Leergang Leidinggeven in het beroepsonderwijs

Inleiding concepten Oriëntatie op de omgeving

Meervoudige publieke verantwoording & goed bestuur

Historie

Thorbecke: 1863-1963 MO-wet – HBS nadrukkelijk geen beroepsonderwijs. Ontstaat kloof beroepsonderwijs en alg. onderwijs.

Schoolstrijd: 1917 – grondwettelijk gelijkschakelen openbaar & bijzonder ond.

Historie  1840: burgerbewaarscholen (kleuterond.) en armenbewaarscholen  1900 leerplichtwet. Inclusie kinderen met beperkingen: 1920 Buitengewoon Lager Onderwijs (moeilijk lerende kinderen), vanaf ’70 Speciaal Onderwijs 1985: Basisonderwijs, verwijst vaker kinderen naar SO 1998: ‘weer samen naar school’

Historie

>1892 rijkssubsidie voor vakonderwijs Centralisatie nijverheidsonderwijs > 50-er jr. 1968 invoering Mammoetwet: VO vak/alg. onderwijs onder één wet >’70 zware kritiek verzorgingsstaat: bestuur onder vuur Begin ‘90: bestuurlijk veranderingsproces

Historie

>1995 kwaliteitswet: deregulering, transparantie, bestuurlijke schaalvergroting, professioneel bestuur, beleid & toezicht

Historie

Lump sum bekostiging succesvol

Bovenschools management: - Aanpassing besluitvormingsstructuren - Medezeggenschap - Meervoudig publieke verantwoording - Decentralisatie arbeidsvoorwaarden

Historie

Bestuurlijke en organisatorische veranderingen groot gevolg positie docent Verschil OP en OBP kleiner Rechtspositie docent ≅ werknmr marktsector Ondernemerschap,  privaatrechtelijk Good governance Intern toezicht: RvT op CvB RvT klankbord voor CvB

Goed bestuur (good governance)

• “ Het waarborgen van de onderlinge samenhang van de wijze van sturen, beheersen en toezicht houden van een organisatie, gericht op een efficiënte en effectieve realisatie van beleidsdoelstellingen, evenals het daarover op een open wijze communiceren en verantwoording afleggen ten behoeve van belanghebbenden.” Governance = decentralisatie. Rol Overheid?

Single, Double, Triple loop learning • Single loop: gericht op het leren van een techniek of aanleren van kennis • Double loop: doe ik de goede dingen? • Triple loop: doe ik de goede dingen goed?”Hoe weet ik wat goed/juist is? Welke ethische overwegingen spelen mee? (Argyris & Schön).

Meervoudige publieke verantwoording

• Voortgekomen uit het feit dat de Minister wel verantwoordelijk is voor het systeem, maar niet voor de organisatie binnen elke instelling. • Om in deze leemte te voorzien: MPV. • Doel: bieden van inzicht aan een relevant forum over daden en tekortkomingen

Drie hoofdfuncties van MPV

• 1. Draagvlakfunctie: zichtbaar maken dat er volgens hedendaagse maatstaven professioneel gewerkt wordt: doelen, werkwijzen en resultaten (outputs) en maatschappelijke effecten (outcomes). • 2. Leer-en verbeterfunctie:permanent verbeteren in de steeds complexer wordende omgeving. (double/triple loop learning) • 3. Rekenschapsfunctie: afrekening geven van beschikbaar gestelde (publieke) middelen. • NB: deze drie vormen een organisch geheel.

Relatie tussen bestuur en verantwoording • Verantwoording is het sluitstuk van bestuurlijke verhoudingen. • Publieke verantwoording vormt de kern van een democratisch systeem.

(Janssens & Noorlander, 2010).

Medezeggenschap

• MR vormt een lichaam tussen bestuur, directie en toezichthouder in. • Wettelijke verplichting • Goed functionerende medezeggenschap hangt samen met goed bestuur

Drie perspectieven voor de MR • Invloed van direct belanghebbenden op de gang van zaken bij de rechtspersoon (ouders, lln, studenten, personeel) • Professionals governance: MR als instrument om de professionaliteit van het onderwijspersoneel te bevorderen en te bewaken. • Public governance: de regeling van MR als onderdeel van de bestuurlijke verhoudingen tussen het Ministerie van OCW en de schoolbesturen.

Amarantis, feiten en beelden

Oorzaken algemeen • Samenstelling CvB: wisselingen, chemie en competenties • Decentraal belegde verantwoordelijkheden • Allocatiemodel niet transparant • Afstand CvB tot primair proces groot • Directie huisvesting autonoom • Kil autocratisch bestuur • Weinig contacten met de regionale stakeholders • Spanningen CvB-RvT En ook hielp niet: • Onvoldoende effectieve RvT • Accountant binnen de regels maar te smalle taakopvatting • Verscherpt financieel toezicht inspectie niet afdoende • Ministerie nam de situatie lange tijd niet ernstig genoeg

Oorzaken financieel

• Zwakke vermogenspositie • Problematisch huisvestingsdossier met tekorten • Oplopende en huisvestingskosten • Slechte planning en controlcyclus • Steeds meer leningen • Tekorten op de begroting 2012, geen reserves voor beleid

Is Amarantis uniek?

• Het Hilversumse Dudok-college, (ROC) dat in grote financiële problemen verkeert, is overgenomen door het roc Amsterdam. Daarmee is de dreiging van 50 ontslagen van de baan. (2001) • Het toezicht van de gemeente bij de stichting Bestuur Openbaar Onderwijs Rotterdam (BOOR) moet beter. De stichting(PO, VO), staat sinds 2013 onder verscherpt financieel toezicht. Aanleiding: grote verliezen in 2011 en 2012, als gevolg van een slecht functionerende financiële administratie en problemen met het personeelsbeleid. Ook speelde een fraudezaak rond het hoofd huisvesting. Die zaak leidde tot hoge juridische kosten • ‘ROC Zadkine verkeert in financiële problemen - ondergang dreigt’. De grote hoeveelheid aangekocht vastgoed is de voornaamste oorzaak van de problemen (2012) • Hogeschool voor de kunsten ARTEZ in problemen (2013)

Maar ook buiten het onderwijs:

Jaarverslag onderwijsinspectie 2013-2014

Financiën en kwaliteit hangen samen

Onderwijsjaar verslag 13-14 IvO april ‘15

Amarantis is een containerbegrip?

• Er is dus meer aan de hand dan alleen een casus Amarantis: er lijken weeffouten te zijn in de publieke sector waardoor deze problemen ontstaan. • Maar deze weeffouten pleiten bestuurders en managers niet vrij van “onacceptabel gedrag” • In het onderwijs is de minister wakker. • De vraag is: wat doen we er aan en: wat is de rol van het management in deze?

Stakeholderanalyse