00645160004

BEROEPSTAAK

4 Uitlaatsysteem en mechanische delen controleren - vervangen - repareren

Opleiding Autotechnicus

BEROEPSTAAK Uitlaatsysteem en mechanische delen controleren - vervangen - repareren

4

Opleiding Autotechnicus

Bestelnummer 00645160004 0693145738

Colofon

Teksten Leden werkgroep Leermiddelen: Ab Pothmann, Bert Grutters, Gert Jager

Werkgroepleider Bert Grutters

Eindredactie Marjo Brok

Illustraties Schrijvers en internet

Ondanks alle inspanningen is het mogelijk dat niet alle copyrights van de in de uitgave opgenomen illustraties geregeld zijn Degene die meent alsnog rechten te kunnen doen gelden, wordt verzocht contact op te nemen met de uitgever © 2011 Stichting Consortium Beroepsonderwijs Alle rechten voorbehouden Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevens- bestand of openbaar worden gemaakt, in enige vorm of enige wijze, namelijk elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opname of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming

INHOUD

Introductie op de beroepstaak 5

Stap 1

Oriënteren 7 Taak 1 Waarom en wat controleer je van een uitlaatsysteem? 7 Plannen 10 Taak 2 Het mini-POP 10 Voorbereiden 11 Taak 3 De opbouw van het inlaat- en uitlaatsysteem 11 Taak 4 Welke bevestigingsmethoden zijn er? 14 Taak 5 Zo bereid ik me voor 16 Taak 6 Wat is er defect aan het uitlaatsysteem? 17 Taak 7 Wat is er defect aan het inlaatsysteem? 19 Taak 8 Diagnostische toets 21 Uitvoeren 22 Taak 9 Uitlaatsysteem demonteren, repareren en monteren 22 Taak 10 Katalysator vervangen 25 Taak 11 Roetfilter vervangen 26 Taak 12 Lambda-sensor controleren en vervangen 27 Taak 13 Inlaatspruitstukpakking controleren en vervangen 28 Taak 14 Turbo controleren en vervangen 29 Controleren 30 Taak 15 Opruimen van de werkplek 30 Taak 16 Uitvoeren eindcontrole en evaluatie 32 Beoordelen 34 Taak 17 Beoordelen van de beroepstaak 34

Stap 2

Stap 3

Stap 4

Stap 5

Stap 6

3

Stap 7

Terugkijken. 36 Taak 18 Het terugkijkgesprek. 36

Studiebronnen . 38

Bijlage 1 Tabel met werkzaamheden en leerpunten. 39 Bijlage 2 Mini-POP . 40 Bijlage 3 Stappenplan . 41 Bijlage 4 Werkvoorbereiding en planning. 42 Bijlage 5 Gereedschapgebruik. 43 Bijlage 6 Milieumaatregelen en milieueisen . 44 Bijlage 7 Verslagen schrijven . 45 Bijlage 8 Presentatie . 47 Bijlage 9 Beoordeling Presentatie (vakinhoud). 49 Bijlage 10 Beoordeling Presentatie (communicatie/ Nederlands) . 51 Bijlage 11 Samenvatting.. 53 Bijlage 12 Beoordelingslijst . 55 Bijlage 13 Beoordelingsmonitor. 57

4



Introductie op de beroepstaak

Met een zwaar brommend geluid komt mevrouw Van Dam de werkplaats binnenrijden. “Ik hoef niet te vragen waarom u hier bent,” merkt Karim, de werkplaatschef, op. Hierna vertelt mevrouw Van Dam dat ze over een verkeersdrempel reed waarna de auto zo’n vreselijk lawaai begon te maken. “Ik denk dat we maar eens naar de uitlaat moeten kijken,” zegt hij. Terwijl Karim aan mevrouw Van Dam uitlegt dat een lekkende uitlaat bij deze kilometerstand niet vreemd is, wordt de auto op de brug gezet. Volgens de wet moet een uitlaat over de volle lengte gasdicht zijn. Een lekkende uitlaat kan levensgevaarlijk zijn voor de inzittende, omdat de giftige gassen dan in de auto kunnen komen.

Wat er belangrijk is bij het vervangen van een uitlaat en waar je op moet letten, leer je in deze beroepstaak.

5

beroepstaak Uitlaatsysteemenmechanischedelencontroleren-vervangen-repareren

Wat moet je kennen?

• De volgende constructies en begrippen: – luchtinlaatsystemen – werking van luchtfilters

– uitvoeringsvormen, functie en werking van uitlaatspruitstukken – uitvoeringsvormen, functie en werking van uitlaatgasdempers – de functie van de turbo – de functie van de katalysator en lambda-sensor – de functie van het roetfilter • Je kunt technische gegevens van het in- en uitlaatsysteem opzoeken en hanteren. – Lambda-sensor controleren / vervangen – Inlaat/uitlaat spruitstukpakking controleren / vervangen – uitlaatdeel / katalysator / roetfilter controleren / vervangen – eenvoudige lasverbinding maken Als je deze taken goed uitvoert, werk je vanzelf aan de competenties die je moet bezitten om een goed vakman te worden. In de monitor kun je zien aan welke werkprocessen en competenties je in de verschillende stappen werkt. In iedere stap letten de beoordelaars vooral op de competenties die vet gedrukt zijn . Als je moeilijke woorden tegenkomt, zoek je de betekenis op. Je schrijft ze op en bewaart ze op alfabetische volgorde in je map. Wat moet je kunnen in de praktijk?

6

orIënteren

oriënteren

Werkproces 2.1 Bereidt reparatieopdracht personenauto voor

Competenties waarop je in deze stap wordt beoordeeld

E Samenwerken en overleggen K Vakkundigheid toepassen L Materialen en middelen inzetten N Onderzoeken T Instructies en procedures opvolgen

Jouw begeleider observeert of je de juiste informatie verzamelt voor de uitvoering van de beroepstaak Bij onduidelijkheden overleg je met je begeleider en je basisgroep Je houdt rekening met hun aanwijzingen en adviezen

Waarom en wat controleer je van een uitlaatsysteem?

Taak 1

Inteleverenresultaat • Een tabel met werkzaamheden en leerpunten

In deze beroepstaak ga je van het inlaat- en uitlaatsysteem componenten controleren, repareren of vervangen In deze taak zoek je uit wat je controleert en hoe je dat doet Bespreek met je begeleider hoe je deze taak uitvoert; alleen of in de basisgroep

7

beroepstaak Uitlaatsysteemenmechanischedelencontroleren-vervangen-repareren

Opmerking: Bekijk voor je begint eerst alle opdrachten van deze beroepstaak. Bedenk voor je begint op welke manier je de antwoorden kunt vinden: • Vragen stellen aan een collega. • Kijken bij een collega. • Vragen stellen aan de begeleider. • Kijken naar de begeleider die het voordoet. • Vragen stellen aan een andere leerling die de antwoorden al weet. • Kijken naar andere leerlingen die inlaat- en uitlaatsystemen controleren. • Een PowerPoint of dvd over de controle van inlaat- en uitlaatsystemen bekijken. • Het hoofdstuk hierover in je leerboek bestuderen.

1.1

Vraag aan je begeleider om informatie (PowerPoint / Dvd) over het uitlaatsysteem. Bekijk samen met je basisgroep de informatie. Bespreek samen de informatie aan de hand van de volgende vragen. 1 Waarom is het uitlaatsysteem noodzakelijk voor een auto? 2 Benoem de delen waaruit een uitlaatsysteem is opgebouwd. Meestal komt een klant als er een defect is aan het uitlaatsysteem. 1 Waarom moet een reparatie zo snel mogelijk worden uitgevoerd? 2 Waarom moet iemand niet te lang doorrijden met een defecte uitlaat? Bij het vervangen / repareren, krijg je met originele en imitatie- onderdelen te maken. 1 Neem van je werk, of uit de werkplaats op school, een voorbeeld mee van een defect onderdeel. Het mag ook een foto zijn. 2 Zoek op internet naar twee leveranciers van uitlaatsystemen.

1.2

1.3

Opmerking: Werk je (nog) niet in een bedrijf? Vraag dan de informatie op in de werkplaats op school.

1.4

Bij het vervangen van een uitlaat kom je met verschillende mensen in contact. 1 Benoem de personen met wie je in contact kunt komen. 2 Wat overleg je met die personen?

8

Oriënteren

1.5

Tijdens de reparatie kan de klant niet rijden in de auto. Dat kan problemen voor de klant opleveren. 1 De klant kan niet over de auto beschikken. Benoem hoe je dit probleem voor de klant kunt oplossen

1.6

Ga met je basisgroep bij elkaar zitten. Bekijk met je basisgroep het meegebrachte defecte onderdeel of de foto. 1 Bespreek het defect aan het uitlaatdeel. Gebruik daarbij de volgende vragen: a Wat voor uitlaatsysteem is het? b Wat is de oorzaak van dit defect en hoe kun je dit voorkomen? 1 Welke kennis en vaardigheden moet je bezitten om een uitlaatsysteem te kunnen repareren? Gebruik hiervoor bijlage 1. 2 Heb je al eerder een uitlaatsysteem gerepareerd? Hoe deed je dat? Schrijf op hoe je dat deed. Als je dit kunt aantonen, ga je met het bewijs naar je begeleider. Overleg of je door mag gaan naar stap 6. Vraag aan je begeleider om informatie (PowerPoint / Dvd) over het inlaatsysteem. Bekijk samen met je basisgroep de informatie. Bespreek samen de informatie aan de hand van de volgende vragen. 1 Waarom is het inlaatsysteem noodzakelijk voor een auto? 2 Uit welke delen is een inlaatsysteem opgebouwd? Meestal komt een klant als er een defect is aan het inlaatsysteem. 1 Waarom moet een reparatie aan het inlaatsysteem zo snel mogelijk worden uitgevoerd? 2 Waarom moet iemand niet te lang doorrijden met een defect aan het inlaatsysteem? 1 Welke kennis en vaardigheden moet je bezitten om een inlaatsysteem goed te kunnen repareren? Gebruik hiervoor bijlage 1. 2 Heb je al eerder een inlaatsysteem gerepareerd? Hoe deed je dat? Schrijf op hoe je dat deed. Als je dit kunt aantonen, ga je met het bewijs naar je begeleider. Overleg of je door mag gaan naar stap 6.

1.7

1.8

1.9

1.10

9

beroepstaak uItlaatsysteemenmechanIschedelencontroleren-vervangen-repareren

plannen

Werkproces 2.1 Bereidt reparatieopdracht aan personenauto voor

Competenties waar je op wordt beoordeeld E Samenwerken en overleggen K Vakkundigheid toepassen L Materialen en middelen inzetten N Onderzoeken T Instructies en procedures opvolgen W Gedrevenheid en ambitie tonen A Beslissen en activiteiten initiëren

Je zoekt uit wat je moet leren om de beroepstaak goed uit te voeren en je schrijft dat op Je ziet je leerdoelen als een uitdaging en laat zien dat je voldoende tijd en energie wilt besteden om je doel te bereiken Je maakt samen met je begeleider een planning en je houdt je eraan

Het mini-POP

Taak 2

Inteleverenresultaat • Een ingevuld mini-POP

Maak een afspraak met je begeleider voor een plangesprek Voer met hem het plangesprek

2.1

1 Bespreek met de begeleider: a de resultaten en afspraken van de vorige beroepstaak b de aandachtspunten uit je POP 2 Vul samen je mini-POP in Doe dit op de computer, zodat je verder kunt aanvullen Gebruik daarbij je eigen tabel uit opdracht 1 en tabel 2 (bijlage 2) 3 Plan het afsluitende gesprek voor deze beroepstaak

10

voorbereIden

voorbereiden

Werkproces 2.1 Bereidt reparatieopdracht personenauto voor

Competenties waarop je in deze stap wordt beoordeeld

E Samenwerken en overleggen K Vakkundigheid toepassen L Materialen en middelen inzetten N Onderzoeken T Instructies en procedures opvolgen

In stap 3 leer je aan de hand van opdrachten wat je moet kunnen (vaardigheden) en kennen (kennis) Als je de opdrachten op een juiste manier uitvoert, kun je op een verantwoorde en vakdeskundige manier aan het inlaat/uitlaatsysteem werken

De opbouw van het inlaat- en uitlaatsysteem

Taak 3

Inteleverenresultaat • Van de aangewezen auto:

• een onderdelenoverzicht van de uitlaat met onderdeelnummers (bijv uit H-base) • een afbeelding met benamingen van een uitlaatsysteem • een afbeelding met benamingen van een inlaatsysteem

• een afbeelding van een katalysator • een afbeelding van een roetfilter • een afbeelding van een turbo

Het uitlaatsysteem kan defect zijn De demper is versleten of er is lekkage Er kan ook nog een andere oorzaak zijn Om een goede diagnose te kunnen vaststellen, moet je wel weten hoe een uitlaatsysteem is opgebouwd Je kijkt naar de fabrieksgegevens en naar het type uitlaat Een motor kan ook slecht lopen door problemen met het inlaatsysteem Om de storing te kunnen repareren moet je weten hoe een inlaatsysteem is opgebouwd

11

beroepstaak Uitlaatsysteemenmechanischedelencontroleren-vervangen-repareren

3.1

Vraag je begeleider een auto met een benzinemotor en een auto met een dieselmotor aan te wijzen. 1 Welke auto’s heb je aangewezen gekregen? (merk en type) 2 Wat zijn de aantoonbare verschillen tussen de uitlaatsystemen van een benzine- en dieselmotor? 3 Waar kun je informatie over uitlaatsystemen vinden? 4 Verzamel afbeeldingen van een katalysator en een roetfilter. 5 Welke verbindingsmethoden zijn gebruikt om de verschillende uitlaatdelen aan elkaar te bevestigen? 6 Welke vaardigheden en hulpmiddelen heb je nodig om deze verbindingen te maken? 7 Heb je een vaardigheid uit vraag 6 niet, vraag dan aan je begeleider extra lessen, in bijvoorbeeld lassen. Voer eerst taak 4 uit en overleg daarna met je begeleider. Zoek een afbeelding van een uitlaatsysteem en print deze uit (hoeft niet van eigen merk te zijn). Bespreek deze met je basisgroep. 1 Geef op de afbeelding de juiste benamingen van de verschillende onderdelen aan. 2 Maak een onderdelenoverzicht van dit uitlaatsysteem met onderdeelnummers (bijv. uit H-base).

3.2

12

Voorbereiden

3.3

1 Leg uit wat de functies en taken zijn van de verschillende uitlaatcomponenten. 2 Welk onderdeel meet de samenstelling van de uitlaatgassen? 3 Soms zitten er twee van deze sensoren in het uitlaatsysteem. Wat is de functie van de tweede sensor? 4 Uitlaten moeten over de volle lengte spanningsvrij zijn opgehangen. Benoem drie gevolgen wanneer een uitlaat niet spanningsvrij is gemonteerd. 5 Hoe kun je controleren of een uitlaat spanningsvrij is opgehangen?

3.4

Onderzoek de auto’s die je zijn aangewezen.

1 Wat zijn de aantoonbare verschillen tussen het inlaatsysteem van een benzinemotor en een dieselmotor? 2 Waar kun je informatie over inlaatsystemen vinden? 3 Zoek een afbeelding van een inlaatsysteem met turbo en benoem de verschillende componenten en onderdelen.

3.5

1 Leg uit wat de functies en taken van de verschillende inlaatcomponenten zijn. 2 Hoort een turbo nu bij het inlaatsysteem of het uitlaatsysteem?

13

beroepstaak uItlaatsysteemenmechanIschedelencontroleren-vervangen-repareren

Welke bevestigingsmethoden zijn er?

Taak 4

Inteleverenresultaat • Een lijst met drie lasprocessen • Een verkorte gebruiksaanwijzing van één van de lasprocessen • Een lijst met aandachtspunten waar je aan moet denken wanneer je gaat lassen • Een lijst met aandachtspunten waar je aan moet denken wanneer je gaat slijpen • Een lijst met de inzet van lasprocessen bij verschillende metalen • Lijst met Persoonlijke beschermingsmiddelen en gevaren bij laswerk • Lijst met Persoonlijke beschermingsmiddelen en gevaren bij slijpwerk • Een plattegrond van de werkplaats met daarin de plaats van de veiligheidsmiddelen Vanuit de praktijk weet je dat je de onderdelen van de uitlaat met boutverbindingen kunt vastzetten Een andere methode om onderdelen met elkaar te verbinden is lassen Zijn de delen aan elkaar gelast, dan kun je ze later niet meer zonder beschadiging losmaken We noemen dat een niet- losneembare verbinding.

14

Voorbereiden

4.1

Ga met je basisgroep bij elkaar zitten en kijk in de werkplaats / praktijklokaal welke lasapparatuur daar aanwezig is. 1 Maak samen een lijst met de namen van drie verschillende lasprocessen (methoden). 2 Maak samen van één van de lasprocessen een verkorte gebruiksaanwijzing en leg uit hoe dit lasproces werkt. 3 Overleg met de basisgroep waar je aan moet denken als je gaat lassen. Maak van deze aandachtpunten een lijst. 4 Maak een lijst en zet de drie lasprocessen onder elkaar. Schrijf er achter welke metalen je met ieder proces kunt lassen. Voor je gaat lassen moet je de materialen vet en roest vrijmaken om een goede las te kunnen maken. Hier kun je een slijpmachine voor gebruiken. Ook kun je met een slijpmachine materialen doorslijpen. Overleg met je basisgroep en beantwoord onderstaande vragen. 1 Benoem twee soorten schijven en geef aan voor welke verschillende werkzaamheden je die kunt gebruiken. 2 Overleg wat er kan gebeuren als je de verkeerde schijf gebruikt. 3 Maak een lijst met aandachtspunten waar je rekening mee moet houden als je gaat werken met een slijpmachine. Veilig werken is voor je zelf en voor anderen van levensbelang. Daarom moet je je bij lassen en slijpen aan de veiligheidsvoorschriften houden (Arbo-wet). 1 Welke persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) moet je gebruiken bij laswerkzaamheden? 2 Benoem op de lijst van vraag 1 ook aan welke gevaren je jezelf en anderen blootstelt als je deze PBM’s niet gebruikt bij het lassen. 3 Welke persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) moet je gebruiken bij slijpwerkzaamheden? 4 Benoem op de lijst van vraag 3 ook aan welke gevaren je jezelf en anderen blootstelt als je deze PBM’s niet gebruikt bij het slijpen. 5 Maak een schets van de werkplaats / het praktijklokaal en teken daarin waar je onderstaande middelen kunt vinden. • de verbandtrommel

4.2

4.3

• brandblussers • nooduitgang • branddeken • hoofdschakelaar elektra

15

beroepstaak uItlaatsysteemenmechanIschedelencontroleren-vervangen-repareren

Zo bereid ik me voor

Taak 5

Inteleverenresultaat • Een samenvatting van het rollenspel van de basisgroep (bijlage 11)

Je gaat aan een uitlaatsysteem werken voor een klant, maar je begint niet meteen Eerst ga je na wat die klant precies wil Dat is belangrijk om te weten Het kan zijn dat je de uitlaat kunt repareren door een deel van de uitlaat te vervangen Misschien is het toch beter om de hele uitlaat te vervangen Dit moet je met de klant bespreken

5.1

Overleg met je basisgroep over de onderstaande vragen 1 Wat moet je de klant vertellen en welke vragen moet jij stellen om erachter te komen wat de klant precies wil? 2 Welke vragen kan de klant zoal stellen? 3 Wat doe je als je het antwoord op een vraag niet of niet zeker weet? 4 Wat doe je als je achteraf merkt dat je toch niet alle informatie van de klant hebt gekregen? Stel een rollenspel op Het spel gaat over een gesprek tussen jou (monteur) en de klant In het gesprek stelt de monteur vragen aan de klant om erachter te komen wat de klant precies wil Laat de andere leerlingen uit je basisgroep het gesprek volgen Ook je houding en gedrag naar de klant zijn belangrijk Bespreek het rollenspel daarna met hen Gebruik de volgende vragen 3 Als de klant niet duidelijk was, vroeg de monteur dan door? 4 Kreeg de monteur voldoende informatie om de uitbreiding aan te pakken? 5 Kreeg de klant voldoende informatie over wat hij kan verwachten? 6 Maak een gezamenlijke samenvatting van het rollenspel Gebruik hiervoor bijlage 11 1 Stelde de monteur de goede vragen? 2 Gaf de klant duidelijke antwoorden?

5.2

16

voorbereIden

Wat is er defect aan het uitlaatsysteem?

Taak 6

Inteleverenresultaat • Tabel met fabricagegegevens van de onderdelen van de uitlaat en gebruikte materialen • Tabel met verklaringen van de gebruikte afkortingen van de samenstelling van de uitlaatgassen • Een stappenplan (bijlage 3) • Een werkvoorbereiding met planning (bijlage 4) Je krijgt van je begeleider een werkorder Je gaat na wat de klant voor klachten of opmerkingen heeft (Belangrijk is dat je op de hoogte moet zijn van wat er zoal defect kan zijn aan een uitlaatsysteem ) Dat zoek je uit in deze opdracht

6.1

Een uitlaatsysteem heeft een aantal functies 1 Benoem de functies van het uitlaatsysteem 2 Aan welke eisen moet een uitlaatsysteem voldoen?

6.2

Het uitlaatsysteem bestaat uit verschillende delen met elk hun eigen taak Een goede werking hiervan is dus belangrijk Overleg met elkaar wat er zoal defect kan zijn en hoe je dit kunt vaststellen Vraag aan de begeleider aan welk voertuig je kunt werken Werk met twee leerlingen 1 Hoe en met wie ga je deze taak uitvoeren? 2 Zoek eerst de juiste gegevens op die horen bij de aangewezen auto Waarom is die informatie belangrijk? 3 Vul nu eerst onderstaande tabel 1 in

17

beroepstaak Uitlaatsysteemenmechanischedelencontroleren-vervangen-repareren

Tabel 1

Merk en type voertuig:

Naam onderdeel dat defect is:

Hoe geconstateerd

Vervangen of repareren

6.3

In activiteit 6.2 heb je onderdelen ingevuld in tabel 1. 1 Wat gebeurt er als de klant doorrijdt met een defect onderdeel? 2 Vul onderstaande tabel 2 in.

Tabel 2

Onderdeel/functie

Verklaring voor vervolgschade bij doorrijden

3 Stel dat de pakking van het uitlaatspruitstuk niet goed afdicht. Leg uit wat de klant hiervan merkt. 4 Hoe zullen de motorprestaties beïnvloed worden? 5 Geef een verklaring van antwoord 4.

6.4

Uitlaatgassen bestaan uit verschillende stoffen. 1 Maak een overzicht van de stoffen die in het uitlaatgas voorkomen en schrijf de scheikundige aanduiding erbij. 2 Wat zijn de schadelijke stoffen in het uitlaatgas? 3 Welke (voorzorgs)maatregelen moet je nemen als je het uitlaatsysteem controleert of eraan werkt? 1 Maak een werkvoorbereiding met planning. Gebruik hiervoor bijlage 4. 2 Maak een stappenplan voor de reparatie. Gebruik hiervoor bijlage 3. • Bespreek met de basisgroep de resultaten van de tabel ‘Werkvoorbereiding en planning’. • Schrijf vooral de verschillen op.

6.5

18

voorbereIden

Wat is er defect aan het inlaatsysteem?

Taak 7

Inteleverenresultaat • Een stappenplan (bijlage 3) • Een werkvoorbereiding met planning (bijlage 4)

Je krijgt van je begeleider een werkorder Je gaat na wat de klant voor klachten of opmerkingen heeft (Belangrijk is dat je op de hoogte moet zijn van wat er zoal defect kan zijn aan een inlaatsysteem ) Dat zoek je uit in deze opdracht

7.1

Het inlaatsysteem bestaat uit verschillende delen met elk hun eigen taak Een goede werking hiervan is dus belangrijk Overleg met je basisgroep wat er zoal defect kan zijn en hoe je dit kunt vaststellen Vraag aan de begeleider aan welk voertuig je kunt werken Werk met twee leerlingen 1 Zoek eerst de juiste gegevens op die horen bij de aangewezen auto Waarom is die informatie belangrijk? 2 Vul onderstaande tabel 3 in

Tabel 3

Merk en type voertuig:

Naam onderdeel dat defect is:

Hoe geconstateerd

Vervangen of repareren

7.2

In activiteit 7 1 heb je onderdelen ingevuld 1 Wat kan er gebeuren als de klant doorrijdt met een defect aan het inlaatsysteem? 2 Vul onderstaande tabel 4 in

19

beroepstaak Uitlaatsysteemenmechanischedelencontroleren-vervangen-repareren

Tabel 4

Onderdeel/functie

Verklaring voor vervolgschade bij doorrijden

3 Stel dat de pakking van het inlaatspruitstuk niet goed afdicht. Leg uit wat de klant hiervan zal merken. 4 Hoe zullen de motorprestaties beïnvloed worden?

7.3

1 Maak een werkvoorbereiding met planning. Gebruik hiervoor bijlage 4. 2 Maak een stappenplan voor de reparatie. Gebruik hiervoor bijlage 3. • Bespreek met de basisgroep de resultaten van de tabel ‘Werkvoorbereiding en planning’. • Schrijf vooral de verschillen op.

20

voorbereIden

Diagnostische toets

Taak 8

Inteleverenresultaat • Scorelijst met opmerkingen en paraaf begeleider

Maak een afspraak voor een diagnostische toets In deze toets laat je zien dat je op de hoogte bent van diverse uitlaatsystemen

8.1

Maak een afspraak voor het maken van een diagnostische toets In deze toets laat je zien dat je: • de volgende constructies en begrippen kent: • luchtinlaatsystemen • werking van luchtfilters • uitvoeringsvormen, functie en werking van uitlaatspruitstukken • uitvoeringsvormen, functie en werking van uitlaatgasdempers • de functie en werking van drukvulsystemen • de functie van de turbo • de functie van de katalysator en lambda-sensor • de functie van het roetfilter • drie verschillende lasprocessen met hun kenmerken • De technische gegevens van het in- en uitlaatsysteem kunt opzoeken en hanteren

8.2

1 Maak de diagnostische toets 2 Bespreek het resultaat met de vakdocent

21

beroepstaak uItlaatsysteemenmechanIschedelencontroleren-vervangen-repareren

uitvoeren

Werkproces 2.2 Voert reparatie uit aan personenauto’s

Competenties waar je op wordt beoordeeld

J Formuleren en rapporteren K Vakkundigheid toepassen

L Materialen en middelen inzetten T Instructies en procedures opvolgen

Jouw begeleiders observeren of jij jouw vakkennis zo gebruikt dat je op een systematische manier controles en reparaties uitvoert Je gebruikt daarbij het gereedschap en de werkplaatsinformatie zoals het hoort Je manier van werken laat zien dat je met plezier werkt en kwaliteit wilt leveren Uitlaatsysteem demonteren, repareren en monteren Inteleverenresultaat • Een werkvoorbereiding en planning (bijlage 4) • Een stappenplan (bijlage 3) van de demontage en montage van een uitlaatdemper • Een beschrijving (bijlage 5) van de gereedschappen en apparatuur met daarin aangegeven: • waarom je deze gereedschappen en apparatuur gebruikt

Taak 9

Je hebt de uitlaat bekeken en gecontroleerd Als een uitlaatsysteem defect is, repareer of vervang je dat deel Dat doe je volgens een vaste werkvolgorde

22

Uitvoeren

9.1

1 Waarom moet het uitlaatsysteem gecontroleerd worden? 2 Hoe en met wie heb je overlegd? 3 Heb je voldoende informatie verkregen om met de werkvoorbereiding te kunnen beginnen? 4 Welke gegevens heb je nodig? 5 Maak een werkvoorbereiding en planning voor de reparatie van het uitlaatsysteem. Gebruik hiervoor bijlage 4. Ga met twee leerlingen bij elkaar zitten. Zoek samen een antwoord op de volgende vragen. Je begint niet direct met het vervangen of repareren van een uitlaatonderdeel. 1 Waar controleer je het uitlaatsysteem op? 2 Bij monteren vervang je ook altijd de pakkingen of afdichtringen. Waarom moet je dit altijd doen? 3 Waarom is dat bij een gelaste verbinding niet nodig?

9.2

9.3

Overleg met je begeleider aan welk voertuig je de opdracht gaat uitvoeren. 1 Maak een stappenplan. Gebruik hiervoor bijlage 3. 2 Voer de reparatie uit.

9.4

1 Welke (hulp)gereedschappen of apparatuur gebruik je bij het de- en monteren van de uitlaat? 2 Gebruik hiervoor tabel 5 in bijlage 5.

23

beroepstaak Uitlaatsysteemenmechanischedelencontroleren-vervangen-repareren

9.5

1 Waar kun je informatie vinden om veilig te kunnen werken? 2 Welke veiligheidsmaatregelen ga jij nemen om veilig te kunnen werken? 3 Waar haal je de onderdelen? 4 Welke informatie moet je meenemen bij het ophalen van onderdelen? 5 Waar moet je nog meer op letten tijdens de reparatiewerkzaamheden?

9.6

1 Voor de productie van uitlaatsystemen worden verschillende materialen gebruikt. Welke materialen worden meestal gebruikt voor een uitlaatsysteem en waarom juist deze?

9.7

1 Welke persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) moet je gebruiken tijdens het werken aan de uitlaat? 2 Waarom moet je deze PBM gebruiken? 3 Jouw werk mag geen gevaar vormen voor je collega’s. Hoe zorg je daarvoor?

24

uItvoeren

Katalysator vervangen

Taak 10

Inteleverenresultaat • Een werkvoorbereiding en planning (bijlage 4) • Een stappenplan (bijlage 3) • Een beschrijving (bijlage 5) van de gereedschappen en apparatuur

In deze taak laat je zien hoe ver je bent in je praktijkvaardigheid Maak met je begeleider een afspraak om een katalysator te controleren en te vervangen

10.1

Vraag aan de begeleider van welk voertuig je de katalysator kunt controleren en vervangen Denk bij montage aan afstelgegevens, aanhaalmomenten en testwaarden 1 Maak een werkvoorbereiding en planning Gebruik hiervoor bijlage 4 2 Maak een stappenplan Gebruik hiervoor bijlage 3 3 Maak een beschrijving van de gereedschappen en apparatuur Gebruik hiervoor bijlage 5 4 Voer de reparatie uit Nadat alle defecte onderdelen vervangen/gerepareerd zijn (na controle door de begeleider), kan de auto weer gestart worden 1 Benoem wat goed ging en wat niet goed ging tijdens het de- en monteren van de katalysator 2 Heb je nog hulp gehad van een collega en waarom?

10.2

25

beroepstaak uItlaatsysteemenmechanIschedelencontroleren-vervangen-repareren

Roetfilter vervangen

Taak 11

Inteleverenresultaat • Een werkvoorbereiding en planning • Een stappenplan • Een lijst gereedschappen en apparatuur

11.1

Vraag aan je begeleider van welk voertuig je het roetfilter kunt controleren en vervangen

1 Maak een werkvoorbereiding en planning (bijlage 4) 2 Maak een beschrijving van de gereedschappen en apparatuur Gebruik hiervoor bijlage 5 3 Maak een stappenplan Gebruik hiervoor bijlage 3 4 Voer de reparatie uit

26

uItvoeren

Lambda-sensor controleren en vervangen

Taak 12

Inteleverenresultaat • Een werkvoorbereiding en planning • Een lijst gereedschappen en apparatuur • Een stappenplan

Een onderdeel dat van invloed op de motorprestaties is de λ -sensor Dit onderdeel kan door oververhitting of door vervuiling defect raken Als de λ -sensor niet goed meer werkt, moet hij vervangen worden

In deze taak controleer je en vervang je een λ -sensor Maak een afspraak om een λ -sensor te vervangen

Vraag aan je begeleider van welk voertuig je de λ -sensor kunt controleren en vervangen 1 Maak een werkvoorbereiding en planning Gebruik hiervoor bijlage 4 2 Maak een beschrijving van de gereedschappen en apparatuur Gebruik hiervoor bijlage 5 3 Maak een stappenplan Gebruik hiervoor bijlage 3 4 Voer de reparatie uit

12.1

27

beroepstaak uItlaatsysteemenmechanIschedelencontroleren-vervangen-repareren

Inlaatspruitstukpakking controleren en vervangen Inteleverenresultaat • Een werkvoorbereiding en planning • Een lijst gereedschappen en apparatuur • Een stappenplan

Taak 13

Een inlaatspruitstukpakking die lek is, kan invloed hebben op de prestaties van de motor en moet dan ook zo spoedig mogelijk vervangen worden In deze taak controleer en vervang je de pakking van het inlaatspruitstuk

13.1

Vraag aan je begeleider van welk voertuig je de inlaatspruitstukpakking kunt controleren en vervangen

1 Maak een werkvoorbereiding en planning Gebruik hiervoor bijlage 4 2 Maak een beschrijving van de gereedschappen en apparatuur die je denkt te gebruiken Gebruik hiervoor bijlage 5 3 Maak een stappenplan Gebruik hiervoor bijlage 3 4 Voer de reparatie uit

28

uItvoeren

Turbo controleren en vervangen

Taak 14

Inteleverenresultaat • Een werkvoorbereiding en planning • Een lijst gereedschappen en apparatuur • Een stappenplan

Een turbo die defect is, heeft invloed op de motorprestaties en kan schade aan de motor veroorzaken Daarom is het zaak de defecte turbo zo snel mogelijk te vervangen In deze taak controleer en vervang je de turbo

14.1

Vraag aan je begeleider van welk voertuig je de turbo kunt controleren en vervangen

1 Maak een werkvoorbereiding en planning Gebruik hiervoor bijlage 4 2 Maak een beschrijving van de gereedschappen en apparatuur die je denkt te gebruiken Gebruik hiervoor bijlage 5 3 Maak een stappenplan Gebruik hiervoor bijlage 3 4 Voer de reparatie uit

29

beroepstaak uItlaatsysteemenmechanIschedelencontroleren-vervangen-repareren

controleren

Werkproces 2.3 Controleert zijn reparatiewerkzaamheden en rondt de opdracht af

Competenties waar je op wordt beoordeeld

J Formuleren en rapporteren L Materialen en middelen inzetten S Kwaliteit leveren T Instructies en procedures opvolgen

Jouw docenten observeren of je de uitgevoerde werkzaamheden controleert, het gebruikte gereedschap en apparatuur controleert op defecten en daarbij milieuvriendelijk werkt

Opruimen van de werkplek

Taak 15

Inteleverenresultaat • Een overzicht van maatregelen voor het milieuvriendelijk werken • Een plan van aanpak voor het opruimen van de werkplek Je bent klaar met je werk Je gaat je handen wassen en je ruimt de werkplek op Je zorgt ervoor dat gereedschappen en materialen op de juiste plaats teruggelegd worden De vervangen uitlaatdelen zijn ‘correct’ afgevoerd en alles is opgeruimd Er zijn werkplaatsen waar het een rommeltje is Er slingeren na afloop van het werk nog allerlei spullen rond De werkplaats is niet schoongemaakt, de werkvloer ligt vol rotzooi en het gereedschap ligt er nog Hoe je dat beter aanpakt, leer je in deze taak

30

Controleren

Het is mogelijk dat je al stage loopt of werkzaam bent bij een garagebedrijf. Dan kun je onderstaande opdracht uitvoeren. Mocht dit niet zo zijn, doe de opdracht dan in het praktijklokaal.

15.1

Je begeleider heeft alles gecontroleerd. Daaronder valt het laten ‘lopen’ van de motor. Hij heeft het goed bevonden. 1 Waarom moet je de werkplek opruimen na een reparatie? 2 Wat ruim je op bij het opruimen van de werkplek en waar let je op? 3 Met welke milieumaatregelen en milieueisen heb je te maken bij het afvoeren van de vervangen onderdelen? Gebruik hiervoor bijlage 6. Ook de auto van de klant moet de werkplaats weer ‘schoon’ verlaten. 1 Welke activiteiten moet je vooraf aan de reparatie ondernemen om te voorkomen dat de auto van de klant vies wordt? 2 Welke activiteiten moet je ondernemen om te voorkomen dat de auto achteraf vies wordt? 1 Hoe gaat het opruimen bij jou op het bedrijf/school in zijn werk? Maak een foto van een werkplek die rommelig is en een foto van een werkplek die netjes is opgeruimd. Neem de foto’s mee naar school. 2 Ga met je basisgroep bij elkaar zitten. Bespreek met de basisgroep hoe het afvoeren van materialen bij hen verloopt. a Hoe worden de materialen en het afval afgevoerd? b Maak met de basisgroep een plan van aanpak voor het opruimen van de werkplek.

15.2

15.3

31

beroepstaak uItlaatsysteemenmechanIschedelencontroleren-vervangen-repareren

Uitvoeren eindcontrole en evaluatie

Taak 16

Inteleverenresultaat • Een verslag over de uitvoering van je beroepstaak met daarin: • Alle in te leveren resultaten • Hoe je de taak hebt uitgevoerd en wat je er van hebt geleerd • Een samenvatting van het overleg met je begeleider of basisgroep • Beoordelingsoverzicht van de presentatie door de basisgroep (groepsbeoordeling) • Een presentatie over de uitvoering van de opdracht

Aan het einde van deze beroepstaak ga je na of je de taak volgens de specificaties hebt kunnen maken Je gaat na hoe je gewerkt hebt en of je daarover tevreden bent

16.1

Je hebt gewerkt aan uitlaatsystemen Tijdens de werkzaamheden heb je contact gehad met collega’s, begeleider en misschien een klant 1 Leg uit wat je hebt overlegd met je begeleider 2 Leg uit wat je bespreekt met de klant 3 Benoem de verschillen tussen deze twee gesprekken

16.2

1 Maak een samenvatting van het overleg met je begeleider 2 Maak een samenvatting van het gesprek met de klant

16.3

Na het beëindigen van alle werkzaamheden kun je voor jezelf een evaluatie maken van de toegepaste werkzaamheden 1 Benoem datgene wat je hebt geleerd bij deze beroepstaak 2 Benoem wat goed ging en wat niet goed ging bij deze beroepstaak

32

Controleren

16.4

Je bent nu, op de presentatie of eindpresentatie, beoordeling en evaluatie na, klaar met je beroepstaak.

Maak een verslag met daarin: • Alle in te leveren resultaten.

• Hoe je de taak hebt uitgevoerd en wat je er van hebt geleerd. • Een samenvatting van het overleg met je leidinggevende of collega’s. • Beoordelingsoverzicht van de basisgroep. Wat belangrijk is voor het maken van een verslag staat in bijlage 7. Voor de andere leerlingen in de basisgroep is het ook belangrijk om te zien en te horen hoe jij de beroepstaak hebt uitgevoerd. 1 Bedenk hoe je presentatie er uit gaat zien en werk deze uit. Gebruik hiervoor bijlage 8. 2 Plan met je coach een moment voor de presentatie. 3 Laat je medeleerlingen jouw presentatie beoordelen. Gebruik hiervoor bijlage 9 en 10.

16.5

33

beroepstaak uItlaatsysteemenmechanIschedelencontroleren-vervangen-repareren

beoordelen

Werkproces 2.1 Bereidt reparatieopdracht aan personenauto voor Werkproces 2.2 Voert reparatie uit aan personenauto Werkproces 2.3 Controleert zijn reparatiewerkzaamheden en rondt de opdracht af

Competenties waar je op wordt beoordeeld

E Samenwerken en overleggen J Formuleren en rapporteren K Vakkundigheid toepassen L Materialen en middelen inzetten N Onderzoeken S Kwaliteit leveren T Instructies en procedures opvolgen

Beoordelen van de beroepstaak

Taak 17

Inteleverenresultaat • Een ingevulde beoordelingslijst (kopie bijlage 12)

Maak een afspraak met je begeleider voor het uitvoeren van de praktijkbeoordeling Zorg dat je weet aan welke eisen het werk moet voldoen

34

Beoordelen

17.1

Beoordelingsopdracht Voer een reparatie of vervanging uit aan het uitlaat- en inlaatsysteem met alles wat erbij hoort. Je krijgt van de begeleider een werkopdracht. Je voert de opdracht zelfstandig uit. 1 Doe de voorbereiding: a Lees de informatie. b Verzamel de onderdelen en gereedschappen die je nodig hebt. 2 Voer de werkzaamheden uit. 3 Controleer je werk. 4 Tijdens de uitvoering van de werkzaamheden stelt de begeleider vragen over je werkwijze. Deze beantwoord je mondeling. De begeleider observeert jou tijdens de uitvoering van de opdracht en vult een beoordelingslijst (bijlage 12) in. Na het controleren van jezelf, bespreek je samen met de begeleider de beoordelingslijst.

35

beroepstaak uItlaatsysteemenmechanIschedelencontroleren-vervangen-repareren

terugkijken

Inteleverenresultaat

LLB 1.1 Benoemt leerdoelen voor de eigen ontwikkeling 1.4 Plant zijn eigen leerproces en voert het uit

Samen met je begeleider evalueer je jouw functioneren tijdens de beroepstaak en stel je jouw POP bij

Het terugkijkgesprek

Taak 18

Inteleverenresultaat • Bijgesteld POP • Bijgewerkt portfolio

Maak een afspraak met je begeleider voor een terugkijkgesprek Voer met je begeleider een terugkijkgesprek

36

Terugkijken

18.1

1 Hoe is het repareren of vervangen van het uitlaatsysteem gegaan? Bekijk voor jezelf of in overleg met collega(‘s) of met de basisgroep: a Ben je tevreden over jouw rol binnen de basisgroep? b Denk je dat je deze beroepstaak voldoende hebt uitgevoerd? c Ben je tevreden met het resultaat van deze beroepstaak? d Benoem wat je in de volgende beroepstaak wil verbeteren. e Waar was je begeleider of collega tevreden over? Waarover niet? 2 Maak een nieuwe tabel. a Neem de eerste kolom van je mini-POP (tabel 2) over in deze tabel. b Vul je eigen oordeel in over wat je geleerd hebt in de kolommen. 1 Bespreek de antwoorden uit deze beroepstaak met je begeleider. 2 Bespreek met je begeleider of je de beroepstaak af kunt sluiten: was de uitvoering voldoende of moet je het nog een keer doen? 3 Laat aan je begeleider zien dat je de beroepstaak goed hebt uitgevoerd. ‘Bewijzen’ stop je in jouw portfolio. Voorbeelden van bewijzen zijn: a hoe tevreden waren je collega’s? b kun je laten zien dat het product voldoet aan de eisen? 4 Laat het werk beoordelen door de begeleider. 5 Kun je de andere onderdelen van je mini-POP afsluiten? Doe de bewijzen in je portfolio. 6 Bespreek met je begeleider ook waarom je het leen leuke beroepstaak vond of waarom niet. 7 Bespreek met je begeleider je POP en overleg wat blijft staan om aan te werken in de volgende beroepstaak.

18.2

37

beroepstaak Uitlaatsysteemenmechanischedelencontroleren-vervangen-repareren

Studiebronnen

Bij stap 1. Oriënteren

• Inhoud beroep en beroepstaak • Tabel praktijkhandelingen en opdrachten • Waar mogelijk een digitale camera

Bij stap 2. Plannen

• Tabel planning

Bij stap 3. Voorbereiden boeken: • Leerstof BGL voor de voertuigtechnicus • Documentatiemap

cd-rom: • Kluwer ATH • Veiligheid • Programma ‘de auto 3D’ • H-base

internet • www.Mobikit.nl • www.kennisnet.nl • www.davindi.nl

Bij stap 4. Uitvoeren • Leerwerkplek (garagebedrijf) • Simulatie op school Afhankelijk van de opdracht • Checklist/inspectierapport • Facturen

Bij stap 5. Controleren • Mini-POP • Checklist • Beoordelingsformulier

38

Bijlage 1 Tabel met werkzaamheden en leerpunten

Nr.

Werkzaamheden:

Leerpunten:

1.

Uitlaat controleren

Wat moet ik allemaal controleren? Hoe kan ik zien dat de uitlaat onder spanning gemonteerd is?

2.

Uitlaatdelen vervangen

Uit welke delen bestaat een uitlaat?

39

beroepstaak Uitlaatsysteemenmechanischedelencontroleren-vervangen-repareren

Bijlage 2 Mini-POP

Tabel 2 Mini-POP voor de beroepstaak ‘Uitlaatsysteem en mechanische delen controleren - vervangen - repareren’

1 = Waar: 2 = Hoe:

school - bedrijf

opdracht uitvoeren productietaak - practicum - workshop - training.

3 = Wanneer:

start- en einddatum

4 = Met wie samen:

begeleider - collega’s - andere deelnemers

Waar:

Hoe:

Wanneer:

Met wie:

taak 3 taak 4 taak 5 taak 6 taak 7 taak 8 taak 9

taak 10 taak 11 taak 12 taak 13 taak 14 taak 15 taak 16

De beroepstaak wordt afgesloten met een beoordelingsopdracht (taak 17) onder toezicht van …………………….. op …………………… in ………………. (plaats). De beroepstaak wordt afgesloten in een terugkijkgesprek (taak 18) met ……………………….. op …………. in ………………… (plaats).

40

Bijlage 3 Stappenplan

Werkzaamheden: Uitlaatdeel de- en monteren Stappen:

41

beroepstaak Uitlaatsysteemenmechanischedelencontroleren-vervangen-repareren

Bijlage 4 Werkvoorbereiding en planning

Welk (speciaal) gereed- schap heb ik nodig.

Hoe lang denk ik hiermee bezig te zijn. (tijdsplanning)

Welke gegevens/ werkplaats documentatie heb ik hierbij nodig.

Welke werkzaamheden ga ik uitvoeren. (juiste volgorde) 1 controle

2

3

4

5

42

Bijlage 5 Gereedschapgebruik

Tabel 5

Bewerkingen

Benodigd (hulp)gereedschap

Reden voor gebruik

Uitlaatsysteem demonteren

Repareren of vervangen van onderdeel indien van toepassing

Monteren van uitlaatsysteem

43

beroepstaak Uitlaatsysteemenmechanischedelencontroleren-vervangen-repareren

Bijlage 6 Milieumaatregelen en milieueisen

Uitgevoerde werkzaamheden en vervangen onderdelen

Waar laat ik de vervangen onderdelen?

Vervangen uitlaatdelen

Ophangrubbers

Katalysator

Roetfilter

Lambda-sensor

Inlaatspruitstukpakking

Turbo

44

Bijlage 7 Verslagen schrijven

Wat is het doel van het verslag In vrijwel elke stap van een beroeps- of projecttaak krijg je de opdracht om een verslag te maken. Voorbeelden: bij stap 1 een oriëntatieverslag en bij stap 7 een terugkijkverslag. In het verslag zul je vaak een overzicht moeten geven van de handelingen die je verricht hebt tijdens de uitvoering van de taak. Je zult ook geregeld moeten verantwoorden waarom je iets wel of niet gedaan hebt. Voor wie schrijf je het verslag? Meestal schrijf je het verslag voor één van je begeleiders of beoordelaars. Spreek met hen goed af wat ze van jouw verslag verwachten. De indeling van een verslag 1 Titel Dit moet een titel zijn, waarmee je de stap van de beroepstaak duidelijk aangeeft. 2 Algemene gegevens Naam: Je volledige voor- en achternaam. Naam leden basisgroep: De volledige voor- en achternamen van iedereen, waarmee je de beroepstaak uitgevoerd hebt. Klas: De klas waarin je zit. Gegevens beroepstaak: Geef duidelijk de beroepstaak en de stap ervan aan. Datum van uitvoering: De datum, waarop je de beroepstaak uitgevoerd hebt. Datum van inlevering: De uiteindelijke datum, waarop je het verslag bij je begeleider inlevert. 3 Inleiding Schrijf hier een korte inleiding op wat komen gaat. Noem de reden waarom je de opdracht uitvoert en beschrijf heel kort wat de opdracht inhoudt. Samenhang en logische opbouw.

45

beroepstaak Uitlaatsysteemenmechanischedelencontroleren-vervangen-repareren

4 Doel(en) De hoofdvragen die je in deze stap van de beroepstaak gaat beantwoorden. Schrijf ze puntsgewijs op. Let goed op tijdens de beroepstaak, wat je docenten, praktijkopleiders ter plekke nog melden. 5 Je verwachting Wat verwacht je in deze stap van de beroepstaak te leren? Denk daarbij aan de theorie en de praktijk. 6 Benodigdheden Alle benodigdheden voor deze stap van de beroepstaak op een rijtje. Omschrijf de benodigdheden zo precies mogelijk. Gebruik de juiste namen. Schrijf ze altijd op, terwijl je nog met het beroepstaak bezig bent, zodat je niets vergeet. 8 Logboek Vertel hier, wanneer je wat gedaan hebt en hoeveel tijd je daarbij aan de opdracht besteed hebt. Doe dit altijd in de vorm van een tabel en tel je uren alvast even bij elkaar op. Omschrijf wat je gedaan hebt redelijk uitgebreid, maar ook weer niet te lang. 9 Bronvermelding Maak hier een lijst van boeken en internetadressen en andere informatiebronnen, die je bij deze opdracht gebruikt hebt. Wees hierin zo uitgebreid mogelijk! Woordgebruik en woordenschat Verklaar de vaktermen en afkortingen als ze niet door iedereen gebruikt worden. Blijf zakelijk, laat je gevoelens en emoties niet meespelen in het verslag. Spelling, interpunctie en grammatica Zorg voor correcte spelling en zinsbouw. Laat je verslag eerst door een ander nalezen als je jezelf onzeker voelt op dit punt. Leesbaarheid Schrijf je verslag kort en puntsgewijs op. Houd een logische gedachtegang vast. 7 Conclusie(s) Schrijf ook op wat je geleerd hebt in de theorie en de praktijk.

46

Bijlage 8 Presentatie

Wat is het doel van de presentatie? Bedenk van tevoren wat je wilt bereiken met je presentatie. Er zijn drie doelen die geschikt zijn voor het houden van een mondelinge presentatie: • Informeren Je draagt kennis over die bij het publiek niet aanwezig is. • Overtuigen Je probeert ervoor te zorgen dat het publiek aan het einde van je presentatie jouw mening deelt over een onderwerp. Dit doe je door goede argumenten te geven. • Activeren Je probeert je publiek ertoe aan te zetten om iets te gaan doen: een actie te ondernemen. Voor wie houd je de presentatie? Zorg ervoor om te weten te komen wie je toehoorders zijn. Stem de presentatie op ze af. Dit is belangrijk voor de keuze van je taalgebruik. Formeel of informeel? Vakmensen of amateurs? Veel of weinig vaktermen? Kunnen de toehoorders zich slecht of goed concentreren? Is het onderwerp aantrekkelijk genoeg voor de meeste toehoorders?

Met welke regels moet je rekening houden? • Spreek niet te snel. • Pauzeer tussendoor. • Lees niet voor. • Richt je gezicht naar de groep. • Wees geloofwaardig. • Sta open voor je publiek.

Hoe is het gesprek opgebouwd? Stappenplan presentatie

1 Voorbereiding

a Bepaal eerst de inhoud: Wat ga ik vertellen? b Hoe zorg ik ervoor dat ik niets vergeet? c Bepaal de vorm: hoe ga ik de informatie indelen? d Hulpmiddelen: welke hulpmiddelen ga ik gebruiken? e Hoe ga ik vooraf mijn presentatie oefenen?

47

beroepstaak Uitlaatsysteemenmechanischedelencontroleren-vervangen-repareren

2 Uitvoering

a Met welke zin begin ik mijn presentatie? b Hoe gedraag ik me tijdens de presentatie (zitten, staan, rondlopen, gebaren)? c Welk materiaal gebruik ik tijdens de presentatie? d Hoe zorg ik voor afwisseling tijdens de presentatie? e Beantwoord ik tussendoor vragen van de luisteraars?

3 Afronding

a Hoe sluit ik mijn presentatie af? b Hoe ga ik om met vragen uit het publiek?

Hoe voorkom je ruis? • Spreek duidelijk. • Werk met een duidelijk plan. • Gebruik duidelijke termen en begrippen. • Geef goed antwoorden op de vragen van het publiek.

48

Bijlage 9 Beoordeling Presentatie (vakinhoud)

Naam student: �����������������������������������������������������������������������������������������

Beroepstaak: ��������������������������������������������������������������������������������������������

Onderwerp: �����������������������������������������������������������������������������������������������

Doel/doelen: ��������������������������������������������������������������������������������������������

Publiek: �����������������������������������������������������������������������������������������������������

OPMERKINGEN

goed vold. onv.

a. Onderwerp, doel, thema’s Onderwerp van de boodschap is volgens opdracht Doel van de boodschap is duidelijk (informeren, activeren, mening vormen) Alle benodigde thema’s (om doel te bereiken) zijn behandeld b. Publiek (de ontvanger) De boodschap is gericht aan het juiste publiek/de juiste persoon Thema’s zijn juist gekozen bij dit publiek/ deze persoon o.a. te veel/ te weinig thema’s i.v.m. • functie v.d. ontvanger • mening v.d. ontvanger c. De informatie in de thema’s Informatie in de thema’s is voldoende o.a.: • volledig om doel te bereiken • afgestemd op dit publiek • voorkennis v.d. ontvanger • interesse v.d. ontvanger

f. Ruis: • er ontbreekt informatie • er is overbodige informatie • er is onjuiste informatie • ……………………….

49