006IPTKB0010

N I V E A U 3

I N S T A L L E R E N Opleveren van een installatie in de utiliteit

Uitstroom Eerste monteur elektrotechnische installaties (Crebo 94281) 2

B E G E L E I D E R S H A ND L E I D I N G

N I V E A U 3 INSTALLEREN

Opleveren van een installatie in de utiliteit

2

Uitstroom Eerste monteur elektrotechnische installaties (Crebo 94281)

B E G E L E I D E R S H A N D L E I D I N G

69368867 Bestelnummer 006IPTKB0010

© 2009 Stichting Consortium Beroepsonderwijs De volgende docenten hebben meegewerkt aan de totstandko- ming van deze projecttaak Pieter Geurts, ROC Gilde Opleidingen, Charles Haarman, ROC Twente; Frits Buter, ROC Landstede en Gerard van Oerle, ROC Gilde Opleidingen Ontwikkelteamleider Willem van Dijk Redactie Ton Zuijderduin, Marjo Brok en Willem van Dijk Omslag/ Lay-out Studio Blanche Foto's/figuren Foto's: Frits Buter Ondanks alle inspanningen is het mogelijk dat Stichting Consortium Beroepsonderwijs niet alle copyrights van de in de uitgave opgenomen illustraties geregeld heeft. Degene die meent alsnog rechten te kunnen doen gelden, wordt verzocht contact op te nemen met de Stichting. © 2009 Stichting Consortium Beroepsonderwijs Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, namelijk elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van Stichting Consortium Beroepsonderwijs.

INTRODUCTIE OP DE PROJECTTAAK . . . . . . . .4

STAP 1 ORIËNTATIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10

STAP 2 PLANNING EN VOORBEREIDING . . . . . . . . . . .17

STAP 3 UITVOERING EN CONTROLE . . . . . . . . . . . . .26

STAP 4 OPLEVERING EN EVALUATIE . . . . . . . . . . . . .32

BIJLAGE 1 BEOORDELINGSMONITOR . . . . . . . . . . . . . . .40

BIJLAGE 2 FORMULIER URENVERANTWOORDING . . . . . .41

BIJLAGE 3 EVALUATIEFORMULIER . . . . . . . . . . . . . . . . .42

BIJLAGE 4 EVALUATIEFORMULIER LLB . . . . . . . . . . . . . .44

BIJLAGE 5 PROJECTTAAKPLANNER . . . . . . . . . . . . . . . .48

BIJLAGE 6 LEERLIJN NEDERLANDS EN MVT . . . . . . . . . .50

INTRODUCTIE OP DE PROJECTTAAK

Inhoud van deze projecttaak Deze projecttaak richt zich speciaal op het opleveren van een complete licht- en krachtinstallatie in een utiliteitsgebouw. Maar de manier van installeren van deze installaties komt ook in de uitwerking van deze projecttaak aan de orde. Andere installaties zoals datacommunicatie-installatie, alarminstallaties enzovoort zijn in deze projecttaak niet van toepassing. De Eerste Monteur Elektrische Installaties weet dat in de diverse utiliteitsgebouwen de licht- en krachtinstallatie niet hetzelfde zijn. Afhankelijk van de uitvoering van het utiliteitsgebouw zal je verschillende manieren van installeren moeten toepassen. Ook zal het gebruik van het gebouw bepalen welke soort installatie je gaat aanbrengen. De eisen voor de elektrische installatie in een kantoorgebouw zijn anders dan die van de elektrische installatie voor een winkel. Het is daarom van belang dat je regelmatig met de klant/opdrachtgever communiceert, zodat deze na oplevering tevreden is over het geleverde werk. In deze projecttaak Ga je uitzoeken en leren: • Hoe een licht- en krachtinstallatie in een utiliteitsgebouw is opgebouwd. • Welke installatiemethodes je kunt toepassen in de utiliteit. • Waar je op moet letten bij het aanleggen van de installatie. • Welke metingen je moet uitvoeren voordat je de installatie gaat opleveren. Het goed communiceren met de klant/opdrachtgever over waar de installatie aan moet voldoen, is natuurlijk een onderdeel van deze projecttaak.

4

Je krijgt les of informatie over: • Opzoeken van gegevens • Een activiteitenplan maken • Een verslag maken • Hoe je met deze projecttaak moet werken

Na deze projecttaak In deze projecttaak heb je gewerkt aan de volgende competenties: • Samenwerken en overleggen • met de klant • met de opdrachtgever • met collega's • met de werkgever • Plannen en organiseren • verzamelen van belangrijke informatie • tijd indelen • voortgang bewaken • plan van aanpak • werkvoorbereiding • Begeleiden • begeleiden van monteurs • adviseren • Op de behoefte en wensen van de klant gericht zijn • luisteren • tussentijds informeren • bespreken van onvolledigheden in de opdracht

5

• Kwaliteit leveren

• goed installatiewerk • juiste kabeldraagsystemen • juiste metingen en beproevingen van de utiliteitsinstallatie • systematisch werken

• oplevering volgens afspraak • Vakdeskundigheid toepassen • zorg dragen voor veiligheid en gezondheid • voorschriften toepassen • tekeningen kunnen maken en lezen • goed installeren van de utiliteitsinstallatie • juiste keuze van kabeldraagsystemen en andere installatiematerialen • afronden installatiewerkzaamheden • Materialen en middelen inzetten • standaard gereedschap • speciaal gereedschap zoals steigers, zware boorhamers e.d. • meetinstrumenten toepassen • keuzes maken uit de geschikte toe te passen materialen en gereedschappen • goed zorg dragen voor materialen en gereedschappen • materialen en gereedschappen toepassen voor het doel waarvoor ze bedoeld zijn • Formuleren en rapporteren • mondeling • op standaard bedrijfsformulieren • correct formuleren • vlot en bondig formuleren

Deze competenties gebruik je bij het opleveren van een installatie in de utiliteit.

6

Portfolio In deze projecttaak volg je de stappen. Er zijn in totaal vier stappen. Neem de stappen in de juiste volgorde. Van elke stap verzamel je bewijzen (op te leveren resultaten), die in je portfolio komen. Je zorgt zelf voor de samenstelling van je portfolio. In de tabel staat welke producten bij welke stap horen. • Productanalyse (wat is de opdracht en wat is het probleem?) • Overzicht van de producten • Overzicht van wat je gaat leren • Een verslag met uitwerking van onderstaande punten: • Activiteitenplan • Planning • Overleg met opdrachtgever/klant • Voorbereiding op het kabelberekenen, rekening houdend met lengte en kortsluiting • Voorschriften en eisen voor de licht- en krachtinstallatie, schakel- en verdeelinrichting • Benodigde materialen (buizen, draad, kabel, goten, hulpstukken, bevestigingsmateriaal, schakelmateriaal, armaturen, installatie- kasten e.d.) • Hoe en door wie de materialen worden aangeleverd • Gebruikte opdrachtformulieren • Foto's genomen voor en tijdens het installeren en tijdens het uit- voeren van de metingen voor het opleveren van de installatie • Tekeningen van de licht- en krachtinstallatie zoals installatie- tekening, installatieschema en opstelling schakel- en verdeel- inrichting • Overzicht van de gebruikte kabelsoorten met hun toepassingen • De kabelberekeningen van de gebruikte kabels • Een uitgevoerde kabelberekening met de computer, ter controle • De installatiemethode die voorkomt en toegepast wordt in de utiliteit. Denk hierbij ook aan kabelgoten, wandgoten en zuilen. • De uitvoering van de metingen voor het inspecteren van de lichtinstallatie, krachtinstallatie en de schakel- en verdeel- inrichting • Inspectierapport van de installatie • Overleg met de opdrachtgever/klant • Overleg met opdrachtgever en collega's • Controle op de kwaliteit van het werk • Beschrijving hoe de begeleiding van de monteurs niveau 2 is gegaan • Metingen die je uitvoert voor de inspectie. • Speciaal gereedschap en meetinstrumenten • Tijdsplanning in relatie tot de nacalculatie • Kostenbeheersing, waaronder het meerwerk Producten portfolio

Stap

1. Oriëntatie

2. Planning en voorbereiding

3. Uitvoeren en controle • Een verslag met uitwerking van onderstaande punten:

4. Oplevering en evaluatie • Een presentatie

• De ingevulde beoordelingsmonitor • Bijgewerkt portfolio • Urenverantwoording project

7

PORTFOLIO In deze projecttaak volgt de leerling de vier stappen. Hij moet de stappen in de juiste volgorde nemen. De producten van elke stap moet hij opnemen in zijn portfolio. Na elke stap moet de leerling zijn beoordelingsmonitor laten bijwerken door de trajectbegeleider of de praktijkbegeleider. Voor de taken van de diverse begeleiders verwijzen wij u naar het Basisdocument Eerste Monteur Elek- trotechnische Installaties. Een vakdocent kan de taak van trajectbegeleider op zich nemen. Gestreefd moet worden naar zoveel mogelijk diversiteit in beoordelende begeleiders. UITVOEREN PROJECTTAAK De BBL-leerling zal deze projecttaak bij zijn bedrijf uitvoeren. Een BOL-leerling voert deze projecttaak bij voorkeur uit tijdens zijn BPV of anders in een zo goed mogelijk nagebootste praktijksituatie op school. Het is natuurlijk belangrijk dat de leerlingen een zo juist mogelijk beeld krijgen van de werke- lijkheid. De theoretische ondersteuning vindt plaats op een regionaal opleidingscentrum (ROC), maar ook de begeleider in het bedrijf kan natuurlijk de benodigde theoretische ondersteuning geven. De theorie moet de leerling toepassen bij de op te leveren producten. De kennis kan de leerling ook opdoen tij- dens workshops, lessen, excursies etc. PRAKTIJK Tijdens het uitvoeren van de projecttaak werkt de leerling met de diverse installatiemethoden die voorkomen bij utiliteitsinstallaties. De leerling zorgt voor de samenstelling en bedrading van de scha- kel- en verdeelinrichting in de utiliteit. Ook voert de leerling diverse metingen uit, die noodzakelijk zijn om de licht- en krachtinstallatie op te leveren. Met de computer maakt hij controleberekeningen van zijn kabelberekeningen. THEORIE Vakleer Tijdens de theoretische ondersteuning van deze projecttaak dient aandacht geschonken te worden aan: • Kabelberekeningen met en zonder computer. • Tekeninglezen van diverse soorten tekeningen voor utiliteitsinstallaties. • Voorschriften voor het installeren van de complete utiliteitsinstallatie. • Voorschriften voor het samenstellen en bedraden van de schakel- en verdeelinrichting. • Metingen en beproevingen voor de inspectie van utiliteitsinstallaties. • Bedrijfsvoering van elektrische installaties-laagspanning. Nederlands

Bij Nederlands maken wij gebruik van de drieslagmethode: 1. Werken met communicatiemodel zie Basisdocument. 2. In te leveren resultaten beoordelen op basis van Raamwerk Nederlands. 3. Signalering van taalproblemen. Lessuggesties: • Lezen: lesstof, vakinformatie, gebruiksaanwijzingen en handboeken. • Luisteren: uitleg lesstof, instructies, presentaties, overleg samenvatten. • Spreken: samenvatten, uitleg geven, presenteren, mondelinge berichtgeving.

• Gesprekken voeren: het interview, het functionerings- en beoordelingsgesprek, het POP-gesprek en evaluatiegesprek, werkoverleg, kritiek geven en ontvangen, met argumenten je mening geven. • Schrijven: formuleren, rapporteren en verslagen maken, memo's, eenvoudige correspondentie, informatie samenvatten en omgaan met formulieren en checklisten. Zie ook de bijlage Leerlijn Nederlands.

Moderne vreemde talen Uitwerking op basis van het Raamwerk Moderne Vreemde Talen

• Leesvaardigheid. Niveau A2 • Luistervaardigheid. Niveau A2 • Spreekvaardigheid. Niveau A2 • Gesprekken voeren. Niveau A2

8

Rekenen en Wiskunde Uitwerking op basis van het Raamwerk Rekenen en Wiskunde. • Getallen, hoeveelheden en maten niveau X2 • Ruimte en vorm niveau X2 • Gegevensverwerking, onzekerheid niveau X2

• Verbanden, veranderingen niveau X2 Leren, loopbaan en burgerschap (LLB) Uitwerking op basis van het Brondocument Leren, Loopbaan en Burgerschap. In de stappen van de projecttaak komen de werkprocessen van de kerntaken 1, 2 en 4 van LLB als volgt aan de orde:

1. Oriëntatie

1.3. Kiest bij de situatie en bij zichzelf passende manieren van leren

3. Uitvoering en controle

2.3. Stuurt zijn eigen loopbaan en onderneemt acties die daarbij nodig zijn

AANWIJZINGEN BEGELEIDERS Begeleider: bij BOL en BBL projecttaak- en/of studie/loopbaanbegeleider

• Plannen van de demonstratie en een criteriumgericht interview. • Voeren van de begeleidingsgesprekken en het evaluatiegesprek. • Invullen van de beoordelingsmonitor. • Vaststellen van leerdoelen voor de volgende projecttaak • Bepaalt GO/NO-GO. • Boordeling van de projecttaak voldoende of onvoldoende. • Ingeleverde producten controleren. • Controleert portfolio.

Praktijkopleider: de opleider in het bedrijf De leerling moet voor een kleine utiliteitsinstallatie: • De aderdoorsnede voor de toe te passen kabels te berekenen, rekening houdend met lengte en kortsluiting. • De verschillende toe te passen installatiemethoden kunnen uitleggen en uitvoeren. • Een schakel- en verdeelinrichting met de juiste beveiligingen kunnen samenstellen, bedraden en installeren. • De benodigde tekeningen die gebruikt worden bij utiliteitsinstallaties kunnen lezen. • De diverse metingen en beproevingen voor de inspectie van de utiliteitsinstallatie uit kunnen voeren en interpreteren. De praktijkopleider zorgt binnen het (BPV-)bedrijf dat de leerling de mogelijkheid krijgt om de project- taak uit te voeren. De praktijkopleider/instructeur zorgt dat de leerling de benodigde vaardigheden leert tijdens het uitvoeren van de projecttaak. Hij houdt samen met de trajectbegeleider of BPV-begeleider en de leer- ling de beoordelingsmonitor bij. Praktijkbegeleider: de instructeur op het ROC De praktijkopleider zorgt binnen het (BPV-)bedrijf dat de leerling de mogelijkheid krijgt om de project- taak uit te voeren. Zie verder: praktijkopleider Vakdocenten De vakdocenten zorgen eventueel samen met de praktijkopleider dat de benodigde vaktheorie voor de projecttaak 'Opleveren van een installatie in de utiliteit' wordt aangebracht. De docent LLB zorgt voor de benodigde ondersteuning bij het aanleren van de competenties Leren, Loopbaan en Burgerschap.

9

STAP

oriëntatie

1 ORIËNTATIE

DOEL VAN DE STAP In deze fase zoek je uit en schrijf je op wat de opdracht inhoudt. Aan het einde van deze projecttaak heb je laten zien dat je een eenvoudige elektrische installatie in een utiliteitsgebouw kan aanleggen.

Je gaat onderzoeken welke kennis en vaardigheden je hierbij nodig hebt. Je leert dus in deze stap hoe je volgens de voorschriften een kabelberekening maakt. Ook stel je vast welke voorschriften je moet toepassen bij het installeren van de utiliteitsinstallatie en de schakel- en verdeelinrichting. Je denkt na over wat je moet weten en wat je moet gaan vragen. In deze stap komen verschillende soorten vragen bij je op: • Uitzoekwerk: Wat is de opdracht, wat is het probleem? • Leren: Wat ga ik hier leren, welke competenties ga ik hiermee ontwikkelen? • Vakmatig: Welke prestaties en resultaten (producten) moet ik leveren? • Houding: Hoe verloopt de samenwerking? Hoe werken we als groep of alleen? Aan het einde van stap 1 beoordeelt je begeleider je portfolioproducten. Je krijgt dan een GO of NO-GO voor de volgende stap. Ga tijdens het maken van de projecttaak regelmatig in een groepje zitten om je vorderingen en ervaringen te delen met andere leerlingen. Bespreek hier ook de uitdagingen en problemen die je tijdens de uitvoering van de projecttaak tegenkomt.

10

Houd vanaf de start van deze projecttaak je urenverantwoording bij op het formulier ‘Urenverantwoording’.

In stap 4 moet je de urenverantwoording inleveren. Dit formulier is beschikbaar op:

www.consortiumbo.nl>Kies Techniek en ICT>Kies Niveau3>materiaal

Bronnen Hieronder staan verschillende studiebronnen en informatiebronnen die je kunt gebruiken. • Basisdocument Projecttaken Eerste Monteur Elektrische Installaties • Kwalificatiedossier Installeren Eerste Monteur Elektrische Installaties • Theorieboeken: • Installatietechniek • Tekeninglezen Elektrotechnische Energietechniek • NEN1010:2007 opdrachtenboek 1 • Werken met de NEN 1010:2007 • Werken met de NEN 1010:2007-pluspakket • Opdrachtenboek NEN-EN 50110-1 / NEN 3140 3e druk / NEN 3840 • Basisvaardigheden energietechniek DK 3401 • Installeren Elektrotechnische Installaties DK 4013 • Ontwerpen, begroten en opleveren van elektrische utiliteitsinstallaties DK 4006 • Software: • Kabelberekening programma INTELEC • Techniekstad

11

• Normen: • NEN 1010:2007 + C1:2008 • NPR 5310:2007 nl • NEN-EN-IEC 60439-1 Laagspanning schakel- en verdeelinrichting • NEN-EN 50110-1 Bedrijfsvoering van elektrische installaties - laagspanning • NEN 3140 Bedrijfsvoering van elektrische installaties – Aanvullende Nederlandse bepalingen voor laagspanningsinstallaties • Arbo wet • Bouwbesluit • Internetsites: • www.techniekstad.nl • www.technischeunie.com • www.intelec.nl • www.arbo.nl • http://www.euronorm.net/content/portal.php

• http://www.utwente.nl/pao/info_voor/ medewerkers/arbo/arbo/arbo_wetgeving/ arbowetgeving/ • www.google.nl • www.davindi.nl/?skin=beroepsvolwassen onderwijswww.consortiumbo.nl • www.kabelberekening.nl • http://www.gti-group.com/nl/producten

• http://www2.nen.nl/nen/servlet/ dispatcher.Dispatcher?id=234713 • http://www.functiebehoud.nl/

12

5

Op te leveren resultaat

De activiteiten en opdrachten die je in deze stap uitvoert, moet je zorgvuldig uitwerken. De uitwerkingen neem je op in je portfolio. • Onderzoek. • Overzicht materialen en producten. • Overzicht van wat je gaat leren.

Competentieontwikkeling bij deze stap

Kerntaak

Werkproces

Competenties

Benoemt zijn eigen ontwikkeling en ge- bruikt middelen en we- gen om daarbij passende leerdoelen te bereiken

1.3 LLB Kiest bij de situatie en bij zichzelf passende manieren van leren

M Analyseren O Creëren en innoveren A Beslissen en activiteiten initiëren

& Activiteiten 1.1. Onderzoek

1 Omschrijf de opdracht in je eigen woorden. Denk hierbij aan het volgende: a bronnen b afspraken c Wat weet ik al? Materialen en producten 1 Maak een lijst van de producten die je gaat opleveren in deze projecttaak. 2 Geef per product aan met wie je te maken hebt. 3 Geef per product aan welke werkzaamheden je gaat uitvoeren. 4 Geef aan wat je daarbij nodig hebt. Denk hierbij ook aan de volgende zaken: a opdrachtformulieren b computer, printer, scanner

2.

13

3.

Leren 1 Wat ga je hier leren?

a Praktijkhandelingen b Theoretische kennis c Communicatieve vaardigheden 2 Welke competenties ga je hiermee ontwikkelen? 3 Zoek dit eventueel op in: a Het Basisdocument b De beoordelingsmonitor Evalueren en beoordelen • De begeleider/docent controleert of je alle punten van de opdracht correct hebt uitgewerkt. • Kijk in de beoordelingsmonitor na waarvoor je een beoordeling krijgt. • Je hebt de oriëntatie afgerond. De informatie die je hier hebt verzameld, heb je nodig voor de volgende stap.

14

KERNTAKEN, WERKPROCESSEN EN COMPETENTIES • Zie de beoordelingsmonitor van deze projecttaak en deze stap. • Zie voor de onderdelen Nederlands, Moderne Vreemde Talen, Rekenen en Wiskunde en Leren, Loopbaan en Burgerschap de eisen die vermeld staan in hoofdstuk 2 paragraaf 2.3. STUDIEBRONNEN • Basisdocument Projecttaken Eerste Monteur Elektrische Installaties • Kwalificatiedossier Installeren • Theorieboeken • Installatietechniek Kenteq • Tekeninglezen Elektrotechnische Energietechniek Kenteq • NEN1010:2007 opdrachtenboek 1 Kenteq • Werken met de NEN 1010:2007 • Werken met de NEN 1010:2007-pluspakket • Opdrachtenboek NEN-EN 50110-1 / NEN 3140 3e druk / NEN 3840 Kenteq • Basisvaardigheden energietechniek DK 3401 NijghVersluys • Installeren Elektrotechnische Installaties DK 4013 NijghVersluys • Ontwerpen, begroten en opleveren van elektrische utiliteitsinstallaties DK 4006 NijghVersluys • Software • Kabelberekening programma INTELEC • Techniekstad • Normen • NEN 1010:2007 + C1:2008 • NPR 5310:2007 nl • NEN-EN-IEC 60439-1 Laagspanning schakel- en verdeelinrichting • NEN-EN 50110-1 Bedrijfsvoering van elektrische installaties; laagspanning • NEN 3140 Bedrijfsvoering van elektrische installaties; Aanvullende Nederlandse bepalingen voor laagspanningsinstallaties • Arbo wet • Internetsites • www.techniekstad.nl • www.technischeunie.com • www.intelec.nl • www.arbo.nl • http://www.euronorm.net/content/portal.php • http://www.utwente.nl/pao/info_voor/medewerkers/arbo/arbo/arbo_wetgeving/arbo-wetge- ving • www.google.nl • www.davindi.nl/?skin=beroepsvolwassenonderwijswww.consortiumbo.nl • www.kabelberekening.nl • http://www.gti-group.com/nl/producten • http://www2.nen.nl/nen/servlet/dispatcher.Dispatcher?id=234713 • http://www.functiebehoud.nl TE BEHANDELEN LESSTOF Praktijk • Vaardigheden voor de aanleg van installaties in de utiliteit • Vaardigheden voor het vervaardigen van schakel- en verdeelinrichtingen in de utiliteit • Vaardigheden voor het uitvoeren van metingen in utiliteitsinstallaties THEORIE Vakleer Tijdens de theoretische ondersteuning van deze projecttaak dient aandacht geschonken te worden aan: • Maximale lengte van leidingen die beveiligd zijn door smeltveiligheden en automaten tegen kortsluiting. • Selectiviteit van beveiligingstoestellen.

15

• Leidingberekening van verdeelinrichtingen, berekenen van kortsluitstromen in laagspanningsinstallaties. • Smeltveiligheid, automaat, aardlekschakelaar. • Schakelaars en scheiders. • Tekeninglezen van installatieschema en installatietekening. • Voorschriften die toegepast moeten worden bij de uitvoering van de utiliteitsinstallatie. • Voorschriften voor de schakel- en verdeelinrichting. • Theorie voor de uit te voeren metingen voor het opleveren van de utiliteitsinstallatie. • Beschermingsmaatregelen (deel 4 NEN1010). • Arbo-wet. • Functiebehoud. Nederlands • Lezen: Instructies en studiebronnen lezen. Moderne vreemde talen • Lezen: Instructies lezen. • Luisteren: Instructies, mondelinge en audiovisuele informatie. Rekenen en wiskunde • Omtrek en oppervlakte berekenen • Rekenen met breuken • Kwadraat • Worteltrekken • Formules omzetten Leren, loopbaan en burgerschap • Kennis van het leerrepertoire: mogelijke leeractiviteiten. • Kennis om te oordelen over de mogelijkheden van het leerrepertoire. • Kennis van verschillende manieren van leren. • Kent manieren om informatie te ordenen en verbanden te leggen. • Vuistregels voor het maken van keuzen daaruit (wat is waarvoor geschikt). • Leren van anderen, leren met anderen, leren door ervaring. • Kennis en kunde van het samenstellen van een SMART-ontwikkelplan. • Kennis van bronnen en van informatie over waarden en persoonlijke kwaliteiten: beroepeninformatie, beroepsbeoefenaren, personeelsadvertenties. • Vaardigheden om informatie te verzamelen. • Kent en beheerst methoden en technieken toe voor het onderhouden en benutten van netwerkrelaties. • Kennis van bronnen, organisaties om informatie te vinden of hulp te krijgen bij het vinden van de informatie, zoals vakbonden en vakorganisaties. • Vaardigheden om informatiebronnen te gebruiken. • Vaardigheden om informatiebronnen en hulp te gebruiken. • Kennis van procedures zoals die zijn vastgelegd in wettelijke voorschriften, CAO’s en andere relevante contracten en reglementen. Informatica • Werken met een kabelberekening programma. • Luisteren: Instructies, mondelinge en audiovisuele informatie. • Gesprekken voeren: overleg, vraaggesprek, reflectiegesprek. • Spreken: gegevens presenteren. • Schrijven: een verslag maken.

AANWIJZINGEN BEGELEIDERS Begeleider:bij BOL en BBL projecttaak- en/of studie/loopbaanbegeleider • Voeren van het begeleidingsgesprek. • Invullen van de beoordelingsmonitor. • Bepaalt GO/NO-GO. • Ingeleverde producten controleren. Praktijkopleider: de opleider in het bedrijf • Planning in het bedrijf. • Begeleiding bij deze taak. Praktijkbegeleider: de instructeur op het ROC Vakdocenten: alle docenten Instructielessen/workshops verzorgen. Zie bij ‘behandelen van de lesstof’.

16

STAP

4 PLANNING EN VOORBEREIDING

DOEL VAN DE STAP Voorbereiding op de uitvoering van de werkzaamheden: • het opstellen van een activiteitenlijst • het maken van een planning • het maken van afspraken

n voorbereiding

De voorbereiding op de uitvoering van de werkzaamheden doe je door: • vast te stellen welke kennis en vaardigheden er nodig zijn. • vast te stellen waar en hoe je deze nieuwe kennis en

vaardigheden kunt verwerven en oefenen. • te overleggen met de opdrachtgever/klant. • het opstellen van een activiteitenplan. • het maken van een prioriteitenplanning.

• het uitzoeken en bestuderen van de voorschriften en eisen die gelden voor de licht- en krachtinstallatie, schakel- en verdeelinrichting en uit te voeren metingen voor het opleveren van de utiliteitsinstallatie. • het bestuderen van de theorie voor het kabelberekenen. • het bestuderen van de toe te passen installatiemethodes voor de utiliteitsinstallatie. • het maken van een lijst voor de materialen en gereedschappen. Je hebt de oriëntatie afgerond. Je weet nu wat de projecttaak in grote lijnen inhoudt. De antwoorden van de stap Oriëntatie ga je gebruiken om een activiteitenplan te maken. Je zet de opdracht om in een planning. Hierin geef je aan welke werkzaamheden je gaat uitvoeren en hoeveel tijd je daarvoor nodig denk te hebben. Het moet duidelijk zijn aan welke producten en aan welke competenties je gaat werken. Welke kennis en

17

vaardigheden heb je nodig voor deze projecttaak? Waar en wanneer ga je de kennis opdoen en vaardigheden oefenen?

Op te leveren resultaat 5 Op te leveren resultaat • Activiteitenplan In dit activiteitenplan let je speciaal op deze onderwerpen: • Planning • Overleg met opdrachtgever/klant • Voorbereiding op het kabelberekenen, rekening houdend met lengte en kortsluiting • Voorschriften en eisen voor de licht- en krachtinstallatie, schakel- en verdeelinrichting • Welke metingen je moet uitvoeren voor de inspectie. • Welk speciaal gereedschap en welke meetinstrumenten je nodig hebt. • Benodigde materialen (buizen, draad, kabel, goten, hulpstukken, bevestigingsmateriaal, schakelmateriaal, armaturen, installatiekasten e.d.). • Hoe en door wie de materialen worden aangeleverd. • Gebruikte opdrachtformulieren. • Planning

18

Bronnen Hieronder staan verschillende studiebronnen en informatiebronnen die je kunt gebruiken.

• Basisdocument • Theorieboeken:

• Installatietechniek • Tekeninglezen Elektrotechnische Energietechniek • NEN1010:2007 opdrachtenboek 1 • Werken met de NEN 1010:2007 • Werken met de NEN 1010-pluspakket • Opdrachtenboek NEN-EN 50110-1 / NEN 3140, 3e druk / NEN 3840 • Basisvaardigheden energietechniek DK 3401 • Installeren Elektrotechnische Installaties DK 4013 • Ontwerpen, begroten en opleveren van elektrische utiliteitsinstallaties DK 4006 • Tabellenboek/normen: • NEN 1010:2007 + C1:2008 • NPR 5310 • NEN-EN-IEC 60439-1 Laagspanning schakel- en verdeelinrichting • NEN-EN 50110-1 Bedrijfsvoering van elektrische installaties - laagspanning • NEN 3140 Bedrijfsvoering van elektrische installaties – Aanvullende Nederlandse bepalingen voor laagspanningsinstallaties • Arbo-wetgeving • Internetsites • www.techniekstad.nl • www.technischeunie.com • www.intelec.nl • www.arbo.nl • http://www.euronorm.net/content/portal.php

• http://www.utwente.nl/pao/info_voor/ medewerkers/arbo/arbo/arbo_wetgeving/ arbowetgeving • www.google.nl • www.davindi.nl/?skin=beroepsvolwassen onderwijswww.consortiumbo.nl • www.kabelberekening.nl • http://www.gti-group.com/nl/producten

• http://www2.nen.nl/nen/servlet/ dispatcher.Dispatcher?id=234713 • http://www.functiebehoud.nl

19

Competentieontwikkeling bij deze stap

Kerntaak

Werkproces

Competenties

Installeert technische installaties

1.1 Voorbereiden installa- tiewerkzaamheden

E

Samenwerken en overleggen

Q Plannen en organiseren R

Op de behoeften en verwachtingen van de ‘klant’ richten

& Activiteiten 1.

Maken van het activiteitenplan 1 Het activiteitenplan bevat de volgende onderdelen:

• Voorblad • Opdracht • Op te leveren resultaat • Activiteitenplan • Aanwezige kennis en vaardigheden

• Te ontwikkelen kennis en vaardigheden • Faciliteiten: computers, apparatuur enz. • Afspraken en begeleiding • Bijlagen activiteitenplan (voer de planning bij voorkeur in Excel uit) • Werkvoorbereiding 2 In het activiteitenplan geef je ook aan wat je bij de onderdelen gaat invullen. 3 Vul de onderdelen in met de informatie die je al hebt gevonden in stap 1. 4 Controleer met de checklist of je niets hebt vergeten. 5 Bespreek het concept met je trajectbegeleider, voordat je het definitieve plan inlevert.

20

2.

Voorbereiding In deze activiteit voer je de voorbereiding uit. In het activiteitenplan heb je deze hoofdstukken ingevuld: • Activiteiten • Aanwezige kennis • Kennis die je nog moet ontwikkelen Ook heb je aangegeven hoe je dit gaat doen. Evalueren en beoordelen De opdrachtgever, praktijkopleider of docent controleert de volgende zaken: • Zijn de juiste activiteiten gepland? • Is er een juiste analyse van de opdracht gemaakt? • Is de planning correct? • Zijn de juiste prioriteiten gesteld? • Is er creatief en innovatief met de opdracht omgegaan?

21

KERNTAKEN, WERKPROCESSEN EN COMPETENTIES • Zie de beoordelingsmonitor van deze projecttaak en deze stap. • Zie voor de onderdelen Nederlands, Moderne Vreemde Talen, Rekenen en Wiskunde en Leren, Loopbaan en Burgerschap de eisen die vermeld staan in hoofdstuk 2, paragraaf 2.3. STUDIEBRONNEN Hieronder staan verschillende studiebronnen en informatiebronnen die gebruikt kunnen worden. • Basisdocument • Kwalificatiedossier • Theorieboeken • Installatietechniek Kenteq • Tekeninglezen Elektrotechnische Energietechniek Kenteq • NEN1010:2007 opdrachtenboek 1 Kenteq • Werken met de NEN 1010:2007 • Werken met de NEN 1010-pluspakket • Opdrachtenboek NEN-EN 50110-1 / NEN 3140 3e druk / NEN 3840 Kenteq • Basisvaardigheden energietechniek DK 3401 NijghVersluys • Installeren Elektrotechnische Installaties DK 4013 NijghVersluys • Ontwerpen, begroten en opleveren van elektrische utiliteitsinstallaties DK 4006 NijghVersluys • Software • Kabel berekening programma INTELEC • Techniekstad • Normen: • NEN 1010:2007 + C1:2008 • NPR 5310:2007 nl • NEN-EN-IEC 60439-1 Laagspanning schakel- en verdeelinrichting • NEN-EN 50110-1 Bedrijfsvoering van elektrische installaties - laagspanning • NEN 3140 Bedrijfsvoering van elektrische installaties – Aanvullende Nederlandse bepalingen voor laagspanningsinstallaties • Arbo-wet • Internetsites • www.techniekstad.nl • www.technischeunie.com • www.intelec.nl • www.arbo.nl • http://www.euronorm.net/content/portal.php • http://www.utwente.nl/pao/info_voor/medewerkers/arbo/arbo/arbo_wetgeving/ar- bowetgeving/ • www.google.nl • www.davindi.nl/skin=beroepsvolwassenonderwijswww.consortiumbo.nl • www.kabelberekening.nl • http://www.gti-group.com/nl/producten • http://www2.nen.nl/nen/servlet/dispatcher.Dispatcher?id=234713 • http://www.functiebehoud.nl

22

TE BEHANDELEN LESSTOF Praktijk Vaardigheden voor het aanleggen van licht- en krachtinstallaties in de utiliteit. Vaardigheden voor het samenstellen en bedraden van schakel- en verdeelinrichtingen. Vaardigheden voor het uitvoeren van de metingen. THEORIE Vakleer Tijdens de theoretische ondersteuning van deze projecttaak dient aandacht geschonken te worden aan: • Kabelberekeningen met en zonder computer. • Tekeninglezen • Voorschriften die toegepast moeten worden bij de uitvoering van de complete utiliteitsinstallatie. • Voorschriften die toegepast moeten worden voor de schakel- en verdeelinrichting. • Metingen voor het inspecteren van utiliteitsinstallaties. Nederlands • Hoe een verslag te schrijven • Communicatietechniek • Het maken van een presentatie Moderne vreemde talen Uitwerking op basis van het Raamwerk Moderne Vreemde Talen • Leesvaardigheid • Luistervaardigheid Rekenen en wiskunde • Omtrek en oppervlakte berekenen, rekenen met breuken, kwadraat, worteltrekken, formules omzetten Leren, loopbaan en burgerschap • Kent de regels en procedures van het eigen werk, bijv. kledingvoorschriften, opbergen van gebruikte gereedschappen, aanwezigheid bij bijeenkomsten, arbeidstijden. • Schriftelijke en mondelinge taalvaardigheid. • Kennis van ethische beginselen. AANWIJZINGEN BEGELEIDERS Begeleider:bij BOL en BBL projecttaak- en/of studie/loopbaanbegeleider • Plannen van het beoordelingsmoment. • Bespreken van het activiteitenplan met de leerling • Invullen van de beoordelingsmonitor. • Vaststellen van leerdoelen voor deze projecttaak. • Bepaalt GO/NO-GO. Praktijkopleider: de opleider in het bedrijf • De praktijkopleider / instructeur zorgt dat de leerling vaardigheden voor het aanleggen van licht- en krachtinstallaties in de utiliteit oefent. • Ook zorgt hij er voor dat de leerling vaardigheden voor het samenstellen en bedraden van schakel- en verdeelinrichtingen krijgt aangeleerd. • Verder oefent hij met de leerling de benodigde metingen die uitgevoerd moeten worden voor het opleveren van utiliteitsinstallaties. • De praktijkopleider houdt tevens contact met de BPV-begeleider over de vorderingen in de praktijk. Praktijkbegeleider: de instructeur op het ROC • Zie aanwijzingen praktijkopleider. Vakdocenten: alle docenten Instructielessen/workshops verzorgen. Zie bij ‘behandelen van de lesstof’. • Mondelinge en schriftelijke presentatievaardigheden. • Kent de kwaliteitseisen van eigen werkomgeving.

23

ACTIVITEITENPLAN VOOR EEN PROJECTTAAK (Beschikbaar op: www.consortiumbo.nl>Kies Techniek en ICT>Kies Niveau3>materiaal) 0. Voorblad 1. Opdracht en opdrachtgever 2. Op te leveren resultaat 3. Activiteitenplan

Activiteit

Wie

Startdatum Einddatum

4. Aanwezige kennis en vaardigheden 5. Te ontwikkelen kennis en vaardigheden

Kennis/vaardigheid Wie

Informatiebron(nen) Activiteit

Competenties

6. Faciliteiten 7. Controle en evalueren van het project 8. Afspraken en begeleiding

BIJLAGEN activiteitenplan - Planning in Excel - Lijst met in te leveren beroepsproducten - Werktekeningen

CHECKLIST ACTIVITEITENPLAN www.consortiumbo.nl>Kies Techniek en ICT>Kies Niveau3>materiaal Is het voorblad compleet? F Bevat het de tekst: ‘Activiteitenplan’? F Bevat het de naam van de projecttaak? F Bevat het naam van de organisatie en naam van de opdrachtgever? F Bevat het de plaats en datum gereedkomen van het Activiteitenplan? F Naam van de opdrachtnemer (eventueel de namen van de groepsleden)? F Bevat het de naam van de auteurs van het Activiteitenplan? Lay-out F Is een inhoudsopgave met paginanummers en bladzijden aanwezig? F Zijn de hoofdstukken genummerd? F Zijn de paginanummers op bladzijden aanwezig? F Zijn de hoofdstukken goed duidelijk aangegeven? Taalgebruik F Is het activiteitenplan goed te begrijpen? F Is de taal zakelijk? Geen ik, jij, jullie, wij? F Worden niet te lange zinnen gebruikt? De opdracht F Heeft het project een duidelijke, liefst originele, pakkende naam? F Is de opdracht duidelijk omschreven? F Is de opdracht een gevolg van de doelstelling of probleemstelling? F Is exact duidelijk wat het eindproduct van het project zal zijn? (Inclusief de eisen die aan het product worden gesteld?) F Is duidelijk wie de opdrachtgevende organisatie is? F Is duidelijk wie de opdrachtgever (persoon) is? F Is duidelijk wie de opdrachtnemende organisatie is? F Is duidelijk wie de opdrachtnemende persoon (projectleider) is? F Is er eventueel een schriftelijke opdracht aanwezig? De activiteiten F Is er een puntsgewijze opsomming van activiteiten? F Zijn er voldoende activiteiten gedefinieerd? F Zijn er geen activiteiten vergeten? F Zijn de activiteiten gegroepeerd? F Zijn de activiteiten binnen een groep van dezelfde ‘orde van grootte’? F Is het Activiteitenplan zelf ook als activiteit opgenomen? F Is de afhandeling van het project niet vergeten? De producten F Zijn voldoende producten gedefinieerd? F Is het activiteitenplan ook als product gedefinieerd? F Zijn eventuele belangrijke gebeurtenissen ook als product gedefinieerd? F Zijn ontwerpen, rapporten e.d. niet vergeten? F Is het eindproduct niet vergeten? De planning F Klopt de planning met de activiteiten? F Is de planning realistisch?

STAP

uitvoering

3 UITVOERING EN CONTROLE

DOEL VAN DE STAP Het doel van deze stap is het uitvoeren van de opdrachten uit stap 2. Het eindresultaat van deze projecttaak is het in de praktijk opleveren van de elektrische installatie in de utiliteit. Natuurlijk moet je hiervoor eerst de installatie installeren. Behalve het installeren van de installatie moet je ook de schakel- en verdeelinrichting samenstellen, bedraden, plaatsen, en aansluiten. Na en ook tijdens de uitvoering hiervan controleer je het werk. Waar het nodig is, herstel je gemaakte fouten. Als dat allemaal voor elkaar is, dan kun je beginnen met het uitvoeren van de metingen voor het op- leveren. Daarna controleer je het eigen werk. Eventuele fouten kun je dan zelf herstellen.

Het liefst begin je direct aan de projecttaak. Maar het moet duidelijk zijn, dat goed werk niet zonder een goede voorbereiding kan. Onderdelen van een goede voorbereiding zijn: • de theorie leren die nodig is om de projecttaak goed uit te kunnen voeren. • ervoor zorgen dat je de vaardigheden goed beheerst. • een werkvoorbereiding maken. Natuurlijk kijk je ook naar de beste werkvolgorde. Aan het einde bekijk je het eigen product en controleer je het heel kritisch. Hierbij moet jij evaluerende vragen kunnen beantwoorden over het doorlopen leerproces. Bijvoorbeeld: • Voldoet het product aan de gestelde eisen? • Hoe controleer je dat? • Welk proces heb je doorlopen? • Welke procedures heb je gebruikt? Na de controle overleg je met de opdrachtgever hoe je de installatie gaat opleveren. In de tabel bij deze stap kun je vinden aan welke werkprocessen en competenties je gaat werken.

26

Bronnen • Zie bronnen uit vorige stappen • Basisdocument • Het activiteitenplan (stap 2) van deze projecttaak

5

Op te leveren resultaat

• Verslag. • Checklist controle.

27

Competentieontwikkeling bij deze stap

Kerntaak

Werkproces

Competentie

Installeert technische installaties

1.2 Assembleren van deelproducten

S

Kwaliteit leveren

L Materialen en middelen inzetten K Vakdeskundigheid toepassen

1.5 Aanleggen kabels/leiding

S

Kwaliteit leveren

L

Materialen en middelen inzetten

E

Samenwerken en overleggen

1.9 Begeleiden installatie- werkzaamheden

C Begeleiden Q Plannen en organiseren E

Samenwerken en overleggen

Functioneert als werk- nemer in een arbeidsor- ganisatie

2.3 LLB Stuurt de eigen loop- baan en onderneemt acties die daarbij nodig zijn

N Onderzoeken G Relaties bouwen en netwerken U Omgaan met veranderingen en aanpassen W Gedrevenheid en ambitie tonen A Beslissen en activiteiten initiëren

& Activiteiten 1. Verslag

Bij deze stap hoort maar één hoofdactiviteit, namelijk het uitvoeren van de projecttaak. Gebruik je activiteitenplan als basis. 1 Maak een verslag over de uitvoering van het project: het opleveren van een eenvoudige elektrische installatie in een utiliteitsgebouw. 2 Geef ook aan op welke manier de communicatie met de opdrachtgever en collega's is verlopen. 3 Denk aan het volgende: • Tijdsplanning • Kostenbeheersing • Overleg met opdrachtgever en collega’s • Kwaliteit • Controle van het gemaakte werk • Foto’s genomen voor en tijdens het installeren en tijdens het uitvoeren van de metingen voor het opleveren van de installatie. • Tekeningen van de licht- en krachtinstallatie zoals installatietekening, installatieschema en opstelling schakel- en verdeelinrichting.

28

• Overzicht van de gebruikte kabelsoorten met hun toepassingen. • De kabelberekeningen van de gebruikte kabels. • Een uitgevoerde kabelberekening met de computer, ter controle. • De installatiemethode die voorkomt en toegepast wordt in de utiliteit. Denk hierbij ook aan kabelgoten, wandgoten en zuilen. • De uitvoering van de metingen voor het inspecteren van de lichtinstallatie, krachtinstallatie • Tijdsplanning in relatie tot de nacalculatie. • Kostenbeheersing, waaronder het meerwerk. • Overleg met de opdrachtgever/klant. • Overleg met opdrachtgever en collega’s. • Controle op de kwaliteit van het werk. • Beschrijving hoe de begeleiding van de monteurs niveau 2 is gegaan. Controle 1 Beschrijf hoe je de controle uitvoert. Houd daarbij rekening met: • Welke procedures heb je gevolgd? • Welke hulpmiddelen ga je hiervoor gebruiken? en de schakel- en verdeelinrichting. • Inspectierapport van de installatie.

2.

29

KERNTAKEN, WERKPROCESSEN EN COMPETENTIES • Zie de beoordelingsmonitor van deze projecttaak en deze stap. • Zie voor de onderdelen Nederlands, Moderne Vreemde Talen, Rekenen en Wiskunde en Leren, Loopbaan en Burgerschap de eisen die vermeld staan in hoofdstuk 2, paragraaf 2.3. STUDIEBRONNEN Hieronder staan verschillende studiebronnen en informatiebronnen die gebruikt kunnen worden. • Basisdocument • Kwalificatiedossier • Theorieboeken • Installatietechniek Kenteq • Tekeninglezen Elektrotechnische Energietechniek Kenteq • NEN1010:2007 opdrachtenboek 1 Kenteq • Werken met de NEN 1010:2007 • Werken met de NEN 1010:2007-pluspakket • Opdrachtenboek NEN-EN 50110-1 / NEN 3140 3e druk / NEN 3840 Kenteq • Basisvaardigheden energietechniek DK 3401 NijghVersluys • Installeren Elektrotechnische Installaties DK 4013 NijghVersluys • Ontwerpen, begroten en opleveren van elektrische utiliteitsinstallaties DK 4006 NijghVersluys • Software • Kabel berekening programma INTELEC • Techniekstad • Normen • NEN 1010:2007 + C1:2008 • NPR 5310:2007 nl • NEN-EN-IEC 60439-1 Laagspanning schakel- en verdeelinrichting • NEN-EN 50110-1 Bedrijfsvoering van elektrische installaties - laagspanning • NEN 3140 Bedrijfsvoering van elektrische installaties – Aanvullende Nederlandse bepalingen voor laagspanningsinstallaties • Arbo-wetgeving • Internetsites • www.techniekstad.nl • www.technischeunie.com • www.intelec.nl • www.arbo.nl • http://www.euronorm.net/content/portal.php • http://www.utwente.nl/pao/info_voor/medewerkers/arbo/arbo/arbo_wetgeving/ arbowetgeving/ • www.google.nl • www.davindi.nl/?skin=beroepsvolwassenonderwijswww.consortiumbo.nl • www.kabelberekening.nl • http://www.gti-group.com/nl/producten • http://www2.nen.nl/nen/servlet/dispatcher.Dispatcher?id=234713 • http://www.functiebehoud.nl

TE BEHANDELEN LESSTOF Praktijk • Vaardigheden voor het uitvoeren van de metingen voor het inspecteren. • In de praktijk een utiliteitsinstallatie aanleggen. • Apparatuur op de juiste manier aansluiten.

30

THEORIE Vakleer Tijdens de theoretische ondersteuning van deze projecttaak dient aandacht geschonken te worden aan: • Kabelberekeningen met en zonder computer. • Tekeninglezen. • Voorschriften die toegepast moeten worden bij de uitvoering van de complete utiliteitsinstallatie. • Voorschriften voor de schakel- en verdeelinrichting. • Theorie die nodig is voor het uitvoeren van de metingen, die noodzakelijk zijn voor de inspectie

van utiliteitsinstallatie en de schakel- en verdeelinrichting. • Bedrijfsvoering van elektrische installaties-laagspanning Nederlands • Verslag schrijven • Communicatietechniek • Het maken van een presentatie Moderne vreemde talen • Leesvaardigheid • Luistervaardigheid Rekenen en wiskunde • Omtrek en oppervlakte berekenen • Rekenen met breuken • Kwadraat • Worteltrekken • Formules omzetten

Leren, Loopbaan en Burgerschap • Technieken voor forward mapping. • Kan methoden en technieken toepassen voor het onderhouden en benutten van netwerkrelaties. • Techniek voor het omgaan met veranderingen. • Technieken voor het ontwikkelen van perspectieven. • Besluitvormingsvaardigheden: stappen, werken met dilemma’s e.d.

AANWIJZINGEN BEGELEIDERS Begeleider: bij BOL en BBL projecttaak- en/of studie/loopbaanbegeleider • Begeleiden bij de uitvoering van deze taak. • Invullen van de beoordelingsmonitor. • Bepaalt GO/NO-GO. • Boordeling van deze stap: voldoende of onvoldoende. • Ingeleverde producten controleren. Praktijkopleider: de opleider in het bedrijf

• De praktijkopleider geeft de noodzakelijke ondersteuning bij het installeren van de installatie en het uitvoeren van de metingen voor oplevering. Hij houdt tevens contact met de BPV-begeleider over de vorderingen van de projecttaak. De praktijkopleider maakt tijdig een afspraak met de trajectbegeleider / BPV-docent om naar de uitvoering van de projecttaak te komen kijken. Praktijkbegeleider: de instructeur op het ROC • Zie aanwijzingen praktijkopleider. Vakdocenten: alle docenten • De vakdocenten zorgen in samenspraak met de praktijkopleider dat de benodigde vaktheorie voor deze stap wordt aangebracht. • Ook kan de docent vast een inleiding geven voor de bedrijfsvoering van elektrische installaties voor laagspanning. • De docent LLB zorgt voor de benodigde ondersteuning bij het aanleren van de leren, loopbaan en burgerschapscompetenties.

31

STAP

3 OPLEVERING EN EVALUATIE

DOEL VAN DE STAP De leerling: • Laat zien dat hij de juiste werkzaamheden heeft uitgevoerd. • Kan aantonen en verwoorden waarom hij de werkzaamheden op deze manier heeft uitgevoerd. • Krijgt een beoordeling voor:

• Het product • Het resultaat • Het proces • De kerntaken, de werkprocessen en competenties.

evering en evaluatie

Je hebt de projecttaak uitgevoerd. In deze stap ga je het resultaat van de opdracht aan de werkgever (projectbegeleider/vakdocent) presenteren. Je licht toe hoe je tot dit resultaat bent gekomen. In deze stap gaan jullie samen met de klant of opdrachtgever kijken of je aan zijn wensen en eisen hebt voldaan. Ook ga je evalueren HOE je hebt gefunctioneerd. In de tabel bij deze stap is aangegeven aan welke werkprocessen en competenties je gaat werken.

32

Leerproces Tijdens de laatste fase, het controleren en evalueren, wordt een beroep gedaan op jouw kritische houding en reflectievaardigheden. Je producten worden beoordeeld. Je moet kritische vragen over de producten en het doorlopen proces kunnen beantwoorden. Er komen bijvoorbeeld vragen over het eigen leerproces aan bod: • Voldoet het product aan de gestelde eisen? • Hoe controleerde je dat? • Welk proces heb je doorlopen?

• Wat voor procedures zijn er gebruikt? • Aan wie ben je verantwoording schuldig? • Is de klant tevreden?

Ook vragen over jouw eigen leerproces komen aan bod: • Welke competenties zijn ontwikkeld en op welke manier? • Welke werkwijze past bij jou? • Wat ging er goed of niet zo goed? • Wat zou je een volgende keer veranderen?

Evaluatie Deze evaluatie wordt vastgelegd in een

evaluatieformulier. Dit wordt met de begeleider besproken en beoordeeld op het moment dat jij tevreden bent. Tijdens dit gesprek wordt er een koppeling gemaakt met het POP-gesprek, waarin mogelijke aandachtspunten voor de uitvoering van de volgende projecttaak worden vastgelegd. De projectbegeleider/praktijkopleider/vakdocent vullen de beoordelingsmonitor in en beoordelen of de projecttaak voldoende is. Daarna volgt een criteriumgericht interview. Ten slotte moet je nog je urenverantwoordingsformulier invullen en laten ondertekenen.

33

BRONNEN Hieronder staan verschillende studiebronnen en informatiebronnen die gebruikt kunnen worden. • Beoordelingsmonitor (is digitaal beschikbaar op de bestelsite van www.consortiumbo.nl) • Basisdocument projecttaken (zie hoofdstuk Beoordelen) • Evaluatieformulier(en) • Urenverantwoordingsformulier (bijlage 2) • Formulieren beschikbaar via: www.consortiumbo.nl>Kies Techniek en ICT>Kies Niveau3>materiaal

5

Op te leveren resultaat

• Mondelinge presentatie of demonstratie. • Bewijsstukken voor het criteriumgericht interview. • Beoordelingsmonitor. • Urenverantwoording project.

Competentieontwikkeling bij deze stap

Kerntaak

Werkproces

Competentie

Installeert technische installaties

1.10 Afronden installatie- werkzaamheden

J

Formuleren en rapporteren

L

Materialen en middelen inzetten

R

Op de behoeften en verwachtingen van de ‘klant’ richten

& Activiteiten 1.

Bewijsstukken van het criteriumgericht interview 1 Je hebt alle bewijsstukken verzameld in je portfolio. 2 Zorg voor een correct ingevulde beoordelings- monitor. 3 Je moet kunnen aantonen dat je de projecttaak goed hebt uitgevoerd.

2.

Urenverantwoording Je houdt gedurende deze projecttaak een urenverantwoording bij.

34