006IPTKB0013

N I V E A U 3

I N S T A L L E R E N Verlichtingstechniek

Uitstroom Eerste monteur elektrotechnische installaties [Crebo 94281] 7

B E G E L E I D E R S H A N D L E I D I N G

N I V E A U 3 INSTALLEREN

Verlichtingstechniek

7

Uitstroom Eerste monteur elektrotechnische installaties [Crebo 94281]

B E G E L E I D E R S H A N D L E I D I N G

69368873 Bestelnummer 006IPTKB0013

© 2009 Stichting Consortium Beroepsonderwijs De volgende docenten hebben meegewerkt aan de totstand- koming van deze projecttaak Pieter Geurts, ROC Gilde Opleidingen, Charles Haarman, ROC Twente; Frits Buter, ROC Landstede en Gerard van Oerle, ROC Gilde Opleidingen Ontwikkelteamleider Willem van Dijk Redactie Ton Zuijderduin, Marjo Brok en Willem van Dijk Omslag/ Lay-out Studio Blanche Foto's/figuren Foto's: Frits Buter Ondanks alle inspanningen is het mogelijk dat Stichting Consortium Beroepsonderwijs niet alle copyrights van de in de uitgave opgenomen illustraties geregeld heeft. Degene die meent alsnog rechten te kunnen doen gelden, wordt verzocht contact op te nemen met de Stichting. © 2009 Stichting Consortium Beroepsonderwijs Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, namelijk elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van Stichting Consortium Beroepsonderwijs.

INTRODUCTIE OP DE PROJECTTAAK . . . . . . . .4

STAP 1 ORIËNTATIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11

STAP 2 PLANNING EN VOORBEREIDING . . . . . . . . . . .18

STAP 3 UITVOERING EN CONTROLE . . . . . . . . . . . . .26

STAP 4 OPLEVERING EN EVALUATIE . . . . . . . . . . . . .32

BIJLAGE 1 BEOORDELINGSMONITOR . . . . . . . . . . . . . . .41

BIJLAGE 2 FORMULIER URENVERANTWOORDING . . . . .42

BIJLAGE 3 EVALUATIEFORMULIER . . . . . . . . . . . . . . . . .43

BIJLAGE 4 EVALUATIEFORMULIER LEREN,

LOOPBAAN EN BURGERSCHAP . . . . . . . . . . . .45

BIJLAGE 5 PROJECTTAAKPLANNER . . . . . . . . . . . . . . . .50

BIJLAGE 6 LEERLIJN NEDERLANDS EN MVT . . . . . . . . . .52

INTRODUCTIE OP DE PROJECTTAAK

Inhoud van de projecttaak Deze projecttaak gaat over het installeren van verlich- tingsinstallaties. Ook zal je van een eenvoudige instal- latie een ontwerp gaan maken. In de diverse gebouwen in de utiliteit en industrie kom je verschillende soorten verlichtingsinstallaties tegen. De eisen voor de diverse verlichtingsinstallaties zijn niet altijd hetzelfde. De moeilijkheid bij het aanleggen van verlichtingsinstal- laties is niet alleen het monteren van de armaturen, maar ook het maken van een juiste keuze uit de ver- schillende soorten armaturen. Ook het aantal verlichtingsarmaturen dat je moet gebruiken om aan de juiste verlichtingssterkte te komen, is vaak een lastige opdracht. • Hoe je een verlichtingsinstallatie kunt ontwerpen. • Waar je op moet letten bij het installeren van een verlichtingsinstallatie. • Hoe je goed kunt communiceren met de opdrachtgever over het soort armaturen en de lichtbronnen die je kunt gebruiken. • Welke lichtopbrengst de verschillende soorten armaturen hebben in relatie met de diverse lichtbronnen die je toepast. • Berekenen hoeveel armaturen je op een bepaalde plek in een ruimte van een gebouw moet installeren om een goede verlichting te krijgen. • Dat je naast handmatige berekeningen ook berekeningen kunt maken met software die op internet gratis te downloaden is. In deze projecttaak Je gaat uitzoeken en leren:

4

Na deze projecttaak In deze projecttaak heb je gewerkt aan de volgende competenties: • Samenwerken en overleggen • met de klant • met de opdrachtgever • met collega’s • met de werkgever • Plannen en organiseren • verzamelen van belangrijke informatie • tijd indelen • voortgang bewaken • plan van aanpak • werkvoorbereiding • Begeleiden • begeleiden van monteurs • adviseren • Op de behoefte en wensen van de klant gericht zijn • luisteren • tussentijds informeren • bespreken van onvolledigheden in de opdracht • Kwaliteit leveren • goed installatiewerk • juiste verlichting • testen, controle van verlichtingsinstallatie • systematisch werken • oplevering volgens afspraak • Vakdeskundigheid toepassen • zorg dragen voor veiligheid en gezondheid • voorschriften toepassen • tekeningen kunnen maken en lezen • goed ontwerp voor de verlichting maken • juiste keuze armaturen en verlichtingsbronnen • afronden installatiewerkzaamheden • Materialen en middelen inzetten • standaard gereedschap • speciaal gereedschap zoals steigers, zware boorhamers e.d. • meetinstrumenten • keuzes maken uit de geschikte toe te passen materialen en gereedschappen • goed zorg dragen voor materialen en gereedschappen • materialen en gereedschappen toepassen voor het doel waarvoor deze bedoeld zijn

5

• Formuleren en rapporteren • mondeling • op standaard bedrijfsformulieren • correct formuleren • vlot en bondig formuleren Deze competenties gebruik je bij het installeren van een verlichtingsinstallatie.

Portfolio In deze projecttaak volg je de stappen. Er zijn in totaal vier stappen. Neem de stappen in de juiste volgorde. Van elke stap verzamel je bewijzen ( dat zijn de op te leveren resultaten), die in je portfolio komen. Je zorgt zelf voor de samenstelling van je portfolio. In de tabel staat welke producten bij welke stap horen.

6

Stap

Producten portfolio

1. Oriëntatie

• Wat is de opdracht en wat is het probleem? • Overzicht van de producten • Overzicht van wat je gaat leren

2. Planning en voorbereiding

• Een verslag met uitwerking van onderstaande punten: • Overleg met opdrachtgever/klant • Activiteitenplan • Planning

• Voorschriften en eisen voor de uitvoering van het project • Voorbeelden van de gemaakte oefeningen voor diverse licht berekeningen • Speciaal gereedschap en meetinstrumenten dat je nodig hebt • Materialen (buizen, draad, kabel, hulpstukken, bevestigings- materiaal, armaturen, lichtbronnen e.d.) die nodig zijn

• De leverancier van de materialen • Gebruikte opdrachtformulieren 3. Uitvoeren en controle • Een verslag met uitwerking van onderstaande punten:

• Foto’s die genomen zijn voor en tijdens de uitvoering van het project • Uitleg van de diverse benamingen en begrippen in de verlichtings- techniek • Toe te passen voorschriften voor de verlichting en de installatie van de verlichting • Tekeningen van het verlichtingsproject • Overzicht van keuze armaturen en lichtbronnen met toelichting waarom toegepast • Het computerontwerp voor de verlichting • Lichtberekeningen van het verlichtingsproject • Resultaten / Diagrammen enz. gemaakt met behulp van het softwareprogramma • Hoe verliep het demonteren van de bestaande elektrische installatie en hoe verliep het installeren van de nieuwe elektrische installatie? • Hoe ging je te werk bij het installeren/monteren van de verlichtingsarmaturen? • Uitgevoerde metingen • Tijdsplanning • Kostenbeheersing • Het meerwerk • Overleg met de klant • Overleg met opdrachtgever en collega’s • Kwaliteit • Controle gemaakt werk.= • Begeleiden van de monteur installatietechniek (niveau 2)

4. Oplevering en evaluatie • De ingevulde beoordelingsmonitor • Evaluatieformulier • Bijgewerkt portfolio • Urenverantwoording project

7

PORTFOLIO In deze projecttaak volgt de leerling de vier stappen. Hij moet de stappen in de juiste volgorde nemen. De producten van elke stap moet hij opnemen in zijn portfolio. Na elke stap moet de leerling zijn beoordelingsmonitor laten bijwerken door de trajectbegeleider of de praktijkbegeleider. Voor de taken van de diverse begeleiders verwijzen wij u naar het Basisdocument Eerste Monteur Elektrotechnische Installaties. Een vakdocent kan de taak van trajectbegeleider op zich nemen, maar in sommige gevallen kan het raadzaam zijn om bijvoorbeeld de docent Nederlands trajectbegeleider te laten zijn. Gestreefd moet worden naar zoveel mogelijk diversiteit in beoordelende begeleiders. UITVOEREN PROJECTTAAK Deze projecttaak kan zowel op school als in een werksituatie plaatsvinden, afhankelijk van de leerweg. Als het de leerweg BOL betreft, is het aan te bevelen een werksituatie na te bootsen. Hierin kan de leerling een juist beeld krijgen van de werkelijkheid. De uitvoering van deze projecttaak kan ook tij- dens een BPV plaatsvinden. Bij de BBL kan de projecttaak volledig bij het bedrijf gerealiseerd worden. De theoretische ondersteu- ning vindt plaats op een regionaal opleidingscentrum (ROC), maar ook de begeleider in het bedrijf mag natuurlijk de benodigde theoretische ondersteuning geven. De theorie moet de leerling toepassen bij de in te leveren producten. De kennis kan de leerling natuurlijk ook opdoen tijdens workshops, lessen, excursies etc. PRAKTIJK Tijdens het uitvoeren van de projecttaak maakt de leerling gebruik van diverse montagetechnieken voor het bevestigen van armaturen en leert hij omgaan met meetinstrumenten die gebruikt worden in de verlichtingstechniek. Vaardigheden met het ontwerpen van een verlichtingsinstallatie met behulp van de computer dienen aantoonbaar geoefend te zijn. THEORIE Vakleer Tijdens de theoretische ondersteuning van deze projecttaak dient aandacht geschonken te worden aan: • Wat is licht? • Eenheden en begrippen als: kleurenspectrum, kleurtemperatuur, kleurweergave, lichtspectrum, de lichtsnelheid, de frequentie, de golflengte, de lichtwatt, de lumen, de steradiaal, de candela, de lux, specifieke lichtstroom, verlichtingssterkte en luminantie. • Lichtsterktediagram • Absorptie, reflectie, doorlating • Temperatuurstralers • Gasontladingslampen • Fluorescentielampen • LED-verlichting • Lichtregelinstallaties en voorschakelapparatuur • Wat is verlichtingssterkte en hoeveel licht is voorgeschreven naar de aard van de werkzaamheden? (NEN-EN 12464-1) • Verlichtingsarmaturen soorten en eigenschappen • Eisen voor verlichtingsarmaturen (NEN-EN 60598 algemene eisen en beproevingen NEN-EN 10598 bijzondere eisen) • Arbo-wetgeving • Schakelingen voor lampen • Berekenen voor ontwerp van verlichtingsinstallaties • Richtlijnen voor aansluiting van verlichtingsarmaturen op de elektrische installatie NPR 3596 • Toegepaste verlichtingstechniek – Noodverlichting (NEN-EN 1838) • Waar moeten armaturen voor noodverlichting aan voldoen? (NEN-EN-IEC 60598-2-22)

8

Nederlands Bij Nederlands maken wij gebruik van de drieslagmethode: 1. Werken met communicatiemodel: zie het Basisdocument. 2. In te leveren resultaten beoordelen op basis van Raamwerk Nederlands. 3. Signalering van taalproblemen. Lessuggesties: • Lezen: lesstof, vakinformatie, gebruiksaanwijzingen en handboeken. • Luisteren: uitleg lesstof, instructies, presentaties, overleg samenvatten. • Spreken: samenvatten, uitleg geven, presenteren, mondelinge berichtgeving.

• Gesprekken voeren: het interview, het functionerings- en beoordelingsgesprek, het POP-gesprek en evaluatiegesprek, werkoverleg, kritiek geven en ontvangen, met argumenten je mening geven. • Schrijven: formuleren, rapporteren en verslagen maken, memo’s, eenvoudige correspondentie, informatie samenvatten en omgaan met formulieren en checklisten. Zie ook de bijlage Leerlijn Nederlands. Moderne vreemde talen (MVT) Uitwerking op basis van het Raamwerk Moderne Vreemde Talen. Zie de eisen voor MVT in het Kwalificatiedossier en het Brondocument Leren, Loopbaan en Burgerschap). Geef aan welke vaardigheden MVT in deze projecttaak zeker aan de orde dienen te komen. • Leesvaardigheid • Luistervaardigheid • Spreekvaardigheid • Gesprekken voeren • Spreekvaardigheid Rekenen en Wiskunde Uitwerking op basis van het Raamwerk Rekenen en Wiskunde. Zie de eisen voor Rekenen en Wiskunde in het Kwalificatiedossier en het Brondocument Leren, Loopbaan en Burgerschap • Getallen, hoeveelheden en maten niveau X2 • Ruimte en vorm niveau X2 • Gegevensverwerking, onzekerheid niveau X2 • Verbanden, veranderingen. Niveau X2 Leren, loopbaan en burgerschap (LLB) Uitwerking op basis van het Brondocument Leren, Loopbaan en Burgerschap. In de stappen van de projecttaak komen de werkprocessen van de kerntaken 1, 2 en 4 van LLB als volgt aan de orde: 1. Oriëntatie 1.1. Benoemt leerdoelen voor de eigen ontwikkeling 4. Oplevering en evaluatie 2.1. Reflecteert op eigen kwaliteiten en motieven

9

AANWIJZINGEN BEGELEIDERS Begeleider: bij BOL en BBL projecttaak- en/of studie/loopbaanbegeleider • Plant met de eerste monteur wat hij gaat leren. • Helpt met praktische vragen. • Verleent ondersteuning bij het kiezen van de leerroute en volgorde van de projecttaken. • Begeleidt de leerling bij zijn competentieontwikkeling. • Plannen van de demonstratie en het criteriumgericht interview. • Voeren van het evaluatiegesprek. • Invullen van de beoordelingsmonitor. • Vaststellen van leerdoelen voor de volgende projecttaak. • Bepaalt GO/NO-GO bij elke stap. • Boordeling van de projecttaak: voldoende of onvoldoende. Praktijkopleider • In deze projecttaak levert de leerling een lichtinstallatie op. Hij begeleidt de monteurs bij de installatie. Hij regelt de oplevering en voert de inspecties uit. • De leerling moet kunnen tekening lezen en milieu- en veiligheidsregels kunnen toepassen. De leerling moet kennis hebben van eenvoudige calculatie, planning, veiligheidseisen en voorschriften Hij kan alle metingen uitvoeren die voor de oplevering van de lichtinstallatie noodzakelijk zijn. Hij levert een installatie op die gecontroleerd is en gereed is voor gebruik. Praktijkbegeleider • De praktijkbegeleider heeft in de praktijkruimte op school dezelfde rol als de praktijkopleider in het bedrijf. Vakdocenten • Project opstarten. • Vakdocenten geven ondersteunende workshops bij de projecttaken. • Voor de optimale ondersteuning van de studenten adviseren wij de inzet van een multifunctioneel lokaal met daarin de mogelijkheden voor instructie, PC-gebruik, practicum en praktijk.

10

STAP

oriëntatie

1 ORIËNTATIE

DOEL VAN DE STAP In deze stap ga je je voorbereiden op het ontwerpen en installeren van een verlichtingsproject. Je zoekt uit welke kennis en vaardigheden je nodig hebt om een verlichtingsproject te ontwerpen en te installeren. Je leert dus de diverse begrippen en vaardigheden voor het maken van deze projecttaak ‘Verlichting- stechniek’. Ook ga je nadenken over wat je moet weten en wat je moet gaan vragen.

In deze stap komen verschillende soorten vragen bij je op: • Uitzoekwerk: Wat is de opdracht, wat is het probleem? • Leren: Wat ga ik hier leren, welke competenties ga ik hiermee ontwikkelen? • Vakmatig: Welke prestaties en resultaten (producten) moet ik leveren? • Houding: Hoe verloopt de samenwerking? Hoe werken we als groep of alleen? Aan het einde van stap 1 beoordeelt je begeleider je portfolioproducten. Je krijgt dan een GO of NO-GO voor de volgende stap. Ga tijdens het maken van de projecttaak regelmatig in een groepje zitten om je vorderingen en ervaringen te delen met andere leerlingen. Bespreek hier ook de

11

uitdagingen en problemen die je tijdens de uitvoering van de projecttaak tegenkomt.

Houd vanaf de start van deze projecttaak je urenverantwoording bij op het formulier ‘Urenverantwoording’.

In stap 4 moet je de urenverantwoording inleveren. Dit formulier is beschikbaar op: www.consortiumbo.nl>Kies techniek en ICT>Kies Niveau 3>materiaal. Bronnen Hieronder staan verschillende studiebronnen en informatiebronnen die je kunt gebruiken. • Het Basisdocument Projecttaken Eerste Monteur Elektrotechnische Installaties • Theorieboeken: • Dialux (vrij te downloaden via www.dialux.com) • Cd-rom Checklist voor een goede Noodverlichting NVFN • Normen: • NEN 1010 Veiligheidsbepalingen voor laagspanningsinstallaties • NPR 5310 Nederlandse praktijkrichtlijn bij NEN 1010 • NEN 3140 Bedrijfsvoering van elektrische installaties - Laagspanning • Arbo-wetgeving • Bouwbesluit • NEN-EN 12464 Verlichting op werkplekken • NEN-EN 60598 Verlichtingsarmaturen. Deel 1: Algemene eisen en beproevingen • NEN-EN 10598 Verlichtingsarmaturen. Deel 2: Bijzondere eisen • NPR 3596 Richtlijnen voor aansluiting van verlichtingsarmaturen op de elektrische installatie • NEN-EN 1838 Toegepaste verlichtingtechniek – Noodverlichting • NEN-EN-IEC 60598-2-22 Eisen waaraan noodverlichtingarmaturen moeten voldoen • Licht en Verlichting • Verlichtingstechniek • Handboek Verlichtingstechniek • Ontwerpgids Noodverlichting NVFN • Software:

12

• Internetsites:

• www.techniekstad.nl • www.dialux.com • www.bega.de

• www.lighting.philips.com • www.technischeunie.com • verlichting.startpagina.nl/ • www.nvfn.nl

• www.nen3140.nl • www.vanlien.nl

13



Op te leveren resultaat

De activiteiten en opdrachten die je in deze stap uitvoert, moet je zorgvuldig uitwerken. De uitwerkingen neem je op in je portfolio. • Onderzoek.

• Overzicht materialen en producten. • Overzicht leren: wat heb ik geleerd?

Competentieontwikkeling bij deze stap

Kerntaak

Werkproces

Nr.

Competenties

Benoemt zijn eigen ontwikkeling en gebruikt middelen en wegen om daarbij passende leerdoelen te bereiken

1.1 LLB

Benoemt leerdoelen voor de eigen ontwikkeling

J

Formuleren en rapporteren

M Analyseren N Onderzoeken W Gedrevenheid en ambitie tonen

14

 Activiteiten 1 Onderzoek

1 Omschrijf de opdracht in je eigen woorden. Denk hierbij aan het volgende: a Bronnen. b Afspraken. c Wat weet ik al? Materialen en producten 1 Maak een lijst van de producten die je gaat opleveren in deze projecttaak. 2 Geef per product aan met wie je te maken hebt. 3 Geef per product aan welke werkzaamheden je gaat uitvoeren. 4 Geef aan wat je daarbij nodig hebt. Denk hierbij ook aan de volgende zaken: a Opdrachtformulieren b Computer, printer, scanner c Is er al een tekening of moet je die zelf maken? d Wat staat er in het bestek? e Aan welke eisen moet het verlichtingsproject voldoen? f Wat moet er in de offerte komen te staan?

2

3

Leren 1 Wat ga je hier leren?

a Praktijkhandelingen. b Theoretische kennis. c Communicatieve vaardigheden. 2 Welke competenties ga je hiermee ontwikkelen? 3 Zoek dit eventueel op in: a het Basisdocument. b de beoordelingsmonitor.

15

Evalueren en beoordelen • De begeleider/docent controleert of je alle punten van de opdracht correct hebt uitgewerkt. • Kijk in de beoordelingsmonitor na waarvoor je een beoordeling krijgt. • Je hebt de oriëntatie afgerond. De informatie die je hier hebt verzameld, heb je nodig voor de volgende stap. • In stap 2 ga je een activiteitenplan maken en je verder voorbereiden.

KERNTAKEN, WERKPROCESSEN EN COMPETENTIES • Zie de beoordelingsmonitor van deze projecttaak en deze stap. • Zie voor de onderdelen Nederlands, Moderne Vreemde Talen, Rekenen en Wiskunde en Leren, Loopbaan en Burgerschap de eisen die vermeld staan in hoofdstuk 2 paragraaf 2.3. STUDIEBRONNEN Hieronder staan verschillende studiebronnen en informatiebronnen die gebruikt kunnen worden. • Het Basisdocument • Theorieboeken • Licht en Verlichting Kenteq • Verlichtingstechniek Nijgh Versluys • Handboek Verlichtingstechniek SDU • Ontwerpgids Noodverlichting NVFN • Software • Dialux (vrij te downloaden via www.dialux.com) • Cd-rom Checklist voor een goede Noodverlichting NVFN • Normen • NEN 1010 Veiligheidsbepalingen voor laagspanningsinstallaties • NPR 5310 Nederlandse praktijkrichtlijn bij NEN 1010 • NEN 3140 Bedrijfsvoering van elektrische installaties - Laagspanning • Arbo-wetgeving • Bouwbesluit • NEN-EN 12464 Verlichting op werkplekken • NEN-EN 60598 Verlichtingsarmaturen. Deel 1: Algemene eisen en beproevingen • NEN-EN 10598 Verlichtingsarmaturen. Deel 2: Bijzondere eisen • NPR 3596 Richtlijnen voor aansluiting van verlichtingsarmaturen op de elektrische installatie. • NEN-EN 1838 Toegepaste verlichtingtechniek – Noodverlichting • NEN-EN-IEC 60598-2-22. Eisen waaraan noodverlichtingarmaturen moeten voldoen.

16

• Internetsites

• www.techniekstad.nl • www.dialux.com • www.bega.de

• www.lighting.philips.com • www.technischeunie.com • verlichting.startpagina.nl/ • www.nvfn.nl

• www.nen3140.nl • www.vanlien.nl

TE BEHANDELEN LESSTOF Praktijk • Bevestiging- en installatiemethoden bij verlichting • Schakelingen voor armaturen

Theorie Vakleer Tijdens de theoretische ondersteuning bij de stap Oriëntatie dient aandacht geschonken te worden aan: • Wat is licht? • Eenheden en begrippen als: kleurenspectrum, kleurtemperatuur, kleurweergave, lichtspectrum, de lichtsnelheid, de frequentie, de golflengte, de lichtwatt, de lumen, de sterradiaal, de candela, de lux, specifieke lichtstroom, verlichtingssterkte en luminantie • Lichtsterktediagram • Absorptie, reflectie, doorlating • Temperatuurstralers • Gasontladingslampen • Fluorescentielampen • LED-verlichting • Lichtregelinstallaties en voorschakelapparatuur Nederlands • Verslag schrijven. • Lezen gebruiksaanwijzingen, handboeken enz. • Werken met het communicatiemodel: zie Basisdocument. Moderne vreemde talen • Handleidingen lezen in Engels of Duits. • Uitwerking op basis van het Raamwerk Moderne Vreemde Talen. Rekenen en wiskunde • Uitwerking op basis van het raamwerk Rekenen en Wiskunde. • Sinus en cosinus. • Omzetten van formules. Leren, loopbaan en burgerschap • Kennis van verschillende manieren van leren. • Kent manieren om informatie te ordenen en verbanden te leggen. • Vuistregels voor het maken van keuzen daaruit (wat is waarvoor geschikt?). • Leren van anderen, leren met anderen, leren door ervaring. • Kennis en kunde van het samenstellen van een SMART-ontwikkelplan. • Kennis van bronnen en van informatie over waarden en persoonlijke kwaliteiten: beroepeninformatie, beroepsbeoefenaren, personeelsadvertenties. • Vaardigheden om informatie te verzamelen. • Methoden en technieken voor het onderhouden en benutten van netwerkrelaties. • Kennis van bronnen, organisaties om informatie te vinden of hulp te krijgen bij het vinden van de informatie, zoals vakbonden en vakorganisaties. • Vaardigheden om informatiebronnen te gebruiken. • Schriftelijke en mondelinge taalvaardigheid. • Kennis van procedures zoals die zijn vastgelegd in wettelijke voorschriften, CAO’s en andere relevante contracten en reglementen. Informatica • Toepassen computerprogramma Dialux. • Beheersen van computerprogramma’s zoals Word, Excel en PowerPoint.

17

STAP

4 PLANNING EN VOORBEREIDING

DOEL VAN DE STAP Voorbereiding op de uitvoering van de werkzaamheden: • Het opstellen van een activiteitenlijst • Het maken van een planning • Het maken van afspraken

ng en voorbereiding

Je hebt de oriëntatie afgerond. Je weet nu wat de projecttaak in grote lijnen inhoudt. De antwoorden van de stap Oriëntatie ga je gebruiken om een activiteitenplan te maken. Je zet de opdracht om in een planning. Hierin geef je aan welke werkzaamheden je gaat uitvoeren en hoeveel tijd je daarvoor nodig denk te hebben. Het moet duidelijk zijn aan welke producten en aan welke competenties je gaat werken. Welke kennis en vaardigheden heb je nodig voor deze projecttaak? Waar en wanneer ga je de kennis opdoen en vaardigheden oefenen? Denk daarbij aan: • Voorschriften en eisen voor de uitvoering van het project. • Voorbeelden van de gemaakte oefeningen voor diverse lichtberekeningen. • Speciaal gereedschap en meetinstrumenten die je nodig hebt.. • Welke materialen (buizen, draad, kabel, hulpstukken, bevestigingsmateriaal, armaturen, lichtbronnen e.d.) nodig zijn. • Wie is de leverancier, waar kun je het bestellen? • Welke opdrachtformulieren heb je nodig?

18



Op te leveren resultaat

Op te leveren resultaat • Activiteitenplan. • Planning.

Bronnen Hieronder staan de verschillende studiebronnen en informatiebronnen die je kunt gebruiken. • Het Basisdocument • Theorieboeken:

• Licht en Verlichting • Verlichtingstechniek

• Handboek Verlichtingstechniek SDU • Ontwerpgids Noodverlichting NVFN • Software:

• Dialux (vrij te downloaden via www.dialux.com) • Cd-rom Checklist voor een goede Noodverlichting NVFN • Normen • NEN 1010 Veiligheidsbepalingen voor laagspanningsinstallaties • NPR 5310 Nederlandse praktijkrichtlijn bij NEN 1010 • NEN 3140 Bedrijfsvoering van elektrische installaties - Laagspanning • Arbo-wetgeving • Bouwbesluit • NEN-EN 12464 Verlichting op werkplekken • NEN-EN 60598 Verlichtingsarmaturen. Deel 1: Algemene eisen en beproevingen • NEN-EN 10598 Verlichtingsarmaturen. Deel 2: Bijzondere eisen • NPR 3596 Richtlijnen voor aansluiting van verlichtingsarmaturen op de elektrische installatie. • NEN-EN 1838 Toegepaste verlichtingtechniek – Noodverlichting • NEN-EN-IEC 60598-2-22 Eisen waaraan noodverlichtingarmaturen moeten voldoen.

19

• Internetsites

• www.techniekstad.nl • www.dialux.com • www.bega.de

• www.lighting.philips.com • www.technischeunie.com • verlichting.startpagina.nl/ • www.nvfn.nl

• www.nen3140.nl • www.vanlien.nl

Competentieontwikkeling bij deze stap

Kerntaak

Werkproces

Nr.

Competenties

Installeert technische installaties

1.1 Voorbereiden installa- tiewerkzaamheden

E

Samenwerken en overleggen

Q Plannen en organiseren R Op de behoeften en

verwachtingen van de 'klant' richten

20

 Activiteiten 1

Maken van het activiteitenplan 1 Het activiteitenplan bevat de volgende hoofdstukken: • Voorblad • Opdracht en opdrachtgever • Op te leveren resultaat • Activiteitenplan • Aanwezige kennis en vaardigheden • Te ontwikkelen kennis en vaardigheden • Faciliteiten • Afronding project • Afspraken en begeleiding • Bijlagen activiteitenplan • Planning in Excel of MS Project • Werkvoorbereiding (geef hier ook aan of je ande- re monteurs begeleidt) • Tekeningen en/of bestek 2 In het activiteitenplan geef je ook aan wat je bij de onderdelen gaat invullen. 3 Vul de onderdelen in met de informatie die je al hebt gevonden in stap 1. 4 Controleer met de checklist of je niets hebt vergeten. 5 Bespreek het concept met je trajectbegeleider, voordat je het definitieve plan inlevert. Voorbereiding In deze activiteit voer je de voorbereiding uit. In het activiteitenplan heb je deze hoofdstukken ingevuld: • Activiteiten • Aanwezige kennis • Te ontwikkelen kennis Ook heb je aangegeven hoe je dit gaat doen. Evalueren en beoordelen De opdrachtgever, praktijkopleider of docent controleert de volgende zaken: • Zijn de juiste activiteiten gepland? • Is er een juiste analyse van de opdracht gemaakt? • Is de planning correct? • Zijn de juiste prioriteiten gesteld? • Is er creatief en innovatief met de opdracht omgegaan?

2

21

KERNTAKEN, WERKPROCESSEN EN COMPETENTIES • Zie de beoordelingsmonitor van deze projecttaak. • Zie voor de onderdelen Nederlands, Moderne Vreemde Talen, Rekenen en Wiskunde en Leren, Loopbaan en Burgerschap de eisen die vermeld staan in hoofdstuk 2, paragraaf 2.3. STUDIEBRONNEN Hieronder staan verschillende studiebronnen en informatiebronnen die gebruikt kunnen worden. • Het Basisdocument • Theorieboek • Licht en Verlichting Kenteq • Verlichtingstechniek Nijgh Versluys • Handboek Verlichtingstechniek SDU • Ontwerpgids Noodverlichting NVFN • Software • Dialux (vrij te downloaden via www.dialux.com) • CD-ROM Checklist voor een goede Noodverlichting NVFN • Normen • NEN 1010 Veiligheidsbepalingen voor laagspanningsinstallaties • NPR 5310 Nederlandse praktijkrichtlijn bij NEN 1010 • NEN 3140 Bedrijfsvoering van elektrische installaties - Laagspanning • Arbo-wetgeving • Bouwbesluit • NEN-EN 12464 Verlichting op werkplekken • NEN-EN 60598 Verlichtingsarmaturen, deel 1: Algemene eisen en beproevingen • NEN-EN 10598 Verlichtingsarmaturen,Deel 2: Bijzondere eisen • NPR 3596 Richtlijnen voor aansluiting van verlichtingsarmaturen op de elektrische installatie • NEN-EN 1838 Toegepaste verlichtingtechniek – Noodverlichting • NEN-EN-IEC 60598-2-22 Eisen waaraan noodverlichtingarmaturen moeten voldoen. • Internetsites • www.techniekstad.nl • www.dialux.com • www.bega.de

• www.lighting.philips.com • www.technischeunie.com • verlichting.startpagina.nl • www.nvfn.nl

• www.nen3140.nl • www.vanlien.nl

22

TE BEHANDELEN LESSTOF Praktijk • Ontwerpen met de computer. • Handvaardigheid voor het installeren van de installatie. • Montage/installatie technieken voor het installeren van verlichtingsarmaturen.

Theorie Vakleer • Wat is verlichtingssterkte en hoeveel licht is voorgeschreven naar de aard van de werkzaamheden? (NEN-EN 12464-1) • Verlichtingsarmaturen soorten en eigenschappen • Eisen voor verlichtingsarmaturen (NEN-EN 60598 algemene eisen en beproevingen – NEN-EN 10598 bijzondere eisen). • Arbo-wetgeving • Schakelingen voor lampen • Berekenen voor ontwerp van verlichtingsinstallaties • Richtlijnen voor aansluiting van verlichtingsarmaturen op de elektrische installatie NPR 3596 Nederlands • Communicatieve vaardigheden • Invullen van bestelformulieren en werkbonnen Moderne vreemde talen • Handleidingen lezen in Engels of Duits. Rekenen en wiskunde • Cosinus en sinus • Omzetten van formules Leren, loopbaan en burgerschap • Vastleggen van leerdoelen en deze afstemmen op de lesstof en lessen. • Communiceren met betrokkenen over planning en uitvoering. • Gespreksvormen.

AANWIJZINGEN BEGELEIDERS Begeleider: bij BOL en BBL projecttaak- en/of studie/loopbaanbegeleider • Plannen van het beoordelingsmoment. • Bespreken van het activiteitenplan met de leerling • Invullen van de beoordelingsmonitor. • Vaststellen van de leerdoelen voor deze projecttaak. • Bepaalt GO/NO-GO. Praktijkopleider: de opleider in het bedrijf • Activiteitenplan bespreken. • Organisatie van het bedrijf en begeleiding bij deze taak.

De praktijkopleider zorgt dat de leerling zich de diverse montage- en installatiemethoden eigen kan maken die toegepast worden bij het installeren van verlichtingsarmaturen. Hij houdt tevens contact met de BPV-begeleider over de vorderingen in de praktijk. Praktijkbegeleider: de instructeur op het ROC • Zie aanwijzingen praktijkopleider. Vakdocenten • De vakdocenten zorgen in samenspraak met de praktijkopleider dat de benodigde vaktheorie voor deze stap wordt aangebracht. De vakdocent geeft ondersteuning bij het gebruik van het computerprogramma en bij het oefenen van de lichtberekeningen. • De docent LLB zorgt voor de benodigde ondersteuning bij het aanleren van de LLB-competenties.

23

ACTIVITEITENPLAN VOOR EEN PROJECTTAAK (Beschikbaar op: www.consortiumbo.nl>Kies techniek en ICT>Kies Niveau 3>materiaal) 0. Voorblad 1. Opdracht en opdrachtgever 2. Op te leveren resultaat 3. Activiteitenplan

Activiteit

Wie

Startdatum Einddatum

4. Aanwezige kennis en vaardigheden 5. Te ontwikkelen kennis en vaardigheden

Kennis/vaardigheid Wie

Informatiebron(nen) Activiteit

Competenties

6. Faciliteiten 7. Controle en evalueren van het project 8. Afspraken en begeleiding BIJLAGEN activiteitenplan - Planning in Excel - Lijst met in te leveren beroepsproducten - Werktekeningen

CHECKLIST ACTIVITEITENPLAN www.consortiumbo.nl>Kies techniek en ICT>Kies Niveau 3>materiaal Is het voorblad compleet?  Bevat het de tekst: ‘Activiteitenplan’?  Bevat het de naam van de projecttaak?  Bevat het naam van de organisatie en naam van de opdrachtgever?  Bevat het de plaats en datum gereedkomen van het Activiteitenplan?  Naam van de opdrachtnemer (eventueel de namen van de groepsleden)?  Bevat het de naam van de auteurs van het Activiteitenplan? Lay-out  Is een inhoudsopgave met paginanummers en bladzijden aanwezig?  Zijn de hoofdstukken genummerd?  Zijn de paginanummers op bladzijden aanwezig?  Zijn de hoofdstukken goed duidelijk aangegeven? Taalgebruik  Is het activiteitenplan goed te begrijpen?  Is de taal zakelijk? Geen ik, jij, jullie, wij?  Worden niet te lange zinnen gebruikt? De opdracht  Heeft het project een duidelijke, liefst originele, pakkende naam?  Is de opdracht duidelijk omschreven?  Is de opdracht een gevolg van de doelstelling of probleemstelling?  Is exact duidelijk wat het eindproduct van het project zal zijn? (Inclusief de eisen die aan het product worden gesteld?)  Is duidelijk wie de opdrachtgevende organisatie is?  Is duidelijk wie de opdrachtgever (persoon) is?  Is duidelijk wie de opdrachtnemende organisatie is?  Is duidelijk wie de opdrachtnemende persoon (projectleider) is?  Is er eventueel een schriftelijke opdracht aanwezig? De activiteiten  Is er een puntsgewijze opsomming van activiteiten?  Zijn er voldoende activiteiten gedefinieerd?  Zijn er geen activiteiten vergeten?  Zijn de activiteiten gegroepeerd?  Zijn de activiteiten binnen een groep van dezelfde ‘orde van grootte’?  Is het Activiteitenplan zelf ook als activiteit opgenomen?  Is de afhandeling van het project niet vergeten? De producten  Zijn voldoende producten gedefinieerd?  Is het activiteitenplan ook als product gedefinieerd?  Zijn eventuele belangrijke gebeurtenissen ook als product gedefinieerd?  Zijn ontwerpen, rapporten e.d. niet vergeten?  Is het eindproduct niet vergeten? De planning  Klopt de planning met de activiteiten?  Is de planning realistisch?

STAP

uitvoering

3 UITVOERING EN CONTROLE

DOEL VAN DE STAP Het doel van deze stap is het uitvoeren van de opdrachten uit stap 2. Daarna controleer je het eigen werk. Eventuele fouten kun je dan zelf herstellen.

Het liefst begin je direct aan de projecttaak. Maar het moet duidelijk zijn, dat goed werk niet zonder een goede voorbereiding kan. Onderdelen van een goede voorbereiding zijn: • de theorie leren die nodig is om de projecttaak goed uit te kunnen voeren. • ervoor zorgen dat je de vaardigheden goed beheerst. • een werkvoorbereiding maken. Natuurlijk kijk je ook naar de beste werkvolgorde. Aan het einde bekijk je het eigen product en controleer je het heel kritisch.

Hierbij moet jij evaluerende vragen kunnen beantwoorden over het doorlopen leerproces. Bijvoorbeeld: • Voldoet het product aan de gestelde eisen? • Hoe controleer je dat? • Welk proces heb je doorlopen? • Welke procedures heb je gebruikt?

26

Bronnen • Zie bronnen uit vorige stappen • Basisdocument • Het activiteitenplan (stap 2) van deze projecttaak



Op te leveren resultaat

• Verslag. • Checklist controle.

27

Competentieontwikkeling bij deze stap

Kerntaak

Werkproces

Nr.

Competenties

Installeert technische installaties

1.2 Assembleren van deelproducten

S

Kwaliteit leveren

L Materialen en middelen inzetten K Vakdeskundigheid toepassen K Vakdeskundigheid toepassen R Op de behoeften en verwachtingen van de 'klant' richten

1.4 Bepalen van positie van componenten en route van leidingen

1.5 Aanleggen kabels/ leidingen

S

Kwaliteit leveren

L

Materialen en middelen inzetten

E

Samenwerken en overleggen

1.9 Begeleiden installatie- werkzaamheden

C Begeleiden E

Samenwerken en overleggen

Q Plannen en organiseren

28

 Activiteiten 1 Verslag

Bij deze stap hoort maar één hoofdactiviteit, namelijk het uitvoeren van deze projecttaak ‘Verlichtingstechniek’. Gebruik je activiteitenplan als basis. 1 Maak een verslag over het ontwerpen en installeren van het verlichtingsproject. 2 Geef ook aan op welke manier de communicatie met de opdrachtgever collega’s is verlopen. 3 Denk aan het volgende: • Tijdsplanning • Kostenbeheersing • Overleg met opdrachtgever en collega’s • Kwaliteit • Controle van het gemaakte werk • Het eventueel demonteren en het installeren/ monteren van de gehele elektrische installatie • Het installeren/monteren van de verlichtingsarmaturen • Tijdsplanning • Kostenbeheersing • Het meerwerk • Overleg met de klant • Overleg met opdrachtgever en collega’s • Kwaliteit van het werk • Controle gemaakte werk • Uitgevoerde metingen tijdens controle • Begeleiden van de monteur installatietechniek (niveau 2) • Foto’s die genomen zijn voor en tijdens de uitvoering van het project • Uitleg van de diverse benamingen en begrippen in de verlichtingstechniek • Toe te passen voorschriften voor de verlichting en de installatie van de verlichting • Tekeningen van het verlichtingsproject • Overzicht van keuze armaturen en lichtbronnen met toelichting waarom je deze toepast • Het computerontwerp voor de verlichting • Lichtberekeningen van het verlichtingsproject

29

• Resultaten/diagrammen enz. gemaakt met behulp van het softwareprogramma • Hoe verliep het demonteren van de bestaande elektrische installatie? • Hoe verliep het installeren van de nieuwe elektrische installatie? • Hoe ging je te werk bij het installeren/monteren van de verlichtingsarmaturen? • Uitgevoerde metingen Controle 1 Beschrijf hoe je de controle uitvoert. Houd daarbij rekening met: • Welke procedures heb je gevolgd? • Welke hulpmiddelen ga je hiervoor gebruiken? • Wat waren de resultaten van de controle? • Wat moest je nog aanpassen na de controle?

2

KERNTAKEN, WERKPROCESSEN EN COMPETENTIES • Zie de beoordelingsmonitor van deze projecttaak en deze stap. • Zie voor de onderdelen Nederlands, Moderne Vreemde Talen, Rekenen en Wiskunde en Leren, Loopbaan en Burgerschap de eisen die vermeld staan in hoofdstuk 2 paragraaf 2.3. STUDIEBRONNEN Hieronder staan verschillende studiebronnen en informatiebronnen die gebruikt kunnen worden. • Het Basisdocument • Theorieboeken • Licht en Verlichting Kenteq

• Verlichtingstechniek Nijgh Versluys • Handboek Verlichtingstechniek SDU • Ontwerpgids Noodverlichting NVFN • Software • Dialux (vrij te downloaden via www.dialux.com) • CD-rom Checklist voor een goede Noodverlichting NVFN

30

• Normen • NEN 1010 Veiligheidsbepalingen voor laagspanningsinstallaties • NPR 5310 Nederlandse praktijkrichtlijn bij NEN 1010 • NEN 3140 Bedrijfsvoering van elektrische installaties - Laagspanning • Arbo-wetgeving • Bouwbesluit • NEN-EN 12464 Verlichting op werkplekken • NEN-EN 60598 Verlichtingsarmaturen, deel 1: Algemene eisen en beproevingen • NEN-EN 10598 Verlichtingsarmaturen, deel 2: Bijzondere eisen • NPR 3596 Richtlijnen voor aansluiting van verlichtingsarmaturen op de elektrische installatie. • NEN-EN 1838 Toegepaste verlichtingtechniek – Noodverlichting • NEN-EN-IEC 60598-2-22 Eisen waaraan noodverlichtingarmaturen moeten voldoen. • Internetsites • www.techniekstad.nl • www.dialux.com • www.bega.de

• www.lighting.philips.com • www.technischeunie.com • verlichting.startpagina.nl/ • www.nvfn.nl

• www.nen3140.nl • www.vanlien.nl

TE BEHANDELEN LESSTOF Praktijk • Montage/installatie technieken voor verlichtingsinstallaties. Theorie Vakleer • Toegepaste verlichtingstechniek – Noodverlichting (NEN-EN 1838) • Waar moeten armaturen voor noodverlichting aan voldoen? • (NEN-EN-IEC 60598-2-22) Nederlands • Begeleiding bij het maken van het verslag. Moderne vreemde talen • Werken met Engels- en Duitstalig instructiemateriaal. Rekenen en wiskunde • Uitwerking op basis van het raamwerk Rekenen en Wiskunde. Leren, loopbaan en burgerschap • Sturen van eigen loopbaan. • Gespreksvormen.

AANWIJZINGEN BEGELEIDERS Begeleider: bij BOL en BBL projecttaak- en/of studie/loopbaanbegeleider • De BPV-begeleider, praktijkopleider/instructeur en de leerling houden de beoordelingsmonitor bij. Vakdocenten • De vakdocenten zorgen in samenspraak met de praktijkopleider dat de benodigde vaktheorie voor deze stap wordt aangebracht. • De docent LLB zorgt voor de benodigde ondersteuning bij het aanleren van de leren, loopbaan en burgerschapscompetenties. Praktijkopleider/praktijkbegeleider • De praktijkopleider zorgt dat de leerling zich de diverse montage- en installatiemethoden eigen kan maken die toegepast worden bij het installeren van verlichtingsarmaturen. Hij houdt tevens contact met de BPV-begeleider over de vorderingen van de projecttaak. De praktijkopleider maakt tijdig een afspraak met de trajectbegeleider / BPV-docent om naar de uitvoering van de projecttaak door de leerling, te komen kijken.

31

STAP

3 OPLEVERING EN EVALUATIE

DOEL VAN DE STAP De leerling: • Laat zien dat hij de juiste werkzaamheden heeft uitgevoerd. • Kan uitleggen waarom hij de werkzaamheden op deze manier heeft uitgevoerd. • Krijgt een beoordeling voor:

• Het product • Het resultaat • Het proces • De kerntaken, werkprocessen en competenties

evering en evaluatie

Je hebt de projecttaak al uitgevoerd. In deze stap ga je het resultaat van de opdracht aan de werkgever (projectbegeleider/vakdocent) presenteren. Je licht toe hoe je tot dit resultaat bent gekomen. In deze stap gaan jullie samen met de klant of opdrachtgever kijken of je aan zijn wensen en eisen hebt voldaan. Ook ga je evalueren HOE je hebt gefunctioneerd. In de tabel bij deze stap is aangegeven aan welke werkprocessen en competenties je gaat werken.

Leerproces Tijdens de laatste fase, het controleren en evalueren, wordt een beroep gedaan op jouw kritische houding en reflectievaardigheden. Je producten worden

32

beoordeeld. Je moet kritische vragen over de producten en het doorlopen proces kunnen beantwoorden. Er komen bijvoorbeeld vragen over het leerproces aan bod: • Voldoet het product aan de gestelde eisen? • Hoe controleerde je dat? • Welk proces heb je doorlopen?

• Wat voor procedures zijn er gebruikt? • Aan wie ben je verantwoording schuldig? • Is de klant tevreden?

Ook vragen over jouw eigen leerproces komen aan bod: • Welke competenties zijn ontwikkeld en op welke manier? • Welke werkwijze past bij jou? • Wat ging er goed of niet zo goed? • Wat zou je een volgende keer veranderen?

Evaluatie Deze evaluatie wordt vastgelegd in een

evaluatieformulier. Dit wordt met de begeleider besproken en beoordeeld op het moment dat jij tevreden bent. Tijdens dit gesprek wordt er een koppeling gemaakt met het POP-gesprek, waarin mogelijke aandachtspunten voor de uitvoering van de volgende projectaak worden vastgelegd. De projectbegeleider/praktijkopleider/vakdocent vullen de beoordelingsmonitor in en beoordelen of de projecttaak voldoende is. Daarna volgt een criteriumgericht interview. Ten slotte moet je nog je urenverantwoordingsformulier invullen en laten ondertekenen.

33

BRONNEN Hieronder staan verschillende studiebronnen en informatiebronnen die gebruikt kunnen worden. • Beoordelingsmonitor (is digitaal beschikbaar op de bestelsite van www.consortiumbo.nl) • Het Basisdocument (zie hoofdstuk Beoordelen) • Evaluatieformulier(en) • Urenverantwoordingsformulier (bijlage 2) • Formulieren beschikbaar via www.consortiumbo.nl>Kies techniek en ICT>Kies Niveau 3>materiaal



Op te leveren resultaat

• Mondelinge presentatie of demonstratie. • Bewijsstukken voor het criteriumgericht interview. • Evaluatieformulier. • Beoordelingsmonitor. • Urenverantwoording project.

Competentieontwikkeling bij deze stap

Kerntaak

Werkproces

Nr.

Competenties

Installeert technische installaties

1.10 Afronden installatie- werkzaamheden

J

Formuleren en rapporteren

L

Materialen en middelen inzetten

R Op de behoeften en

verwachtingen van de 'klant' richten

Stuurt de eigen loopbaan

2.1 LLB

Reflecteert op eigen kwaliteiten en motieven

D Aandacht en begrip tonen G Relaties bouwen en netwerken M Analyseren N Onderzoeken

34

 Activiteiten 1

Bewijsstukken van het criteriumgericht interview 1 Je hebt alle bewijsstukken verzameld in je portfolio. 2 Zorg voor een correct ingevulde beoordelings- monitor. 3 Je moet kunnen aantonen dat je de projecttaak goed hebt uitgevoerd. 4 Laat de evaluatieformulieren invullen door begeleiders, opdrachtgever en medemonteurs.

2

Urenverantwoording Je houdt gedurende deze projecttaak een urenverantwoording bij. 1 Vul het formulier volledig in. 2 Lever het formulier bij stap 4 in.

3

Demonstratie of presentatie 1 Stel de definitieve datum vast voor de demonstratie of presentatie met je beoordelaars. 2 Bereid de demonstratie voor. 3 Voer de demonstratie of presentatie uit. Het criteriumgericht interview 1 Bereid het criteriumgericht interview heel goed voor. 2 Voer dit beoordelingsgesprek met je begeleider.

4

35

5

Evalueren Je gaat met je met de praktijkopleider/BPV-docent/ vakdocent terugkijken op: • Hoe je hebt gewerkt hebt. • Hoe je met de materialen bent omgegaan. • Of je altijd de juiste oplossingen voor de problemen hebt gekozen. • Of je volgens de juiste procedures hebt gewerkt. • Plan dit gesprek.

36

TOELICHTING BIJ STAP 4 Tijdens de laatste stap gaan we beoordelen en evalueren. We gaan terugkijken HOE de leerling het werk heeft gedaan en WAT hij heeft gedaan. Ze gaan het resultaat van de opdracht aan de werkgever (projectbegeleider / vakdocent) presenteren. De leerling laat zien wat hij gedaan heeft. Verder geef hij aan HOE hij tot dit resultaat is gekomen.

Vragen over het eigen leerproces komen aan bod. • Voldoet het product aan de gestelde eisen? • Hoe controleer je dat? • Welk proces heb je doorlopen?

• Wat voor procedures zijn er gebruikt? • Aan wie ben je verantwoording schuldig? • Is de klant tevreden? • Welke competenties zijn ontwikkeld en op welke manier? • Welke werkwijze past bij jou? • Wat ging er goed of niet zo goed? • Wat zou je een volgende keer veranderen?

Deze evaluatie wordt vastgelegd in het Portfolio van de leerling. De presentatie van WAT hij gedaan heeft, kan apart van een presentatie HOE hij het gedaan heeft. Een samenvatting van dit gesprek wordt vastgelegd in het Portfolio. De leerling legt tevens vast welke competenties hij moet ontwikkelen in de volgende projecttaak. Tenslotte moet het urenverantwoordingsformulier nog ondertekend worden. KERNTAKEN, WERKPROCESSEN EN COMPETENTIES • Zie de beoordelingsmonitor van deze projecttaak. • Zie voor de onderdelen Nederlands, Moderne Vreemde Talen, Rekenen en Wiskunde en Leren, Loopbaan en Burgerschap de eisen die vermeld staan in hoofdstuk 2 paragraaf 2.3.

STUDIEBRONNEN • Zie de vorige stap.

TE BEHANDELEN LESSTOF Nederlands • Presenteren • Gesprekken voeren: het evaluatiegesprek • Verslaggeving Moderne vreemde talen

• Niet van toepassing Rekenen en wiskunde • Niet van toepassing Leren, loopbaan en burgerschap • Kennis van een aantal instrumenten en informatiebronnen voor het verwerven van informatie over eigen kwaliteiten, wensen en waarden. • Kennis van methoden en technieken voor het aangaan, onderhouden en benutten van netwerkrelaties. • Beheersen van technieken voor de confrontatie van eigen opvattingen met die van anderen. • Vaardigheden om te denken over een toekomst, identiteit, drijfveren en motieven, stijlen van leven, leren en werken. • Kennis van hulpmiddelen daarbij. • Kennis van bronnen en van informatie over waarden en persoonlijke kwaliteiten: beroepeninformatie, beroepsbeoefenaren, personeelsadvertenties. • Vaardigheden om informatie te verzamelen. Kent en beheerst methoden en technieken toe voor het onderhouden en benutten van netwerkrelaties. • Analysetechnieken / schema’s om informatie te ordenen, zodat er conclusies getrokken kunnen worden. • Presenteren van zichzelf door middel van bijvoorbeeld weblog, portfolio’s en Curriculum Vitae.

37

• Kan methoden en technieken toepassen voor het onderhouden en benutten van netwerkrelaties. • Techniek voor het omgaan met veranderingen. • Technieken voor het ontwikkelen van perspectieven. Informatica • Zie de vorige stappen.

AANWIJZINGEN BEGELEIDERS Begeleider: bij BOL en BBL projecttaak- en/of studie/loopbaanbegeleider • Plannen van de demonstratie en een criteriumgericht interview. • Voeren van het evaluatiegesprek. • Invullen van de beoordelingsmonitor. • Vaststellen van leerdoelen voor de volgende projecttaak. • Bepaalt GO/NO-GO. • Boordeling van de projecttaak: voldoende of onvoldoende. • Ingeleverde producten controleren. • Controleert portfolio. Praktijkopleider: de opleider in het bedrijf • Zie de toelichting bij de beoordeling. Praktijkbegeleider: de instructeur op het ROC • Zie de toelichting bij de beoordeling. Vakdocenten: alle docenten

• Instructielessen/workshops verzorgen. • Zie de toelichting bij de beoordeling.

TOELICHTING BIJ DE BEOORDELING

Tijdens de opleiding ontwikkelt de leerling zijn competenties. Daarin moet wel vooruitgang te zien zijn. De competenties moeten uiteindelijk voldoen aan de eisen van het eindniveau van de opleiding. In het kwalificatiedossier staan deze vermeld. De leerling krijgt een beoordeling voor de beheersing van de competenties. In de beoordelingsmonitor staat aangegeven op welke onderdelen de competenties beoordeeld gaan worden. Er vindt beoordeling plaats op: • Product • Competent gedrag De projecttaken worden in opklimmende moeilijkheid uitgevoerd.

Beoordelaars kunnen zijn: • De vakdocenten • De projectbegeleider • Leden van de projectgroep

• Externe deskundigen • De praktijkopleider • De praktijkbegeleider

De beoordelingsmonitor Bij elke projecttaak hoort een beoordelingsmonitor. In die monitor wordt elk in te leveren beroeps- product gekoppeld aan een werkproces. Bij een werkproces horen een aantal competenties. Deze staan per werkproces in de beoordelingsmonitor aangegeven. De Excel-versie van deze monitor is te downloaden via de site: www.consortiumbo.nl. In de beoordelingsmonitor staat bij elk beroepsproduct aangegeven: • De werkvorm (individueel, projectgroep, groep (2)) • De beoordelingsvorm • De beoordelaars (vakdocent, projectbegeleider, leden projectgroep, student, externe deskundigen en later ook de praktijkbegeleider)

38