelingsformulieren, de planner.

Evalueren en beoordelen

De praktijkopleider/begeleider van school controleert of alle punten van de opdracht correct zijn weergegeven en controleert of jouw competentieontwikkeling per werkproces daarin is aangetoond. Controleer zelf steeds de beoordelingen in je beoordelingsformulieren. Als de beoordeling voldoende is, krijg je een GO. Hiermee is je oriëntatie afgerond. De informatie die je hier hebt verzameld, heb je nodig voor de volgende stap.

13 Draaien CAD/CAM

STAP 2 Jouw competentieontwikkeling in deze stap In te leveren producten

WP/Competentie O-V-G

Plan van aanpak met planning

2.1 K, E 2.2 K, T 2.1 K, E 2.2 K, T 2.1 K, E 2.2 K, T

Werkvoorbereiding

Urenverantwoording

Taalkaarten nummer: 4, 5, 6, 8, 11, 18 LLB-kaarten nummer: 4, 5 Kerntaak 2 Maken van CNC programma’s Werkproces 2.1 Voorbereiden CNC-programma schrijven Competentiebeoordeling K. Vakdeskundigheid toepassen Je past technische kennis en inzicht toe, zodat de werkopdracht vlot kan worden uitge- voerd. E. Samenwerken en overleggen Je werkt samen met een collega of begeleider om de tekeningen van de producten samen te bekijken en te overleggen wat de CAD/CAM werkzaamheden zijn. Werkproces 2.2 Schijven van CNC-programma’s Competentiebeoordeling K. Vakdeskundigheid toepassen Je zoekt alle nodige informatie op, zodat je een duidelijk beeld hebt hoe je het product In het CAD/CAM-pakket uitwerkt. T. Instructies en procedures opvolgen Je bepaalt in het CAD/CAM-pakket de voorgeschreven uitvoer zodat het CNC-program- ma gebruikt kan worden.

D-A-G

D-A-G

Verantwoording van de beoordeling Als de student een of meerdere competenties binnen een werkproces boven of onder de norm heeft aangetoond, onderbouw dit dan hiernaast.. GO

NO-GO

14 Allround Verspaner

STAP 2 PLANNING EN VOORBEREIDING

PLANNING EN VOORBEREIDING

Beoordeling competent uitvoeren werkproces

D-A-G

2.1 Voorbereiden CNC-programma schrijven 2.2 Schrijven van CNC-programma’s Opmerkingen:

Ondertekening

Eerste beoordelaar

Tweede beoordelaar

Student (gezien)

Naam Functie Datum Handtekening

Je hebt de Oriëntatie afgerond. Je weet nu wat de projecttaak in grote lijnen inhoudt. De resultaten uit de stap Oriëntatie ga je gebruiken om een plan van aanpak te maken. Je zet daarvoor de opdracht om in een plan met een planning. Hierin geef je aan welke werkzaamheden je gaat uitvoeren en hoeveel tijd je daarvoor nodig denkt te hebben. Het moet duidelijk zijn aan welke producten, maar ook aan welke competenties je gaat werken. Daarom neem je in het plan op welke kennis en vaardigheden je nodig hebt en hoe je die gaat leren om deze projecttaak goed uit te kunnen voeren. Dit plan van aanpak ga je de komende periode echt gebruiken om alle werkzaamheden uit te kunnen voeren. Het moet een duidelijk overzicht zijn, waarin staat wie en wat je nodig hebt, waar en wanneer. Het resultaat hiervan is: • dat je voldoende kennis en vaardigheden hebt om het project te kunnen uitvoeren • dat alle benodigde gegevens aanwezig zijn Hierdoor kunnen de werkzaamheden in stap 3 vlot en goed worden uitgevoerd

15 Draaien CAD/CAM

.

ACTIVITEITEN

De activiteiten en opdrachten die je in deze stap uitvoert, moet je zorgvuldig uitwerken. Dat doe je zo dat je aan anderen duidelijk maakt welke competenties je daarbij hebt ontwikkeld. Deze uitwerkingen doe je als resultaat in je portfolio. Raadpleeg de benodigde bronnen en procedures. Maak gebruik van het overzicht van producten dat je gemaakt hebt in de oriëntatie: • Overzicht tekeningen • Overzicht van leeractiviteiten Plan van aanpak met planning Het plan van aanpak voor het hele project moet je indelen in hoofdstukken. Vul de onderdelen van het plan van aanpak zo volledig mogelijk in. Werk waar nodig samen met de andere deelnemers aan het project. 1.

16 Allround Verspaner

STAP 2 PLANNING EN VOORBEREIDING

Plan van aanpak: indeling en inhoud

0. Voorblad

1. Opdracht en opdrachtgever

2. Op te leveren resultaat 2. Plan van aanpak 4. Aanwezige kennis en vaardigheden 5. Te ontwikkelen kennis en vaardigheden

Kennis/vaardigheid Wie

Informatiebron(nen)

Activiteit

Competenties

6. Faciliteiten < Omschrijf welke faciliteiten je nodig hebt om het project uit te voeren. Geef aan wat wel en wat niet aanwezig is en ook hoe je ontbrekende faciliteiten gaat organiseren.> 7. Oplevering van project 8. Afspraken en begeleiding

praktijkopleider en jezelf. Maak een overlegschema.> BIJLAGEN: a. Lijst met in te leveren beroepsproducten

b. Werktekeningen c. Planning in tijd

Als het klaar is, controleer je het plan met behulp van de checklist.

17 Draaien CAD/CAM

Checklist Plan van Aanpak Is het voorblad compleet?  Tekst: ‘Plan van aanpak’?  Naam van de projecttaak?  Naam van de organisatie en naam van de opdrachtgever?  Plaats en einddatum van het Plan van aanpak?  Naam van de opdrachtnemer (eventueel de namen van de groepsleden)?  Jouw eigen naam?

Lay-out  Inhoudsopgave met paginanummers?  Hoofdstukken genummerd?  Paginanummers op bladzijden?

Taal(gebruik)  Spellingsfouten, punten, vraagtekens, hoofdletters?

De opdracht  Is de opdracht duidelijk omschreven?  Aan welke eisen moet het product voldoen? (lijst)  Naam van de opdrachtgever? (bedrijf)  Naam van de projectleider?  Is er eventueel een schriftelijke opdracht aanwezig?

De activiteiten  Zijn de activiteiten benoemd in een logische volgorde?  Zijn de activiteiten binnen een groep ongeveer gelijk in moeilijkheid?  Is de oplevering van het project beschreven? De producten  Zijn voldoende producten gedefinieerd?  Is het plan van aanpak ook als product gedefinieerd?  Zijn eventuele belangrijke gebeurtenissen ook als product gedefinieerd?  Zijn ontwerpen, rapporten e.d. niet vergeten?  Is het eindproduct niet vergeten?

De planning  Klopt de planning met de activiteiten?  Is de planning realistisch?

Het Plan van Aanpak en de Checklist zijn digitaal beschikbaar op: www.consortiumbo.nl/site/Techniek_ICT_mediavormgeving/niveau_3/materiaal.html

18 Allround Verspaner

STAP 2 PLANNING EN VOORBEREIDING

Bespreek ten slotte je Plan van Aanpak en Planning met je begeleiders van bedrijf en school. Controleer in dit gesprek de volgende zaken: • Zijn de juiste activiteiten gepland? • Is de planning in tijd correct? • Zijn de juiste prioriteiten gesteld? • Zijn de juiste materialen en middelen ingezet? • Welke werkprocessen en competenties ontwikkel je in deze taak? • In welke complexiteit wordt de taak uitgevoerd? Verwerk eventuele opmerkingen in het plan van aanpak en stel je planning bij. Laat je plan van aanpak en planning ondertekenen voor akkoord door je begeleider van school, je praktijkopleider en jezelf. Werkvoorbereiding Maak een werkvoorbereiding voor de uitvoering van het project. Hierin moeten deze onderwerpen naar voren komen: • Werkvolgorde/stappenplan • Welke aanzichten je gaat tekenen die aan de CAM-eisen voldoen 2. • Hoe zet je een tekening op • Tekst en dimensionering • Juiste aansluitingen van lijnen en contouren • Rechteronderhoek (stuklijst conform school/ bedrijf) • Bestandsbeheer en bestandsformaat • Aantal tekeningen • Oplevertermijn Je tekening moet altijd voorzien zijn van een aantal zaken: • Rechteronderhoek • Naam, datum, naam product, materiaal en schaal Voor CAD-werkzaamheden moet je de volgende dingen weten: Welke CAM-eisen er worden gesteld. • Beschrijf hoe je het bestand in uitwisselingsformaat aanmaakt. • Beschrijf hoe je een block aanmaakt en invoegt. • Beschrijf hoe je een gesloten contour tekent of wijzigt.

• Beschrijf hoe je een laag (layer) aanmaakt. • Beschrijf hoe je tekst en bemating plaatst.

19 Draaien CAD/CAM

3. Urenverantwoording Houd vanaf de voorbereiding de urenverantwoording bij tot en met de controle. Hiermee kun je controleren of je gewerkt hebt volgens planning. Maak zelf een formulier om de uren bij te houden.

Evalueren en beoordelen

Je begeleider van school controleert of alle punten van de opdracht correct zijn weergegeven en controleert of jouw competentieontwikkeling per werkproces daarin is aangetoond. Als de beoordeling voldoende is, krijg je een GO. Hiermee is je voorbereiding voor het leren, de planning en je werkvoorbereiding voor de uitvoering afgerond. Dit plan van aanpak met de planning en de werkvoorbereiding heb je nodig voor de volgende stap.

20 Allround Verspaner

STAP 2 PLANNING EN VOORBEREIDING

21 Draaien CAD/CAM

STAP 3 Jouw competentieontwikkeling in deze stap In te leveren producten Tekeningen van de projecttaak (digitaal) en simulatiebestand 2.2 K, T 2.3 E, K, S Verslag totstandkoming van het CNC-programma m.b.v. een CAD/CAM-pakket 2.2 K, T 2.3 E, K, S Beoordeling door de praktijk 2.2 K, T 2.3 E, K, S Urenverantwoording 2.2 K, T 2.3 E, K, S Taalkaarten nummer: 6, 9, 11, 17, 18 LLB-kaarten nummer: 8 Kerntaak 2 Maken van CNC programma’s Werkproces 2.2 Schrijven van CNC-programma’s Competentiebeoordeling K. Vakdeskundigheid toepassen Je zoekt alle nodige informatie op, zodat je een duidelijk beeld hebt hoe je het product in het CAD/CAM-pakket uitwerkt. T. Instructies en procedures opvolgen Je bepaalt in het CAD/CAM-pakket de voorgeschreven uitvoert, zodat het CNC- programma gebruikt kan worden. Werkproces 2.3 Testen CNC-programma’s Competentiebeoordeling E. Samenwerken en overleggen Je overlegt met je leidinggevende over het wijzigen van het CNC-programma, als de simulatie daar aanleiding toe geeft. K. Vakdeskundigheid toepassen Je test door middel van een grafische simulatie het CNC-programma, zodat het programma klaar om in de CNC-machine te gebruiken. S. Kwaliteit leveren Je test door middel van een grafische simulatie het CNC-programma, zodat je de kwaliteits- en productiviteitsniveaus kan halen.

WP/Competentie O-V-G

D-A-G

D-A-G

Verantwoording van de beoordeling Als de student een of meerdere competenties binnen een werkproces boven of onder de norm heeft aangetoond, onderbouw dit dan hiernaast. GO

NO-GO

22 Allround Verspaner

STAP 3 UITVOERING EN CONTROLE

UITVOERING EN CONTROLE

Beoordeling competent uitvoeren werkproces 2.2 Schrijven van CNC-programma’s 2.3 Testen van CNC-programma’s Opmerkingen:

Ondertekening

Eerste beoordelaar

Tweede beoordelaar

Student (gezien)

Naam Functie Datum Handtekening

In deze stap ga je de projecttaak uitvoeren. Je werkt daarbij volgens het plan van aanpak en de werkvoorbereiding die je hebt gemaakt in de vorige stap. Om een duidelijk beeld te krijgen van de opdracht achterhaal je alle relevante informatie. Aan de hand van verkregen informatie bepaal je welke bestanden (digitale tekeningen) geschikt zijn voor het maken van CNC-draaiprogramma’s m.b.v. een CAD/CAM-pakket. Je importeert de tekeningen in het CAD/CAM-pakket en genereert het CNC-programma. Het CNC-programma archiveer je volgens de geldende school of bedrijfsnormen. Tijdens de uitvoering van de werkzaamheden moet je je werk nauwgezet controleren op onregelmatigheden, dit kan eventueel door simulatie in het CAD/CAM-pakket. Eventuele aanpassingen of fouten kun je dan tijdig signaleren en bijstellen.

23 Draaien CAD/CAM

ACTIVITEITEN

1. Tekeningen van de projecttaak • Nadat de voorbereiding is gedaan, zal het project uitgevoerd moeten worden. • Lever elke tekening uit het project digitaal in en voeg hierbij ook simulatiebestand. Verslag van de CAD/CAM werkzaamheden • Maak een verslag hoe het CNC-programma tot stand is gekomen. • Leg uit welke volgorde je hanteert om het product te maken m.b.v. het CAD/CAM-pakket. Leg uit hoe je het product hebt opgebouwd (welke bewerkingen en stappen) en waarom je voor deze volgorde van opbouw hebt gekozen. 2. Voorbeeld Werkproces 2.1 ‘Voorbereiden CNC-programma schrijven’ Werkproces 2.2 ‘Schrijven van CNC-programma’s’ Competentie: Vakdeskundigheid toepassen 1. Je bepaalt van het product de bewerkingsvolgorde. 2. In het verslag schrijf je: – Wat je gedaan hebt (stappen) om het CNC-programma te genereren.

24 Allround Verspaner

STAP 3 UITVOERING EN CONTROLE

3. Beschrijving van wat er fout ging, maar ook wat er goed ging. – Wat heb je geleerd? – Welke problemen ben je tegengekomen bij het maken van de producten? – Wat heb je van je fouten geleerd?

Op deze manier heb je laten zien op welke wijze jij vakdeskundigheid toepast bij het voorbereiden van het maken van CNC-programma’s.

Competentie: Instructies en procedures opvolgen 1. Controleer alle CNC- programma’s op juiste werking (simulatie). 2. Benaming en archivering volgens procedures. Op deze manier heb je laten zien op welke wijze jij instructies en procedures hebt opgevolgd bij het voorbereiden van het maken van CNC-programma’s.

Voeg bij dit verslag alle formulieren die je hebt gebruikt voor deze projecttaak.

3. Beoordeling door de praktijk Als alle resultaten ingeleverd zijn en het project klaar is, beoordeelt de praktijkopleider (opdrachtgever): a. de kwaliteit van de producten b. jouw competenties per werkproces die hij heeft waargenomen tijdens de uitvoering

Aansluitend voert de opdrachtgever met jou een eindgesprek.

Ten slotte geeft de praktijkopleider op basis van deze twee beoordelingen een eindoordeel over jouw competenties tijdens de praktijkuitvoering van het project. De beoordeling wordt door de praktijkopleider ondertekend. De beoordeling bewaar je als bewijs in je portfolio.

25 Draaien CAD/CAM

4. Urenverantwoording (zie bijlage 2) Je hebt gedurende de projecttaak een urenverantwoording bijgehouden. Laat het formulier ondertekenen door de praktijkopleider en begeleider van school. Lever het formulier bij stap 4 in.

De digitale versie van de Urenverantwoording is beschikbaar op: www.consortiumbo.nl/site/Techniek_ICT_mediavormgeving/niveau_3/materiaal.html

26 Allround Verspaner

STAP 3 UITVOERING EN CONTROLE

27 Draaien CAD/CAM

STAP 4 Jouw competentieontwikkeling in deze stap In te leveren producten

WP/Competentie O-V-G

Bijgewerkt portfolio

2.4 T 2.4 T 2.4 T 2.4 T

Beoordelingsformulieren

Oplevering met een beoordelingsgesprek

Evaluatieformulier

Taalkaarten Nederlands: 1, 2, 18 LLB-kaarten: 4, 5 Kerntaak 2 Maken van CNC programma’s Werkproces 2.4 Administreren en archiveren van projectgegevens Competentiebeoordeling D-A-G T. Instructies en procedures opvolgen Je archiveert de CNC-programma’s volgens de voorgeschreven procedures.

Verantwoording van de beoordeling Als de student een of meerdere competenties binnen een werkproces boven of onder de norm heeft aangetoond, onderbouw dit dan hiernaast.. GO

NO-GO

D-A-G

Beoordeling competent uitvoeren werkproces

2.4 Administreren en archiveren van projectgegevens Opmerkingen:

Ondertekening

Eerste beoordelaar

Tweede beoordelaar

Student (gezien)

Naam Functie Datum Handtekening

28 Allround Verspaner

STAP 4 OPLEVERING EN EVALUATIE

OPLEVERING EN EVALUATIE

In deze laatste stap wordt een beroep gedaan op jouw evaluatie- en reflectievermogen. Je moet daarvoor kritische vragen over de producten en het doorlopen proces kunnen beantwoorden, zoals: • Voldoen de CNC-programma’s (CAD/ CAM-uitvoer bestand) aan de gestelde eisen? • Hoe controleerde je dat? • Welk proces heb je doorlopen?

• Wat voor procedures zijn er gebruikt? • Hoe verliep het overleg met collega’s?

Ook vragen over jouw eigen leerproces komen aan bod: • Welke competenties heb je ontwikkeld en op welke manier? • Welke werkwijze past bij jou? • Wat ging er goed of niet zo goed? • Wat zou je een volgende keer veranderen?

29 Draaien CAD/CAM

ACTIVITEITEN

1.

Bijgewerkt Portfolio

Zorg dat: • alle in te leveren resultaten (met beoordeling) in het portfolio aanwezig zijn • alle werkprocessen en competenties in de stappen beoordeeld zijn • formulieren ondertekend in het portfolio aanwezig zijn.

2. Beoordelingsformulieren Stel vast dat de beoordelingsformulieren volledig zijn ingevuld.

3.

Oplevering door het voeren van een beoordelingsgesprek

De oplevering van de projecttaak kan ook gebeuren door middel van een beoordelingsgesprek. Dit is een aanvulling op je portfolio en op jouw beroepsgericht handelen. Je vertelt zo duidelijk mogelijk hoe je instructies en procedures hebt gevolgd en hoe je vakdeskundigheid daarbij hebt toegepast. 1. Maak hieronder een keuze in overleg met je begeleider hoe je projecttaak oplevert. 2. Geef dit aan door het hokje aan te vinken.  Presentatie of demonstratie – Ik presenteer mijn projecttaak. – Ik presenteer of demonstreer het product en proces. – Ik licht toe welke werkprocessen en competenties hiermee aangetoond zijn en met welke bewijsstukken. – Mijn presentatie of demonstratie met hand-outs voldoet aan de gestelde eisen.  Met een beoordelingsgesprek – Ik word beoordeeld op mijn werkprocessen en competenties. – Ik weet welke werkprocessen en competenties en bewijsstukken beoordeeld worden. – Dit gebeurt volgens de een vastgestelde methode (bv. STARRT-)methode).

30 Allround Verspaner

STAP 4 OPLEVERING EN EVALUATIE

 Eindgesprek of beoordelingsgesprek – Ik bespreek mijn functioneren en mijn projecttaak. – Ik verantwoord mijn bewijsstukken. – In een gesprek wordt een toelichting gevraagd op mijn portfolio, bewijsstukken en functioneren.  Situatie – Betrokkenen

– Datum – Plaats – Zorg dat alles klaar is. – Kom op tijd!

4.

Controle: de beoordeling van de projecttaak

a. Het beoordelen van de presentatie. b. Het beoordelen van de competenties in de bewijzen uit het portfolio en de beoordelingsformulieren. c. Een eindgesprek volgens de STARRT-methodiek. In dit gesprek staan die werkprocessen centraal waarin bepaalde competenties van jou nog niet voldoende zijn gezien. Tijdens dit gesprek kun je die aantonen. d. Eindbeoordeling Op basis van deze beoordelingen krijg je een eindoordeel over jouw werkprocessen en competenties tijdens de uitvoering van het project. Evaluatieformulier Tot slot vul je het evaluatieformulier in. Bij evalueren wordt een krachtig beroep gedaan op jouw kritische houding en reflectievaardigheden. Daarbij komen ook vragen over jouw eigen leerproces aan bod. • Welke werkprocessen en competenties zijn ontwikkeld en op welke manier? • Welke werkwijze past bij jou? • Wat ging er goed of niet zo goed? • Wat zou je een volgende keer veranderen? 5.

• Waar ga je aan werken? • Wat moet je nog leren?

31 Draaien CAD/CAM

Deze evaluatie wordt besproken en beoordeeld in een gesprek met jou en je begeleider op school. Tijdens dit gesprek wordt er een koppeling gemaakt met het POP-gesprek. Daarin worden aandachtspunten voor voortgezette competentieontwikkeling in de volgende projecttaak vastgelegd.

Het Evaluatieformulier is digitaal beschikbaar op: www.consortiumbo.nl/Techniek MEI /niveau 3/Fijnmechanische Techniek/Allround Verspaner/Evaluatieformulier

Evalueren en beoordelen

Hiermee is je project afgerond en beoordeeld. Je nieuwe POP neem je mee naar je volgende project.

Bronnen • Map voor de projecttaken • Planner met de lesstof (in overleg met docent) • Reader Basis CAD- tekenen • Kenteq Programmeren Frezen CNC

Handige links Vakvaardigheden: • http://nl.wikipedia.org/wiki/Verspanen • www.verspanen.tk • Formulieren beschikbaar via http://www.consortiumbo.nl/site/ Techniek_en_ICT/niveau_3/materiaal.html

Leren en Loopbaan: • www.leren.nl

• http://leren.startpagina.nl/ • http://www.loopbaan.nl

Aanvullende informatie op: • www.consortiumbo.nl (http://www.consortiumbo.nl/site/ Techniek_ICT_mediavormgeving/niveau_3/materiaal.html) • www.kenteq.nl

32 Allround Verspaner

STAP 4 OPLEVERING EN EVALUATIE

33 Draaien CAD/CAM

BI JLAGE 1

Beoorde l i ngsmon i t or

Verspaner [94351]

Student:

Monitor

Product

Beoordeling

Werkproces

Competenties

Projecttaak 12 Draaien CAD/CAM

werkvorm

beoordelingsvorm

beoordelaars

BPV

ok

Kerntaak LLB Kerntaak

Code

Stap 1

Oriëntatie Productenanalyse

ind

E

v

2 2.1 Voorbereiden CNC- programma schrijven

K Vakdeskundigheid toepassen E Samenwerken en overleggen K Vakdeskundigheid toepassen

Overzicht materialen en gereedschappen

ind

P

v

2 2.2 Schrijven van CNC- programma’s

Overzicht leeractiviteiten, POP

G2,3

P

v

T Instructies en procedures opvolgen

1

1.1 Benoemt leerdoelen voor eigen ontwikkeling

N Onderzoeken

W Gedrevenheid en ambitie tonen

Stap 2

Planning en Voorbereiding Plan van aanpak met planning

ind

P

v

2 2.1 Voorbereiden CNC- programma schrijven

E Samenwerken en overleggen K Vakdeskundigheid toepassen

Werkvoorbereiding

ind

E

pra/v

Urenverantwoording

ind

E

pra/v

2 2.2 Schrijven van CNC- programma’s

K Vakdeskundigheid toepassen T Instructies en procedures opvolgen

Stap 3

Uitvoering en Controle Tekeningen van de projecttaak

ind

P

pra/v

2 2.2 Schrijven van CNC- programma’s

K Vakdeskundigheid toepassen

Verslag totstandkoming van het CNC- programma m.b.v. een CAD-CAM-pakket

ind

P

pra/v

T Instructies en procedures opvolgen

Beoordeling door de praktijk

ind

P

pra/v

2 2.3 Testen van CNC- programma’s

E Samenwerken en overleggen K Vakdeskundigheid toepassen

Urenverantwoording

ind

E

pra/v

S Kwaliteit leveren

Stap 4

Oplevering en Evaluatie Bijgewerkt portfolio Beoordelingsformulieren

ind ind ind ind

P

pra/v/ex

2 2.4 Administreren en archiveren van projectgegevens

T Instructies en procedures opvolgen

F

pra/v

Oplevering met beoordelingsgesprek

F F

pra/v pra/v

P Leren

Evaluatieformulier

2

2.3 Stuurt de eigen loopbaan en onderneemt acties die daarbij nodig zijn

T Instructies en procedures opvolgen U Omgaan met verand. en aanpassen W Gedrevenheid en ambitie tonen

34 Allround Verspaner

Complexiteit B

Prestatie-indicator of verwacht gedrag afgeleid van de prestatie-indicator

Opmerkingen

student

praktijkopleider docent

score D - A - G

Je past technische kennis en inzicht toe, zodat de werkopdracht vlot kan worden uitgevoerd.

Je werkt samen met een collega of begeleider om de tekeningen van de producten samen te bekijken en te overleggen wat de CAD/CAM werkzaamheden zijn. Je zoekt alle nodige informatie op, zodat je een duidelijk beeld hebt hoe je het product in het CAD/ CAM-pakket uitwerkt. Je bepaalt in het CAD/CAM-pakket de voorgeschreven uitvoer, zodat het CNC-programma gebruikt kan worden. Je stelt je op de hoogte van veranderingen in de samenleving en werkomgeving en je maakt hiervan gebruik om zelf duidelijke leerdoelen te stellen. Je aanvaardt de uitdaging om de eigen leerdoelen te ontdekken en investeert tijd en energie om tot een keuze te komen. Je werkt samen met een collega of begeleider om de tekeningen van de producten samen te bekijken en te overleggen wat de CAD/CAM werkzaamheden zijn. Je past technische kennis en inzicht toe, zodat de werkopdracht vlot kan worden uitgevoerd. Je zoekt alle nodige informatie op, zodat je een duidelijk beeld hebt hoe je het product in het CAD/ CAM-pakket uitwerkt. Je bepaalt in het CAD/CAM-pakket de voorgeschreven uitvoer, zodat het CNC-programma gebruikt kan worden. Je zoekt alle nodige informatie op, zodat je een duidelijk beeld hebt hoe je het product in het CAD/ CAM-pakket uitwerkt. Je bepaalt in het CAD/CAM-pakket de voorgeschreven uitvoer, zodat het CNC-programma gebruikt kan worden. Je overlegt met je leidinggevende over het wijzigen van het CNC-programma, als de simulatie daar aanleiding toe geeft. Je test door middel van een grafische simulatie het CNC-programma, zodat het programma klaar om in de CNC-machine te gebruiken. Je test door middel van een grafische simulatie het CNC-programma, zodat je de kwaliteits- en productiviteitsniveaus kan halen.

Je archiveert de CNC-programma’s volgens de voorgeschreven procedures.

Je bent in staat, na feedback over de leerstijl, deze aan te passen. Je archiveert je projectgegevens zodat deze beschikbaar zijn voor hergebruik.

Je onderkent en accepteert dat beroepseisen en beroepsuitoefening veranderen en kan je plan van aanpak hierop aanpassen. Je bent geïnteresseerd in het vak en bent bereid om je in te zetten voor nieuwe ontwikkelingen.

35 Draaien CAD/CAM

BI JLAGE 2

Urenveran twoord i ng

<> <>, <>, <> Tel: <>, mobiel: <>

Plaats hier het logo

Gegevens werknemer Naam

Nr.

Opdrachtgever Naam Adres PC Telefoon Mobiel

Paraaf

Wij bevestigen dat genoemde werknemer nevenstaande activiteiten voor ons heeft verricht.

Omschrijving probleem / te verrichten werkzaamheden

Lijst gebruikte onderdelen

Urenstaat (15 min = 0,25 uur, 30 min = 0,5 uur, 45 min = 0,75 uur) Datum Van tot Gewerkte uren Gereden km

Omschrijving verrichte werkzaamheden

Totaal

36 Allround Verspaner

STAP 4 OPLEVERING EN EVALUATIE

BI JLAGE 3

Eva l ua t i e f ormu l i er

Naam E-mailadres Periode van de projecttaak Opleiding Titel van de projecttaak ROC Bedrijf Naam klant/begeleider van school/begeleider(s)

In te vullen door student Stap

Wat ging goed?

Wat kon beter?

Oriëntatie

Planning en Voorbereiding

Uitvoering en Controle

Oplevering en Evaluatie

In te vullen door klant, begeleider(s), begeleider van school, medeleerling Wie? Tips (Wat kan beter) Tops (Wat gaat goed) Bedrijf

Begeleider van school/ begeleider Praktijkopleider

Medeleerling

Mijn verbeterpunten zijn: (Geef daarbij aan om welke werkprocessen of competenties het gaat)

Mijn volgende projecttaak is:

37 Draaien CAD/CAM

BI JLAGE 4 Pl anner Deze planner kunt u aanpassen voor uw studenten, zodat zij weten welke vaktheorie en praktijk bij deze projecttaak horen.

Projecttaak 12

Draaien CAD/CAM

Week Datum Stap

Oriëntatie

Planning/Voorbereiding

uren

Korte inhoud

Tijdens deze stap oriënteer je je op de projecttaak. Dit kan inhouden dat je kijkt welke producten je kunt maken. Je verzamelt de (analoge) en digitale tekeningen en overlegt met je leidinggevende welke producten je gaat maken met een CAD/ CAM-pakket. Lezen van de introductie en oriëntatie. Uitvoeren van de activiteiten en op te leveren resultaten.

Planning maken van de beroepstaak. Hier verwerk je zowel het werk dat je moet verrichten als de competenties die je kunt gaan behalen. Je gaat inventariseren wat je al weet en wat je nog moet weten voor de projecttaak. Dit zet je op papier. Dit is het zogenaamde persoonlijk ontwikkelplan. Maken van het activiteitenplan. Bespreken met projectbegeleider. Nadat je de GO hebt gekregen kun je verder gaan met de activiteiten van de volgende stap.

Projecttaak-uren

Begeleiding

Projectbegeleider/praktijkopleider/vakdocent

Projectbegeleider/praktijkopleider/vakdocent

Op te leveren resultaat

Productanalyse Overzicht verschillende aanzichten Overzicht leeractiviteiten

Plan van aanpak met planning Werkvoorbereiding

Nederlands

Deelnemen aan overleg en discussie Informatie uitwisselen

Het maken van een plan van aanpak en planning Het maken van een activiteitenplan

vakleer

• Werkvolgorde/stappenplan • Hoe en welke geometrieën ga je als invoer voor het CAD/CAM-pakket gebruiken om de gewenste gereedschapsbanen te genereren • Hoe bepaal je de volgorde van bewerkingen en opspanningen • Welke gereedschap(pen) koppel je aan de gereedschapbanen • oplevertermijn • Basis kennis CAD/CAM • Keuze postprocessor voor het genereren CNC- programma • Importeren van geometrieën (iges, dxf of steps) • Bepaling werkstuknulpunt • Selectie van vector-entiteit / feature en keuze van bewerking • Keuze voedingsrichting gereedschap (radiuscompensatie) • Keuze van gereedschap • Toevoegen van technologische informatie

Rekenen en wiskunde

• Simulatie werking van programma. • Archivering van het programma

LLB

Veiligheid/VCA

Studieloopbaan- begeleiding

38 Allround Verspaner

STAP 4 OPLEVERING EN EVALUATIE

Uitvoering en Controle

Oplevering en Evaluatie

In deze stap ga je jouw taak uitvoeren aan de hand van je planning. In deze projecttaak staat het genereren van eenvoudige tot ingewikkelde bewerkingen m.b.v. een CAD/CAM-pakket centraal. De draaiproducten worden aan meerdere zijden bewerkt.Voor elk product worden een of meerdere simulaties in het CAD/ CAM-pakket uitgewerkt Na deze werkzaamheden moet je je werk kritisch controleren. Voldoet het model aan het productspecificatie? Voer de activiteiten uit van de stap Uitvoering en Controle. Voor BOL-leerlingen wordt deze stap uitgevoerd op school of tijdens de stage bij het stagebedrijf. Voor BBL-leerlingen wordt deze stap uitgevoerd bij het leerbedrijf.

Je gaat de projecttaak evalueren en je portfolio aanpassen. Dit houdt onder andere in het invullen van de beoordelingsmonitor.

Voer de activiteiten uit van de stap Oplevering en Evaluatie.

Praktijkopleider/praktijkbegeleider/vakdocent

Projectbegeleider/praktijkopleider/vakdocent.

Fabriceren van werkstukken van de projecttaak Verslag van het CAD / CAM - proces Werkvoorbereiding Cam- eindproduct Cam -product voldoet aan productspecificatie

• Beoordelingsmonitor • Een mondelinge presentatie • Bijgewerkt portfolio • Evalueren

Luisteren naar instructies Formulieren invullen. Verslagen van werkstukken. Taalverzorging, taalbeschouwing. Spelling, maken van een verslag.

Voorbereiding van een gesprek Voorbereiding voor een presentatie

• Basis CAM- functies • Selecteren van entiteiten om hieraan de juiste bewerking toe te kennen. • Toevoegen van technologische informatie. • Exporteren van CNC-programma’s • Beheren en uitvoeren van bestanden volgens normen school/ bedrijf

39 Draaien CAD/CAM

BI JLAGE 5

Beoorde l i ngs f ormu l i er Teken i ngen

Omschrijving werktekening (2D-tekening) • Voorzien van alle nodige aanzichten. • Voorzien van bemating, tekst en layers volgens norm (bedrijf / school). • Voorzien van vorm, plaats en maattoleranties. • Voorzien van een volledig ingevulde rechteronderhoek (conform bedrijf / school). Omschrijving CAM-tekening (vectorprincipe, bijv. AutoCad) • Alle bewerkingen die in een vlak liggen (bijv. X-Y vlak) moeten op een aparte tekening staan. • Geometrie-elementen (lijnen, bogen enz.) moeten op aparte laag (layer) staan. • Lijnen en bogen moeten goed aansluiten. • Elk contour die een bewerking voorstelt, moet gesloten zijn (alleen bij freesbewerkingen). • Elk contour die een bewerking voorstelt, moet op het nulpunt (oorsprong) liggen. • Overtollige elementen zoals hartlijnen, tekst, bemating enz. (verwijderen) of onzichtbaar maken.

40 Allround Verspaner

STAP 4 OPLEVERING EN EVALUATIE

Omschrijving CAM-tekening (solidprincipe, bijv. Hypermill, Camworks, EXsl of Alphacam) • Het model eventueel (systeemafhankelijk) van extra materiaal voorzien voor het opspannen. • Een feature is een toegevoegd solid (boleaans optellen, aftrekken of gemeenschappelijk). • Het model opbouwen met solids, de gekozen volgorde kan ook de volgorde van bewerkingen (op de CNC- Machine) betekenen, de rode draad. • Elk feature (bijv. buitencontour) wordt gebruikt voor een bewerking (bijv. frezen contour). • Randen niet afkanten of afronden. • Gaten t.b.v. voor schroefdraad (uitvoeren als cosmetische draad of de gaten helemaal niet voorzien van draad).

Checklist Werktekeningen

O-V-G

Aanzichten volledig Elementen op juiste layer Juiste lijnsoorten toegepast

Bemating volledig op maakbaarheid Rechteronderhoek volledig ingevuld CAM-tekeningen CAM-tekeningen aanwezig CAM-tekeningen voldoen aan eisen Juiste volgorde opbouw

O-V-G

41 Draaien CAD/CAM

42 Allround Verspaner

Voor niveau 3 heeft Stichting Consortium Beroepsonderwijs een didactiek ontwikkeld, die optimaal aansluit op BeroepstaakGestuurd Leren (BGL).

Je leert op niveau 3 projecttaken zelfstandig uit te voeren. De zeven stappen van beroepstaken op niveau 2 zijn in de projecttaken teruggebracht tot vier stappen. De projecttaken zijn minder voorgestructureerd. We doen dus een groter beroep op je zelfstandigheid.

NIVEAU 3 FIJNMECHANISCHE TECHNIEK Allround verspaner [Crebo 94351]

Basisdocument Projecttaak

1 Introductie CNC frezen

2 Introductie CNC draaien

3 Frezen CNC 1

4 Draaien CNC 1

5 Frezen CNC 2

6 Draaien CNC 2

7 Frezen CNC 3

8 Draaien CNC 3

9 Frezen Cad

10 Draaien Cad

11 Frezen Cad/Cam

12 Draaien Cad/Cam

Artikelnummer: 00640820008

Kwalificerend dossier