006IPTKS0022
006IPTKS0022
N I V E A U 3
I N S T A L L E R E N Verlichtingstechniek
Uitstroom Eerste monteur elektrotechnische installaties [Crebo 94281] 7
N I V E A U 3 INSTALLEREN
Verlichtingstechniek
7
Uitstroom Eerste monteur elektrotechnische installaties [Crebo 94281]
69368891 Bestelnummer 006IPTKS0022
© 2009 Stichting Consortium Beroepsonderwijs De volgende docenten hebben meegewerkt aan de totstand- koming van deze projecttaak Pieter Geurts, ROC Gilde Opleidingen, Charles Haarman, ROC Twente; Frits Buter, ROC Landstede en Gerard van Oerle, ROC Gilde Opleidingen Ontwikkelteamleider Willem van Dijk Redactie Ton Zuijderduin, Marjo Brok en Willem van Dijk Omslag/ Lay-out Studio Blanche Foto's/figuren Foto's: Frits Buter Ondanks alle inspanningen is het mogelijk dat Stichting Consortium Beroepsonderwijs niet alle copyrights van de in de uitgave opgenomen illustraties geregeld heeft. Degene die meent alsnog rechten te kunnen doen gelden, wordt verzocht contact op te nemen met de Stichting. © 2009 Stichting Consortium Beroepsonderwijs Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, namelijk elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van Stichting Consortium Beroepsonderwijs.
INTRODUCTIE OP DE PROJECTTAAK . . . . . . . .4
STAP 1 ORIËNTATIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8
STAP 2 PLANNING EN VOORBEREIDING . . . . . . . . . . .14
STAP 3 UITVOERING EN CONTROLE . . . . . . . . . . . . .21
STAP 4 OPLEVERING EN EVALUATIE . . . . . . . . . . . . .26
BIJLAGE 1 BEOORDELINGSMONITOR . . . . . . . . . . . . . . .31
BIJLAGE 2 FORMULIER URENVERANTWOORDING . . . . .33
BIJLAGE 3 EVALUATIEFORMULIER . . . . . . . . . . . . . . . . .34
BIJLAGE 4 EVALUATIEFORMULIER LEREN,
LOOPBAAN EN BURGERSCHAP . . . . . . . . . . . .36
BIJLAGE 5 LEERLIJN NEDERLANDS EN MVT . . . . . . . . . .37
INTRODUCTIE OP DE PROJECTTAAK
Inhoud van de projecttaak Deze projecttaak gaat over het installeren van verlich- tingsinstallaties. Ook zal je van een eenvoudige instal- latie een ontwerp gaan maken. In de diverse gebouwen in de utiliteit en industrie kom je verschillende soorten verlichtingsinstallaties tegen. De eisen voor de diverse verlichtingsinstallaties zijn niet altijd hetzelfde. De moeilijkheid bij het aanleggen van verlichtingsinstal- laties is niet alleen het monteren van de armaturen, maar ook het maken van een juiste keuze uit de ver- schillende soorten armaturen. Ook het aantal verlichtingsarmaturen dat je moet gebruiken om aan de juiste verlichtingssterkte te komen, is vaak een lastige opdracht. • Hoe je een verlichtingsinstallatie kunt ontwerpen. • Waar je op moet letten bij het installeren van een verlichtingsinstallatie. • Hoe je goed kunt communiceren met de opdrachtgever over het soort armaturen en de lichtbronnen die je kunt gebruiken. • Welke lichtopbrengst de verschillende soorten armaturen hebben in relatie met de diverse lichtbronnen die je toepast. • Berekenen hoeveel armaturen je op een bepaalde plek in een ruimte van een gebouw moet installeren om een goede verlichting te krijgen. • Dat je naast handmatige berekeningen ook berekeningen kunt maken met software die op internet gratis te downloaden is. In deze projecttaak Je gaat uitzoeken en leren:
4
Na deze projecttaak In deze projecttaak heb je gewerkt aan de volgende competenties: • Samenwerken en overleggen • met de klant • met de opdrachtgever • met collega’s • met de werkgever • Plannen en organiseren • verzamelen van belangrijke informatie • tijd indelen • voortgang bewaken • plan van aanpak • werkvoorbereiding • Begeleiden • begeleiden van monteurs • adviseren • Op de behoefte en wensen van de klant gericht zijn • luisteren • tussentijds informeren • bespreken van onvolledigheden in de opdracht • Kwaliteit leveren • goed installatiewerk • juiste verlichting • testen, controle van verlichtingsinstallatie • systematisch werken • oplevering volgens afspraak • Vakdeskundigheid toepassen • zorg dragen voor veiligheid en gezondheid • voorschriften toepassen • tekeningen kunnen maken en lezen • goed ontwerp voor de verlichting maken • juiste keuze armaturen en verlichtingsbronnen • afronden installatiewerkzaamheden • Materialen en middelen inzetten • standaard gereedschap • speciaal gereedschap zoals steigers, zware boorhamers e.d. • meetinstrumenten • keuzes maken uit de geschikte toe te passen materialen en gereedschappen • goed zorg dragen voor materialen en gereedschappen • materialen en gereedschappen toepassen voor het doel waarvoor deze bedoeld zijn
5
• Formuleren en rapporteren • mondeling • op standaard bedrijfsformulieren • correct formuleren • vlot en bondig formuleren Deze competenties gebruik je bij het installeren van een verlichtingsinstallatie.
Portfolio In deze projecttaak volg je de stappen. Er zijn in totaal vier stappen. Neem de stappen in de juiste volgorde. Van elke stap verzamel je bewijzen ( dat zijn de op te leveren resultaten), die in je portfolio komen. Je zorgt zelf voor de samenstelling van je portfolio. In de tabel staat welke producten bij welke stap horen.
6
Stap
Producten portfolio
1. Oriëntatie
• Wat is de opdracht en wat is het probleem? • Overzicht van de producten • Overzicht van wat je gaat leren
2. Planning en voorbereiding
• Een verslag met uitwerking van onderstaande punten: • Overleg met opdrachtgever/klant • Activiteitenplan • Planning
• Voorschriften en eisen voor de uitvoering van het project • Voorbeelden van de gemaakte oefeningen voor diverse licht berekeningen • Speciaal gereedschap en meetinstrumenten dat je nodig hebt • Materialen (buizen, draad, kabel, hulpstukken, bevestigings- materiaal, armaturen, lichtbronnen e.d.) die nodig zijn
• De leverancier van de materialen • Gebruikte opdrachtformulieren 3. Uitvoeren en controle • Een verslag met uitwerking van onderstaande punten:
• Foto’s die genomen zijn voor en tijdens de uitvoering van het project • Uitleg van de diverse benamingen en begrippen in de verlichtings- techniek • Toe te passen voorschriften voor de verlichting en de installatie van de verlichting • Tekeningen van het verlichtingsproject • Overzicht van keuze armaturen en lichtbronnen met toelichting waarom toegepast • Het computerontwerp voor de verlichting • Lichtberekeningen van het verlichtingsproject • Resultaten / Diagrammen enz. gemaakt met behulp van het softwareprogramma • Hoe verliep het demonteren van de bestaande elektrische installatie en hoe verliep het installeren van de nieuwe elektrische installatie? • Hoe ging je te werk bij het installeren/monteren van de verlichtingsarmaturen? • Uitgevoerde metingen • Tijdsplanning • Kostenbeheersing • Het meerwerk • Overleg met de klant • Overleg met opdrachtgever en collega’s • Kwaliteit • Controle gemaakt werk.= • Begeleiden van de monteur installatietechniek (niveau 2)
4. Oplevering en evaluatie • De ingevulde beoordelingsmonitor • Evaluatieformulier • Bijgewerkt portfolio • Urenverantwoording project
7
STAP
oriëntatie
1 ORIËNTATIE
DOEL VAN DE STAP In deze stap ga je je voorbereiden op het ontwerpen en installeren van een verlichtingsproject. Je zoekt uit welke kennis en vaardigheden je nodig hebt om een verlichtingsproject te ontwerpen en te installeren. Je leert dus de diverse begrippen en vaardigheden voor het maken van deze projecttaak ‘Verlichting- stechniek’. Ook ga je nadenken over wat je moet weten en wat je moet gaan vragen.
In deze stap komen verschillende soorten vragen bij je op: • Uitzoekwerk: Wat is de opdracht, wat is het probleem? • Leren: Wat ga ik hier leren, welke competenties ga ik hiermee ontwikkelen? • Vakmatig: Welke prestaties en resultaten (producten) moet ik leveren? • Houding: Hoe verloopt de samenwerking? Hoe werken we als groep of alleen? Aan het einde van stap 1 beoordeelt je begeleider je portfolioproducten. Je krijgt dan een GO of NO-GO voor de volgende stap. Ga tijdens het maken van de projecttaak regelmatig in een groepje zitten om je vorderingen en ervaringen te delen met andere leerlingen. Bespreek hier ook de
8
uitdagingen en problemen die je tijdens de uitvoering van de projecttaak tegenkomt.
Houd vanaf de start van deze projecttaak je urenverantwoording bij op het formulier ‘Urenverantwoording’.
In stap 4 moet je de urenverantwoording inleveren. Dit formulier is beschikbaar op: www.consortiumbo.nl>Kies techniek en ICT>Kies Niveau 3>materiaal. Bronnen Hieronder staan verschillende studiebronnen en informatiebronnen die je kunt gebruiken. • Het Basisdocument Projecttaken Eerste Monteur Elektrotechnische Installaties • Theorieboeken: • Dialux (vrij te downloaden via www.dialux.com) • Cd-rom Checklist voor een goede Noodverlichting NVFN • Normen: • NEN 1010 Veiligheidsbepalingen voor laagspanningsinstallaties • NPR 5310 Nederlandse praktijkrichtlijn bij NEN 1010 • NEN 3140 Bedrijfsvoering van elektrische installaties - Laagspanning • Arbo-wetgeving • Bouwbesluit • NEN-EN 12464 Verlichting op werkplekken • NEN-EN 60598 Verlichtingsarmaturen. Deel 1: Algemene eisen en beproevingen • NEN-EN 10598 Verlichtingsarmaturen. Deel 2: Bijzondere eisen • NPR 3596 Richtlijnen voor aansluiting van verlichtingsarmaturen op de elektrische installatie • NEN-EN 1838 Toegepaste verlichtingtechniek – Noodverlichting • NEN-EN-IEC 60598-2-22 Eisen waaraan noodverlichtingarmaturen moeten voldoen • Licht en Verlichting • Verlichtingstechniek • Handboek Verlichtingstechniek • Ontwerpgids Noodverlichting NVFN • Software:
9
• Internetsites:
• www.techniekstad.nl • www.dialux.com • www.bega.de
• www.lighting.philips.com • www.technischeunie.com • verlichting.startpagina.nl/ • www.nvfn.nl
• www.nen3140.nl • www.vanlien.nl
10
Op te leveren resultaat
De activiteiten en opdrachten die je in deze stap uitvoert, moet je zorgvuldig uitwerken. De uitwerkingen neem je op in je portfolio. • Onderzoek.
• Overzicht materialen en producten. • Overzicht leren: wat heb ik geleerd?
Competentieontwikkeling bij deze stap
Kerntaak
Werkproces
Nr.
Competenties
Benoemt zijn eigen ontwikkeling en gebruikt middelen en wegen om daarbij passende leerdoelen te bereiken
1.1 LLB
Benoemt leerdoelen voor de eigen ontwikkeling
J
Formuleren en rapporteren
M Analyseren N Onderzoeken W Gedrevenheid en ambitie tonen
11
Activiteiten 1 Onderzoek
1 Omschrijf de opdracht in je eigen woorden. Denk hierbij aan het volgende: a Bronnen. b Afspraken. c Wat weet ik al? Materialen en producten 1 Maak een lijst van de producten die je gaat opleveren in deze projecttaak. 2 Geef per product aan met wie je te maken hebt. 3 Geef per product aan welke werkzaamheden je gaat uitvoeren. 4 Geef aan wat je daarbij nodig hebt. Denk hierbij ook aan de volgende zaken: a Opdrachtformulieren b Computer, printer, scanner c Is er al een tekening of moet je die zelf maken? d Wat staat er in het bestek? e Aan welke eisen moet het verlichtingsproject voldoen? f Wat moet er in de offerte komen te staan?
2
3
Leren 1 Wat ga je hier leren?
a Praktijkhandelingen. b Theoretische kennis. c Communicatieve vaardigheden. 2 Welke competenties ga je hiermee ontwikkelen? 3 Zoek dit eventueel op in: a het Basisdocument. b de beoordelingsmonitor.
12
Evalueren en beoordelen • De begeleider/docent controleert of je alle punten van de opdracht correct hebt uitgewerkt. • Kijk in de beoordelingsmonitor na waarvoor je een beoordeling krijgt. • Je hebt de oriëntatie afgerond. De informatie die je hier hebt verzameld, heb je nodig voor de volgende stap. • In stap 2 ga je een activiteitenplan maken en je verder voorbereiden.
13
STAP
4 PLANNING EN VOORBEREIDING
DOEL VAN DE STAP Voorbereiding op de uitvoering van de werkzaamheden: • Het opstellen van een activiteitenlijst • Het maken van een planning • Het maken van afspraken
ng en voorbereiding
Je hebt de oriëntatie afgerond. Je weet nu wat de projecttaak in grote lijnen inhoudt. De antwoorden van de stap Oriëntatie ga je gebruiken om een activiteitenplan te maken. Je zet de opdracht om in een planning. Hierin geef je aan welke werkzaamheden je gaat uitvoeren en hoeveel tijd je daarvoor nodig denk te hebben. Het moet duidelijk zijn aan welke producten en aan welke competenties je gaat werken. Welke kennis en vaardigheden heb je nodig voor deze projecttaak? Waar en wanneer ga je de kennis opdoen en vaardigheden oefenen? Denk daarbij aan: • Voorschriften en eisen voor de uitvoering van het project. • Voorbeelden van de gemaakte oefeningen voor diverse lichtberekeningen. • Speciaal gereedschap en meetinstrumenten die je nodig hebt.. • Welke materialen (buizen, draad, kabel, hulpstukken, bevestigingsmateriaal, armaturen, lichtbronnen e.d.) nodig zijn. • Wie is de leverancier, waar kun je het bestellen? • Welke opdrachtformulieren heb je nodig?
14
Op te leveren resultaat
Op te leveren resultaat • Activiteitenplan. • Planning.
Bronnen Hieronder staan de verschillende studiebronnen en informatiebronnen die je kunt gebruiken. • Het Basisdocument • Theorieboeken:
• Licht en Verlichting • Verlichtingstechniek
• Handboek Verlichtingstechniek SDU • Ontwerpgids Noodverlichting NVFN • Software:
• Dialux (vrij te downloaden via www.dialux.com) • Cd-rom Checklist voor een goede Noodverlichting NVFN • Normen • NEN 1010 Veiligheidsbepalingen voor laagspanningsinstallaties • NPR 5310 Nederlandse praktijkrichtlijn bij NEN 1010 • NEN 3140 Bedrijfsvoering van elektrische installaties - Laagspanning • Arbo-wetgeving • Bouwbesluit • NEN-EN 12464 Verlichting op werkplekken • NEN-EN 60598 Verlichtingsarmaturen. Deel 1: Algemene eisen en beproevingen • NEN-EN 10598 Verlichtingsarmaturen. Deel 2: Bijzondere eisen • NPR 3596 Richtlijnen voor aansluiting van verlichtingsarmaturen op de elektrische installatie. • NEN-EN 1838 Toegepaste verlichtingtechniek – Noodverlichting • NEN-EN-IEC 60598-2-22 Eisen waaraan noodverlichtingarmaturen moeten voldoen.
15
• Internetsites
• www.techniekstad.nl • www.dialux.com • www.bega.de
• www.lighting.philips.com • www.technischeunie.com • verlichting.startpagina.nl/ • www.nvfn.nl
• www.nen3140.nl • www.vanlien.nl
Competentieontwikkeling bij deze stap
Kerntaak
Werkproces
Nr.
Competenties
Installeert technische installaties
1.1 Voorbereiden installa- tiewerkzaamheden
E
Samenwerken en overleggen
Q Plannen en organiseren R Op de behoeften en
verwachtingen van de 'klant' richten
16
Activiteiten 1
Maken van het activiteitenplan 1 Het activiteitenplan bevat de volgende hoofdstukken: • Voorblad • Opdracht en opdrachtgever • Op te leveren resultaat • Activiteitenplan • Aanwezige kennis en vaardigheden • Te ontwikkelen kennis en vaardigheden • Faciliteiten • Afronding project • Afspraken en begeleiding • Bijlagen activiteitenplan • Planning in Excel of MS Project • Werkvoorbereiding (geef hier ook aan of je ande- re monteurs begeleidt) • Tekeningen en/of bestek 2 In het activiteitenplan geef je ook aan wat je bij de onderdelen gaat invullen. 3 Vul de onderdelen in met de informatie die je al hebt gevonden in stap 1. 4 Controleer met de checklist of je niets hebt vergeten. 5 Bespreek het concept met je trajectbegeleider, voordat je het definitieve plan inlevert. Voorbereiding In deze activiteit voer je de voorbereiding uit. In het activiteitenplan heb je deze hoofdstukken ingevuld: • Activiteiten • Aanwezige kennis • Te ontwikkelen kennis Ook heb je aangegeven hoe je dit gaat doen. Evalueren en beoordelen De opdrachtgever, praktijkopleider of docent controleert de volgende zaken: • Zijn de juiste activiteiten gepland? • Is er een juiste analyse van de opdracht gemaakt? • Is de planning correct? • Zijn de juiste prioriteiten gesteld? • Is er creatief en innovatief met de opdracht omgegaan?
2
17
18
ACTIVITEITENPLAN VOOR EEN PROJECTTAAK (Beschikbaar op: www.consortiumbo.nl>Kies techniek en ICT>Kies Niveau 3>materiaal) 0. Voorblad
Activiteit
Wie
Startdatum Einddatum
4. Aanwezige kennis en vaardigheden
Kennis/vaardigheid Wie
Informatiebron(nen) Activiteit
Competenties
6. Faciliteiten
CHECKLIST ACTIVITEITENPLAN www.consortiumbo.nl>Kies techniek en ICT>Kies Niveau 3>materiaal Is het voorblad compleet? Bevat het de tekst: ‘Activiteitenplan’? Bevat het de naam van de projecttaak? Bevat het naam van de organisatie en naam van de opdrachtgever? Bevat het de plaats en datum gereedkomen van het Activiteitenplan? Naam van de opdrachtnemer (eventueel de namen van de groepsleden)? Bevat het de naam van de auteurs van het Activiteitenplan? Lay-out Is een inhoudsopgave met paginanummers en bladzijden aanwezig? Zijn de hoofdstukken genummerd? Zijn de paginanummers op bladzijden aanwezig? Zijn de hoofdstukken goed duidelijk aangegeven? Taalgebruik Is het activiteitenplan goed te begrijpen? Is de taal zakelijk? Geen ik, jij, jullie, wij? Worden niet te lange zinnen gebruikt? De opdracht Heeft het project een duidelijke, liefst originele, pakkende naam? Is de opdracht duidelijk omschreven? Is de opdracht een gevolg van de doelstelling of probleemstelling? Is exact duidelijk wat het eindproduct van het project zal zijn? (Inclusief de eisen die aan het product worden gesteld?) Is duidelijk wie de opdrachtgevende organisatie is? Is duidelijk wie de opdrachtgever (persoon) is? Is duidelijk wie de opdrachtnemende organisatie is? Is duidelijk wie de opdrachtnemende persoon (projectleider) is? Is er eventueel een schriftelijke opdracht aanwezig? De activiteiten Is er een puntsgewijze opsomming van activiteiten? Zijn er voldoende activiteiten gedefinieerd? Zijn er geen activiteiten vergeten? Zijn de activiteiten gegroepeerd? Zijn de activiteiten binnen een groep van dezelfde ‘orde van grootte’? Is het Activiteitenplan zelf ook als activiteit opgenomen? Is de afhandeling van het project niet vergeten? De producten Zijn voldoende producten gedefinieerd? Is het activiteitenplan ook als product gedefinieerd? Zijn eventuele belangrijke gebeurtenissen ook als product gedefinieerd? Zijn ontwerpen, rapporten e.d. niet vergeten? Is het eindproduct niet vergeten? De planning Klopt de planning met de activiteiten? Is de planning realistisch?
STAP
uitvoering
3 UITVOERING EN CONTROLE
DOEL VAN DE STAP Het doel van deze stap is het uitvoeren van de opdrachten uit stap 2. Daarna controleer je het eigen werk. Eventuele fouten kun je dan zelf herstellen.
Het liefst begin je direct aan de projecttaak. Maar het moet duidelijk zijn, dat goed werk niet zonder een goede voorbereiding kan. Onderdelen van een goede voorbereiding zijn: • de theorie leren die nodig is om de projecttaak goed uit te kunnen voeren. • ervoor zorgen dat je de vaardigheden goed beheerst. • een werkvoorbereiding maken. Natuurlijk kijk je ook naar de beste werkvolgorde. Aan het einde bekijk je het eigen product en controleer je het heel kritisch.
Hierbij moet jij evaluerende vragen kunnen beantwoorden over het doorlopen leerproces. Bijvoorbeeld: • Voldoet het product aan de gestelde eisen? • Hoe controleer je dat? • Welk proces heb je doorlopen? • Welke procedures heb je gebruikt?
21
Bronnen • Zie bronnen uit vorige stappen • Basisdocument • Het activiteitenplan (stap 2) van deze projecttaak
Op te leveren resultaat
• Verslag. • Checklist controle.
22
Competentieontwikkeling bij deze stap
Kerntaak
Werkproces
Nr.
Competenties
Installeert technische installaties
1.2 Assembleren van deelproducten
S
Kwaliteit leveren
L Materialen en middelen inzetten K Vakdeskundigheid toepassen K Vakdeskundigheid toepassen R Op de behoeften en verwachtingen van de 'klant' richten
1.4 Bepalen van positie van componenten en route van leidingen
1.5 Aanleggen kabels/ leidingen
S
Kwaliteit leveren
L
Materialen en middelen inzetten
E
Samenwerken en overleggen
1.9 Begeleiden installatie- werkzaamheden
C Begeleiden E
Samenwerken en overleggen
Q Plannen en organiseren
23
Activiteiten 1 Verslag
Bij deze stap hoort maar één hoofdactiviteit, namelijk het uitvoeren van deze projecttaak ‘Verlichtingstechniek’. Gebruik je activiteitenplan als basis. 1 Maak een verslag over het ontwerpen en installeren van het verlichtingsproject. 2 Geef ook aan op welke manier de communicatie met de opdrachtgever collega’s is verlopen. 3 Denk aan het volgende: • Tijdsplanning • Kostenbeheersing • Overleg met opdrachtgever en collega’s • Kwaliteit • Controle van het gemaakte werk • Het eventueel demonteren en het installeren/ monteren van de gehele elektrische installatie • Het installeren/monteren van de verlichtingsarmaturen • Tijdsplanning • Kostenbeheersing • Het meerwerk • Overleg met de klant • Overleg met opdrachtgever en collega’s • Kwaliteit van het werk • Controle gemaakte werk • Uitgevoerde metingen tijdens controle • Begeleiden van de monteur installatietechniek (niveau 2) • Foto’s die genomen zijn voor en tijdens de uitvoering van het project • Uitleg van de diverse benamingen en begrippen in de verlichtingstechniek • Toe te passen voorschriften voor de verlichting en de installatie van de verlichting • Tekeningen van het verlichtingsproject • Overzicht van keuze armaturen en lichtbronnen met toelichting waarom je deze toepast • Het computerontwerp voor de verlichting • Lichtberekeningen van het verlichtingsproject
24
• Resultaten/diagrammen enz. gemaakt met behulp van het softwareprogramma • Hoe verliep het demonteren van de bestaande elektrische installatie? • Hoe verliep het installeren van de nieuwe elektrische installatie? • Hoe ging je te werk bij het installeren/monteren van de verlichtingsarmaturen? • Uitgevoerde metingen Controle 1 Beschrijf hoe je de controle uitvoert. Houd daarbij rekening met: • Welke procedures heb je gevolgd? • Welke hulpmiddelen ga je hiervoor gebruiken? • Wat waren de resultaten van de controle? • Wat moest je nog aanpassen na de controle?
2
25
STAP
3 OPLEVERING EN EVALUATIE
DOEL VAN DE STAP De leerling: • Laat zien dat hij de juiste werkzaamheden heeft uitgevoerd. • Kan uitleggen waarom hij de werkzaamheden op deze manier heeft uitgevoerd. • Krijgt een beoordeling voor:
• Het product • Het resultaat • Het proces • De kerntaken, werkprocessen en competenties
evering en evaluatie
Je hebt de projecttaak al uitgevoerd. In deze stap ga je het resultaat van de opdracht aan de werkgever (projectbegeleider/vakdocent) presenteren. Je licht toe hoe je tot dit resultaat bent gekomen. In deze stap gaan jullie samen met de klant of opdrachtgever kijken of je aan zijn wensen en eisen hebt voldaan. Ook ga je evalueren HOE je hebt gefunctioneerd. In de tabel bij deze stap is aangegeven aan welke werkprocessen en competenties je gaat werken.
Leerproces Tijdens de laatste fase, het controleren en evalueren, wordt een beroep gedaan op jouw kritische houding en reflectievaardigheden. Je producten worden
26
beoordeeld. Je moet kritische vragen over de producten en het doorlopen proces kunnen beantwoorden. Er komen bijvoorbeeld vragen over het leerproces aan bod: • Voldoet het product aan de gestelde eisen? • Hoe controleerde je dat? • Welk proces heb je doorlopen?
• Wat voor procedures zijn er gebruikt? • Aan wie ben je verantwoording schuldig? • Is de klant tevreden?
Ook vragen over jouw eigen leerproces komen aan bod: • Welke competenties zijn ontwikkeld en op welke manier? • Welke werkwijze past bij jou? • Wat ging er goed of niet zo goed? • Wat zou je een volgende keer veranderen?
Evaluatie Deze evaluatie wordt vastgelegd in een
evaluatieformulier. Dit wordt met de begeleider besproken en beoordeeld op het moment dat jij tevreden bent. Tijdens dit gesprek wordt er een koppeling gemaakt met het POP-gesprek, waarin mogelijke aandachtspunten voor de uitvoering van de volgende projectaak worden vastgelegd. De projectbegeleider/praktijkopleider/vakdocent vullen de beoordelingsmonitor in en beoordelen of de projecttaak voldoende is. Daarna volgt een criteriumgericht interview. Ten slotte moet je nog je urenverantwoordingsformulier invullen en laten ondertekenen.
27
BRONNEN Hieronder staan verschillende studiebronnen en informatiebronnen die gebruikt kunnen worden. • Beoordelingsmonitor (is digitaal beschikbaar op de bestelsite van www.consortiumbo.nl) • Het Basisdocument (zie hoofdstuk Beoordelen) • Evaluatieformulier(en) • Urenverantwoordingsformulier (bijlage 2) • Formulieren beschikbaar via www.consortiumbo.nl>Kies techniek en ICT>Kies Niveau 3>materiaal
Op te leveren resultaat
• Mondelinge presentatie of demonstratie. • Bewijsstukken voor het criteriumgericht interview. • Evaluatieformulier. • Beoordelingsmonitor. • Urenverantwoording project.
Competentieontwikkeling bij deze stap
Kerntaak
Werkproces
Nr.
Competenties
Installeert technische installaties
1.10 Afronden installatie- werkzaamheden
J
Formuleren en rapporteren
L
Materialen en middelen inzetten
R Op de behoeften en
verwachtingen van de 'klant' richten
Stuurt de eigen loopbaan
2.1 LLB
Reflecteert op eigen kwaliteiten en motieven
D Aandacht en begrip tonen G Relaties bouwen en netwerken M Analyseren N Onderzoeken
28
Activiteiten 1
Bewijsstukken van het criteriumgericht interview 1 Je hebt alle bewijsstukken verzameld in je portfolio. 2 Zorg voor een correct ingevulde beoordelings- monitor. 3 Je moet kunnen aantonen dat je de projecttaak goed hebt uitgevoerd. 4 Laat de evaluatieformulieren invullen door begeleiders, opdrachtgever en medemonteurs.
2
Urenverantwoording Je houdt gedurende deze projecttaak een urenverantwoording bij. 1 Vul het formulier volledig in. 2 Lever het formulier bij stap 4 in.
3
Demonstratie of presentatie 1 Stel de definitieve datum vast voor de demonstratie of presentatie met je beoordelaars. 2 Bereid de demonstratie voor. 3 Voer de demonstratie of presentatie uit. Het criteriumgericht interview 1 Bereid het criteriumgericht interview heel goed voor. 2 Voer dit beoordelingsgesprek met je begeleider.
4
29
5
Evalueren Je gaat met je met de praktijkopleider/BPV-docent/ vakdocent terugkijken op: • Hoe je hebt gewerkt hebt. • Hoe je met de materialen bent omgegaan. • Of je altijd de juiste oplossingen voor de problemen hebt gekozen. • Of je volgens de juiste procedures hebt gewerkt. • Plan dit gesprek.
30
BIJLAGE 1 BEOORDELINGSMONITOR
Leerling: Eerste monteur elektrotechnische installaties Complexiteit tcudorP rotinoM Projecttaak 7 Verlichtingstechniek crebo [94281] Opmerkingen 1 1.1 Benoemt leerdoelen voor de eigen ontwikkeling. W Gedrevenheid en ambitie tonen Beoordeling A B C D werkvorm beoordelingsvorm beoordelaars BPV gl/no go Kerntaak LLB Kerntaak Werkproces leerling praktijkopleider docent score D - A - G Stap 1 Oriëntatie v F)n(G esylanatcudorP Overzicht van de producten G(n) F v Overzicht van wat je gaat leren IND F ab Code Competenties Prestatie-indicator of verwacht gedrag afgeleid van de prestatie-indicator
Aanvaardt de uitdaging om de eigen leerdoelen te ontdekken en investeert tijd en energie om tot een keuze te komen. N Onderzoeken Stelt zich op de hoogte van veranderingen in de samenleving en werkomgeving en maakt hiervan gebruik om duidelijke leerdoelen te stellen. E Samenwerken en overleggen R Op de behoeften en verwachtingen van de "klant" richten
Bespreekt werkopdracht met leidinggevende om problemen te voorkomen.Stemt de aanpak van werken af met leidinggevende en/of andere betrokkenen.
gereedschappen en materieel aanwezig is. Hij overtuigt zich ervan dat de werkomgeving veilig is. Overlegt en informeert de klant over de uit te voeren werkzaamheden . Hij voorkomt dat er misvestanden ontstaan over het werk.
M Analyseren Kan aandachtig en ijverig bepalen welke veranderingen in de leef- en werkomgeving het beste aansluiten bij de eigen ambitie. Is daarbij in staat de juiste leerbehoefte vast te stellen. J Formuleren en rapporteren Formuleert de eigen leerkansen en leerdoelen op een duidelijke en begrijpelijke wijze.
Q Plannen en organiseren Hij zorgt ervoor dat de juiste informatie, voldoende materialen,
1 1.1 Voorbereiden installatiewerkzaam- heden
arp tnalk/revegthcardpo tem gelrevO arp/v nalpnetietivitcA arp/v gninnalP v/pra v v/pra
Wie is de leverancier van de materialen pra Welke opdrachtformulieren gebruik je pra St 3 Uit i
v/pra
IND CI v
Een verslag met uitwerking van onderstaande punten:
Geef aan welke speciaal gereedschap en meetinstrumenten je nodig hebt.
Welke materialen ( bevestigingsmateriaal, armaturen, lichtbronnen e.d.) zijn nodig
Voorschriften en eisen voor de uitvoering van het project
Voorbeelden van de gemaakte oefeningen voor diverse lichtberekeningen
Stap 2 Planning en voorbereiding
31
Hij vult alle vereiste formulieren en werkbonnen volledig in. Hij rapporteert klachten, incidenten en verbetervoorstellen. Voert afval op een milieuvriendelijke manier af en laat een opgeruimde en schone werkplek achter. Ruimt gereedschap netjes op. Overlegt met de klant over het geleverde werk. Informeert de klant over de bediening enhet gebruik van de geleverde installatie.
Plaatst apparatuur op verantwoorde, logische en bereikbare plaatsen, zodat deze passen in de situatie en goed te bedienen, te gebruiken en te onderhouden zijn.
D Onderzoeken Is in staat, door middel van allerlei technieken, een beeld van zichzelf te krijgen. G Relaties bouwen en netwerken Is, door gesprekken met anderen, in staat inzicht te krijgen in eigen kwaliteiten en motieven en deze af te stemmen op de eigen loopbaan. M Analyseren Bepaalt welke competenties, wensen en waarden belangrijk zijn voor de loopbaanontwikkeling. Aandacht en begrip tonen
S Kwaliteit leveren Legt bedrading en bekabeling aan volgens tekeningen, geldende normen en voorschriften en binnen de afgesproken tijd, zodat voldaan wordt aan de gestelde kwaliteitseisen.
Verwoordt de eigen kwaliteiten, wensen en waar-den en is zich bewust hoe deze invloed kunnen hebben op de eigen loopbaanontwikkeling.
Een verslag met uitwerking van onderstaande punten: IND CI/Ep S arp/v Kwaliteit leveren Assembleert onderdelen volgens geldende normen. Maakt het werk binnen de afgesproken tijd. Foto’s die genomen zijn tijdens de uitvoering van het project L arp Materialen en middelen inzeƩen Gaat zorgvuldig om met materialen en gereedschappen en Uitleg van de diverse benamingen en begrippen in de verlichtingstechniek K v Vakdeskundigheid toepassen Toe te passen voorschriften voor de verlichting in het algemeen en de installatie van de verlichting v/pra Tekeningen van het verlichtingsproject v/pra Overzicht van keuze armaturen en lichtbronnen met toelichting waarom toegepast v/pra v L arp Materialen en middelen inzeƩen 1 1.2 Assembleren van deelproducten 1.4 Bepalen positie van componenten en route van kabels/leidingen R Op de behoeŌen en verwachƟngen van de ‘klant’ richten K Vakdeskundigheid toepassen 1.5 Aanleggen van kabels/leidingen Het computerontwerp voor de verlichting v Lichtberekeningen van het project v L arp Materialen en middelen inzeƩen
Gebruikt materialen efficiënt en voorkomt verspilling. Hij zorgt voor gereedschappen, materieel en beschermingsmiddelen. Controleert dat het werk veilig kan worden uitgevoerd. C Begeleiden Hij begeleidt en adviseert (leerling)monteurs. Beantwoordt vragen van (leerling)monteurs duidelijk zodat ze het werk volgens de gestelde eisen uitvoeren. E Samenwerken en overleggen monteurs, de vastgestelde planning en bewaakt de voortgang. J Formuleren en rapporteren L Materialen en middelen inzetten R Op de behoeften en verwachtingen van de "klant" richten N
beschermingmiddelen en verspilt zo min mogelijk materiaal. Hij zorgt dat het werk veilig kan worden uitgevoerd. Assembleert onderdelen volgens tekening, Arbo-,veiligheid-, milieu- en bedrijfsvoorschriften.
Werkt volgens de gegevens op de tekeningen en volgens geldende normen. Bepaalt waar de bedrading en bekabeling geïnstalleerd wordt en voldoet aan de gestelde kwaliteitseisen.
Overlegt met de klant en onderaannemers/leveranciers over de uit te voeren werkzaamheden. Hij zorgt voor afstemming van de werkzaamheden.
Gebruikt materialen efficiënt en voorkomt verspilling. Hij zorgt voor gereedschappen, materieel en beschermingsmiddelen. Controleert dat het werk veilig kan worden uitgevoerd.
Q Plannen en organiseren Verdeelt de werkzaamheden en houdt rekening met de capaciteiten van de
1.9 Begeleiden
installatiewerkzaam- heden
eigen kwaliteiten en motieven
installatiewerkzaamhe den
2 2.1 Reflecteert op
1 1.10 Afronden
arp/v negnitem edreovegtiU v gninnalpsdjiT
arp tnalk ed tem gelrevO Overleg met opdrachtgever en collega’s pra arp krew teh nav tietilawK arp krew tkaameg elortnoC Begeleiden van de monteur installatietechniek (niveau 2) pra v ICDNI rotinomsgniledrooeB v E)n(G reilumrofeitaulavE
ba FDNI oiloftrop tkrewegjiB Urenverantwoording project IND F pra
p g j p
v gnisreehebnetsoK v krewreem teH
Resultaten / Diagrammen enz. gemaakt met behulp van het softwareprogramma Het demonteren en het installeren/ monteren van de elektrische installatie
Het installeren/ monteren en aansluiten van de verlichtingsarmaturen
Stap 3 Uitvoering
Stap 4 Oplevering en evaluatie
32
BIJLAGE 2 FORMULIER URENVERANTWOORDING (Beschikbaar op: www.consortiumbo.nl>Kies techniek en ICT>Kies Niveau 3>materiaal)
Plaats hier het logo
<
Gegevens werknemer: Naam Nr.
0pdrachtgever:
Naam Adres PC Telefoon Mobiel
Wij bevestigen dat genoemde werknemer nevenstaan- de activiteiten tot tevredenheid voor ons heeft verricht.
Paraaf
Omschrijving probleem / te verrichten werkzaamheden:
Lijst gebruikte onderdelen:
Urenstaat: (15 min=0,25 uur, 30 min = 0,5 uur, 45 min = 0,75 uur)
Datum Van
tot
Gewerkte uren
Gereden km
Omschrijving verrichte werkzaamheden
Totaal gewerkte uren
BIJLAGE 3 EVALUATIEFORMULIER
Evaluatieformulier - Invullen door klant, opdrachtgever, (mede)leerling enz.
Naam leerling:
Projecttaak:
Datum:
Naam:
Functie:
Werkprocessen en prestatie-indicatoren:
onv. vold. Opmerkingen
1.1 Voorbereiden installatie- werkzaamheden
Bespreekt werkopdracht met leidinggevende Stemt de aanpak van werken af met leiding- gevende en/of andere betrokkenen Verzamelt alle relevante informatie en materialen Zorgt voor een veilige werkomgeving Overlegt met de klant over de uit te voeren werkzaamheden Stelt de installatie juist buiten bedrijf Demonteert toestellen, appendages en leidin- gen zonder de installatie te beschadigen Controleert toestellen en appendages op slijtage en reinigt deze volgens de instructies van de fabrikant Werkt volgens gegevens op de tekeningen Positioneert huishoudelijke en sanitaire toestellen op verantwoorde, logische en bereikbare plaatsten Overlegt met collega monteur Gaat zorgvuldig om met materialen en gereedschappen en beschermingmiddelen Meld of hersteld gebreken Werkt volgens kwaliteitseisen en verwachtingen van de klant Werkt volgens geplant tijdschema
1.3 Demonteren van componenten en leidingen
1.4 Bepalen van positie van componenten en
route van leidingen
1.5 Aanleggen leidingen
34
1.6 Plaatsen en monteren componenten
Plaatst en monteert volgens tekening, installatievoorschriften en geldende normen Plaatst en monteert volgens Arbo-, veiligheid-, milieu- en bedrijfsvoorschriften Voorkomt verspilling van materialen Zorgt voor efficiënt en goed gebruik van materialen, gereedschappen en persoonlijke beschermingsmiddelen Monteert de huishoudelijke en sanitaire toestellen en appendages zonder gebreken binnen de afgesproken tijd Beproeft leidingsystemen volgens de geldende normen Werkt veilig en volgens de milieuvoorschriften Zorgt voor efficiënt en goed gebruik van materialen en gereedschappen nodig voor het beproeven van de installatie Beproeft systematisch ter voorkoming van tekortkomingen en lekkages Stelt toestellen en appendages in volgens specificaties Zorgt dat de installatie volgens specificaties werkt Begeleidt (leerling)monteurs op duidelijke wijze Beantwoordt vragen van (leerling)monteurs duidelijk Overlegt met de klant over de uit te voeren werkzaamheden
1.7 Beproeven van installatie
1.8 Instellen van componenten en installatie
1.9 begeleiden installatie- werkzaamheden
Overlegt met de onderaannemers/ leveranciers over de uit te voeren werkzaamheden Maakt taakverdeling Bewaakt de voortgang
1.10 Afronden installatie- werkzaamheden
Rapporteert klachten en incidenten Rapporteert verbetervoorstellen Voert afval op een milieuvriendelijke manier af Laat een opgeruimde en schone werkplek achter Ruimt gereedschap netjes op Overlegt met de klant over het geleverde werk Informeert de klant over het gebruik van het geleverde werk
35
BIJLAGE 4 EVALUATIEFORMULIER LEREN, LOOPBAAN EN BURGERSCHAP
(Beschikbaar op: www.consortiumbo.nl>Kies techniek en ICT>Kies Niveau 3>materiaal)
Evaluatieformulier - Leren, Loopbaan en Burgerschap
Naam leerling:
Invullen door klant, opdrachtgever, docent enz. Projecttaak:
Datum:
Naam beoordelaar:
Functie:
Werkprocessen Prestatie-indicatoren
onv. vold. Opmerkingen
1.1 Benoemt leerdoelen voor de eigen ontwikkeling
Uitdagingen aanvaarden om leerdoel te ontdekken. Tijd en energie investeren om tot een keuze te komen. Op de hoogte stellen van veranderingen in de samenleving en werkomgeving. Analyseren van verschillende leerbehoeften, ambities en veranderingen in de omgeving. Bekijken welk leerdoel het beste aansluit bij je zelf, zodat je een afgewogen keuze kunt maken. Gestructureerd formuleren van je leerkansen en leerdoelen, zodat de toekomstige ontwik- keling begrijpelijk is voor anderen. Verzamelen van informatie over verschillende manieren van leren, zodat je hier een overzicht van hebt. Met voorstellen komen om andere leerstijlen te ontwikkelen en andere leeractiviteiten dan gebruikelijk uit te proberen om je eigen leer- doelen te bereiken. Bij het selecteren van een geschikte manier van leren rekening houden met de kenmerken van de situatie en met je eigen kenmerken. Creëren van een duidelijk beeld van leren, daarbij rekening gehouden met nieuwe aspecten van leren. Een onderbouwde keuze maken voor de geschiktste manier van leren. Laten zien dat je achter je eigen keuze van leren staat.
1.2 Inventariseert geschikte manie- ren van leren
1.3 Kiest bij de situatie en bij
zichzelf passende manieren van leren
36
BIJLAGE 5 LEERLIJN NEDERLANDS EN MVT
Nederlands en moderne vreemde talen (MVT)
1 Taalniveaus Aan het einde van je opleiding moet je laten zien dat je Nederlands, Engels en een andere vreemde taal op een bepaald niveau beheerst. Deze niveaus kun je vinden in: • Het Kwalificatiedossier van je opleiding. • Het Brondocument Leren, Loopbaan en Burgerschap. De eisen voor taalvaardigheid 1 kunnen in beide documenten van elkaar verschillen. De hoogste eis geldt. Voor deze opleiding gelden de volgende niveau- eisen: Wat je precies moet kunnen voor die niveaus, kun je lezen in bijlagen voor Nederlands en MVT. Kijk vooral naar het onderdeel: Kenmerken van de taakuitvoering. 2 De drieslagmethode Tijdens je opleiding luister, lees, spreek en schrijf je heel veel. Niet alleen bij de taallessen, maar eigenlijk bij alle stappen van een projecttaak Er zijn dus meer dan genoeg mogelijkheden om aan te tonen op welk niveau je presteert. De ontwikkeling van jouw taalvaardigheid is dan ook niet alleen een zaak van de docent talen, maar van iedereen die jou in je opleiding begeleidt. Je gaat je taalvaardigheid ontwikkelen volgens de drieslagmethode: 1 Je gebruikt taal tijdens je werk/stage en op school • Veel lezen, luisteren, schrijven en spreken met zinvolle kritiek op je taalgebruik. 2 Taalles van een ervaren taaldocent • Je oefent op het vak gericht Nederlands en vreemde talen onder begeleiding van een ervaren taaldocent tijdens lessen of workshops. 3 Taalondersteuning en oefening individueel. • Bij persoonlijke taalproblemen krijg je extra hulp en ondersteuning. Bij het invullen van je mini-POP
1. Informatie over taalniveaus is te vinden in de volgende documenten: - Het Europese Referentiekader - Het Raamwerk Nederlands - Het Raamwerk Moderne Vreemde Talen
37
1.4 Plant zijn eigen leerproces en voert het uit
Plannen van eigen leeractiviteiten in samen- hang met de eigen vakbekwaamheid. Eigen leerdoelen in de gaten houden. Besluiten om de eigen leerdoelen in te zetten in de praktijk. Kijken of het leerproces bijgesteld moet worden om de leerdoelen te bereiken. Fouten en feedback gebruiken om de leer- bekwaamheid voor de gekozen manier van leren te verbeteren. Bekijken of de gekozen leeractiviteiten bijge- dragen hebben aan je verdere ontwikkeling. Conclusies trekken om verbeteringen aan te brengen. Door gesprekken reactieve technieken verzamelen. Door testen nieuwe informatie verzamelen. Overleggen met anderen over het eigen zelfbeeld Bij anderen informeren naar de noodzakelijke kwaliteiten en motieven voor werk. Analyseren vanuit eigen ervaringen welke wensen en waarden van belang zijn voor de verdere loopbaan ontwikkeling. Bewust zijn dat je manier van verwoorden van eigen kwaliteiten, wensen en waarden van invloed zijn op de ontwikkeling van je loopbaan. Zoeken en beoordelen van informatie over gevraagde waarden en persoonlijke kwaliteiten voor werk Overleggen met anderen over eigen waarden en kwaliteiten in relatie tot soorten werk en vraagt hen hierover advies. Vergelijken van persoonlijke waarden en kwaliteiten met gevraagde waarden en kwaliteiten van verschillende soorten werk. Concluderen wat passend werk zou zijn. Verwoorden hoe je persoonlijke waarden en kwaliteiten van invloed zijn op het zoeken naar passend werk.
1.5 Evalueert de gekozen manier van leren
2.1 Reflecteert op eigen kwaliteiten en motieven
2.2 Onderzoekt welk werk er is en wat bij hem past
38
2.3 Stuurt de eigen loopbaan en onderneemt acties die daarbij nodig zijn
Onderzoeken van de consequenties van je toekomstige keuze en acties. De consequenties betrekken in de sturing van je loopbaan. Plan van aanpak voor leggen aan je eigen relaties, zodat deze je kunnen helpen met het vinden van passend werk. Onderkennen en accepteren van voordurende veranderingen in beroepseisen en beroepsuitoefening, en het plan van aanpak hier op aanpassen. Initiatief nemen in het sturen van je loopbaan tijdens functioneringsgesprekken. Je zelf melden als er nieuwe ontwikkelingen zijn Een keuze maken om je eigen loopbaan verder te ontwikkelen. Laten zien dat je achter je keuze staat, door acties te ondernemen zoals solliciteren. De tijd nemen om regels en procedures te leren kennen. Handelen naar regels en procedures, zodat anderen tevreden zijn over je werk. Aangeven wanneer gangbare waarden en normen overschreden worden. Kwaliteitseisen van de organisatie kennen Je eigen werk aan de kwaliteitseisen laten voldoen Feedback vragen van collega’s om het eigen gedrag en functioneren aan te passen. Productief blijven in een stressvolle omgeving. Kritiek zien als een suggestie voor verbetering Je grenzen bij kritiek aangeven. Verwoorden van het belang van je zelf en van het werk. Op de hoogte blijven van veranderingen in de arbeidsorganisatie en onderkent hierbij de gevolgen voor jezelf.
4.1 Gedraagt zich als werknemer bij het uitvoeren van het werk
39
4.2 Maakt gebruik van werknemers- rechten
Relevante informatie verzamelen over eigen rechten en vastgelegde procedures. Open staan voor nieuwe informatie en andere standpunten, zodat de werknemersrechten gebruikt kunnen worden. Advies vragen aan collega’s of relevante organisaties om de werknemersrechten eventueel te beschermen Zich aan de procedures houden die zijn vastgelegd in de CAO en andere contracten en reglementen Je geeft je mening over besluitvorming en werknemersrechten. Je neemt initiatief om voor je werknemers- rechten op te komen indien dat nodig is. Je neemt ook initiatieven in vertegen- woordigende organen van werknemers om belangen van werknemers veilig te stellen. Je overlegt met collega’s en andere betrokkene over het uitvoeren van het werk. Je vraagt hulp en geeft informatie op de juiste momenten; niet te vaak en niet te weinig, zodat er samenwerking ontstaat. Je ben eerlijk en betrouwbaar tegenover je collega’s en behandelt iedereen gelijkwaardig. Je draagt bij aan een positieve sfeer tijdens het werk en informele contacten.
4.3 Stelt zich collegiaal op
Taal
Luisteren Lezen
Spreken
Gesprekken voeren
Schrijven
Nederlands
B2
B2
B2
B2
B2
Engels
A2
A2
A2
A2
A2
Andere vreemde taal
A2
A2
A2
A2
A2
kun je samen met je begeleider bepalen hoeveel ondersteuning je nodig hebt.
3 Werken met het communicatieschema Het niveau van je taalvaardigheid geeft aan in hoeverre je in staat bent om: • Uit een boodschap onderwerp, doel en thema’s te halen (lees- en luistervaardigheid). • Je boodschap af te stemmen op doel en publiek (spreek-, gespreks- en schrijfvaardigheid). • Je boodschap goed op te bouwen, verbanden aan te brengen (spreek-, gespreks- en schrijfvaardigheid).
40
Dat moet je dus leren. Om je daarbij te helpen werk je stapsgewijs volgens het communicatieschema.
Schema communicatie
a Je bepaalt onderwerp, doel en thema's van wat je gelezen of gehoord hebt of je bepaalt onderwerp, doel en thema's van wat je wilt zeggen of schrijven. • Waarover gaat het? • Wat wordt er over dat onderwerp gezegd? • Met welk doel?
41
b Daarna bepaal je het publiek. • Voor wie is de tekst die je gelezen of gehoord hebt? • Wie wil jij bereiken met je boodschap? • Welke functie, welke voorkennis, welk niveau, welke interesses heeft de ontvanger? • Wat betekent dit voor je taalgebruik, woord- gebruik, informatie etc. c Op basis van de voorgaande twee stappen bepaal je welke informatie er dus in de boodschap komt. d Dan kun je kijken op welke manier je de boodschap gaat overbrengen. • Welk medium (brief, mail, memo, telefoon- gesprek etc.) is het beste om dat te doen? • Welke regels (conventies) heeft dat medium? e In de regels (conventies) van het medium staat meestal ook iets over de opbouw van de boodschap. Meestal is er een inleiding, kern en slot. • Wat zet je daar in? • Hoe bouw je dat logisch op? f Heb je dit allemaal goed overdacht, dan kan er nog ruis optreden omdat je: • Verkeerde woorden gebruikt
• Verkeerde zinnen maakt • Een slechte uitspraak hebt Dat moet je zoveel mogelijk voorkomen.
Deze invullijst is een hulpmiddel om een communicatieproduct uit een projecttaak voor te bereiden. Als je deze punten één voor één afwerkt, heb je een complete voorbereiding voor zo’n communicatieproduct gemaakt.
42
Made with FlippingBook