PanPost nummer 3 juli 2016

CLUBMAGAZINE VAN CLUB PAN – EUROPEAN NEDERLAND

JAARGANG 22 NUMMER 3 JULI – SEPTEMBER 2016

Herfstrit

Elfstedentocht

Dolomietentoer

43e Hollandtoer

1

2

Club Pan-European Nederland | nummer 3 | september 2016

Colofon

Inhoud

Voorwoord van de voorzitter……….….……… 5

Oplage: 1000 exemplaren Frequentie: 4x per jaar Sluitingsdatum kopij en advertenties: De 1e van elke laatste maand van een kwartaal Uitgever Club Pan-European Nederland Astronautenbaan 28, 3402 DH IJsselstein Tel.: 013-571 21 50 Internet: www.club-pan.nl E-mail: secretariaat@club-pan.nl Hoofdredactie Hans van der Tol E-mail: pr.communicatie@club-pan.nl Redactielid Hans Burggraaff Redactiesecretariaat E-mail: pr.communicatie@club-pan.nl Advertentie-acquisitie Vacant E-mail: secretariaat@club-pan.nl Dagelijks bestuur: Voorzitter: Martin de Graaff Tel.: 026-333 54 26

Van de redactie…………….…….……………… 7

Rondreis Oostenrijk - Slovenië - Istrië.……..….. 8

It geat on…………………….……………………. 12

De eerste keer …….………….…………. .……15

Techniek: motorolie, deel 1……………. .……16

Elfstedentocht 5 juni 2016……… . . .……… . . .18

E-mail: voorzitter@club-pan.nl Bestuurslid: Peter van Kampen Vice-voorzitter, 2e secretaris E-mail: bestuurslid@club-pan.nl Martin van Weeghel

Clubinfo …………………… .…… .… .……… . .21

E-mail: weeghelmv@zonnet.nl Secretaris: Edgar van Schijndel E-mail: secretaris@club-pan.nl Penningmeester: Sonja van Ravensbergen-Eijk

Een juiste keuze … .……………… . . . .… . .… . .22

43e Hollandtoer … .………… .… . .… .… . .… . .24

Tel.: 075-6312008 Mob.: 06-23040681 E-mail: penningmeester@club-pan.nl IBAN: NL50 ABNA 0620 2262 93 Commissies: Voorzitter Tourcommissie Frank van Leersum, tel.: 06-25272059 E-mail: tour@club-pan.nl Commissie PR en Communicatie Hans van der Tol E-mail: pr.communicatie@club-pan.nl Postadres Ledenadministratie Club Pan-European Nederland Ledenadministratie Vledderdiep 30, 1509 WZ Zaandam Tel.: 075-6312008 E-mail: ledenadmin@club-pan.nl Opzegging lidmaatschap CPEN vóór 1 november van het lopende verenigingsjaar via e-mail aan: ledenadmin@club-pan.nl. Druk Pieters Media BV, Groede Copyright

V i j f moto rb roe r s. .…………………….…. .….26

Supertoer Sauerland ………………..…..…….. 27

Herfstrit 15 oktober 2016 ………………..……..28

Hoogbejaard (2)……….…………………. . .….30

Evenementenkalender………………………. .31

12

8

Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen, vermenigvul- digd of gekopieerd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever. De uitgever acht zich niet verantwoordelijk voor de juistheid van de door derden verstrekte gegevens en is niet aansprakelijk voor eventuele schade die het gevolg kan zijn van foutieve of onvolledige informatie. Aan de redactionele inhoud kunnen geen rechten worden ontleend. ISSN nummer 1876-5742.

11

19

30

24

23

30

3

DE VOORDELEN ZIJN VAN HET COLLECTIEF VAN DE PAN EUROPEAN CLUB EN UNIGARANT ZIJN: • Aantrekkelijke collectiviteitskorting (20% korting op het normale tarief); • ’s Nachts beperkte diefstaleisen, beveiliging door een ART 4 gekeurd slot is voldoende (clau- sule 52 mbt de stallingsverplichting is niet van toepassing: wel een advies voor stalling, maar geen verplichting); • Korting op aanvullende dekkingen, zoals schade- verzekering opzittenden, verhaalsrechtsbijstand en vervangend vervoer; • Bij de ‘Plusdekking’ kleding meeverzekerd tot € 3000,- i.p.v. € 1500,- • Bij de ‘Plusdekking’ aanschafwaardegarantie tot 3 jaar, ongeacht bouwjaar motorfiets; • Extra kor tingen bij winterstop en/of in bezit zijn van een rijvaardigheidscertificaat;

P a g in a

4

4

Club Pan-European Nederland | nummer 3 | september 2016

Voorwoord van de Voorzitter

W aar is een club zonder vrijwilligers? Deze clubs bestaan niet, of zijn passief en bestaan alleen maar op papier. Gelukkig is dat bij ons anders. Alles wat de Club Pan- European Nederland (CPEN) haar leden te bieden heeft, wordt gere- aliseerd door een grote groep vrijwilligers. Of het nu het complete evenementenprogramma betreft of de communicatie met leden en relaties in welke vorm dan ook. Het zijn de vrijwilligers die dat doen. Grote landelijke verenigingen met een beroepsbureau- of secretari- aat hebben vrijwilligers nodig om taken uit te voeren, en een bestuur of toezichthouders voor het te voeren beleid. In onze club wordt alles uitgevoerd door vrijwil- ligers, zowel beleidsmatig als in de uitvoering van alle taken. Onze leden verwachten dat van ons en waarderen dat ook. In de laatste ALV van afgelopen maart kwam, zoals altijd, de begroting aan de orde. Juist in die vergadering hebben de aanwezi- gen ervoor gepleit meer te inves-

teren in onze vrijwilligers. De begroting is hierop aangepast, ondanks een gering bezuinigings- programma. Dat toont aan hoe groot de waardering is. Iedere twee jaar organiseert de CPEN een vrijwilligersdag, juist om al deze mensen in het zonnetje te zetten. Door het besluit van de ALV kunnen we nu wat meer ‘uit- pakken’. Begin oktober is dat zover en zullen ook de vrijwilligers die afscheid nemen extra aan- dacht krijgen. Gelukkig hebben we in veel gevallen al vervangers voor deze groep, maar het is nog steeds noodzakelijk om een oproep te doen ommeer mensen te werven voor bepaalde functies. In de PanPost of via een nieuws- brief zal het bestuur laten weten om welke functies het gaat. De vernieuwde PanPost, maar ook de nieuwe website, vraagt veel aandacht en werk voor een klein groepje mensen. Om de nieuwe website ‘in de lucht‘ te krijgen is meer tijd nodig dan we hadden gedacht. Alle knoppen en balken boven aan de website moeten

ook werken, daarnaast moet alle informatie, oude en nieuwe, op de juiste plaats worden neergezet. Dit vergt tijd. Als het zover is, hoort en ziet u dit van ons. Schroom dan niet om aan te geven wat niet goed werkt of verbeterd kan worden. De gebruikers moeten er goed mee overweg kunnen, maar ook voor de webmasters moet het gemakkelijker worden om direct zaken aan te passen en actueel te blijven. Nog even geduld! Uiteraard staat alles en iedereen op scherp om het motorjaar 2017 voor te bereiden. De werkgroep die in 2015 is geïnstalleerd en op de laatste ALV al wat heeft gepre- senteerd, denkt mee om de club voor nog meer leden aantrekkelijk te maken en te werken aan onze toekomstbestendigheid. Namens het bestuur bedank ik alle vrijwilligers voor hun enorme inzet in de afgelopen periode.

5

Club Pan-European Nederland | nummer 3 | september 2016

Van de redactie

A ls ik deze bijdrage schrijf, is de zomer al weer bijna voorbij. Dat is vooral te merken aan het feit dat de school- vakanties voor de regio Midden Nederland al weer voorbij zijn en de files bij het nieuws op de radio weer zijn toegenomen. Het is ook te merken aan de toerkalender op pagina 31, waar nog slechts enkele evenementen met een open blokje staan. Velen van ons hebben hun (motor)vakantie inmiddels achter de rug, maar er zijn ook gelukkigen die nog iets moois in petto hebben, zoals de Pan-Gathering in Léon of de 2 e Strekentoer in Duitsland. De zomer heeft zich dit jaar niet van zijn mooiste kant laten zien, maar toch waren er zeker mooie dagen en weekenden om er met onze Honda Pan European van te genieten. En hopelijk biedt het najaar ons nog een paar mooie (motor)dagen. Op de pagina hier- naast is een statistiek van onze toerritten opgenomen. Voor de toerverhalen in de Pan- Post kan de redactie gelukkig bogen op enkele trouwe cluble- den, die met hun bijdrage andere

clubleden enthousiast proberen te maken om eens in te schrijven op een toerrit van de club of ons te informeren over dat leuke hotelle- tje dat zij gevonden hebben voor een individuele motorvakantie of groepsreis. Maar gelukkig werd de redactie spontaan verrast met een bijdrage van het kersvers clublid André Betist, die op pagina 12 en 13 een lezenswaardig artikel heeft geschreven over onze Elfsteden- tocht, die de toercommissie op 5 juni in petto had. Hopelijk is dit ook een aansporing voor andere club- leden om eens een artikel over een toerrit, reisverhaal of anek- dote in te sturen. En op pagina 21 worden de namen genoemd van alle cluble- den die zich in 2016 hebben aan- gemeld (stand eind juli). In deze uitgave besteden we aan- dacht aan techniek van en voor de motor in het algemeen met een artikel over motorolie, waarvan het eerste deel op pagina 16 e.v. is gepubliceerd. Om Honda Pan European rijders die nog geen lid zijn van de CPEN, breed te informeren over onze

club, is er een wervingsfolder in ontwikkeling, die via een groot aantal Honda motorzaken ver- spreid zal worden. Deze Honda motorzaken ontvangen via PR & Communicatie informatie over een jaar gratis lidmaatschap van de CPEN dat zij aan kopers van een Honda ST1100 of ST1300 kunnen aanbieden. De Honda motorzaken die in onze PanPost adverteren, zijn hiervan reeds op de hoogte gesteld en verstrekken kopers van een Honda ST1100/ ST1300 hiervoor een speciaal aan- meldingsformulier. Dit heeft al tot enkele nieuwe clubleden geleid. Het ligt in de bedoeling dat deze wervingsfolder aan ieder clublid wordt gezonden als bijsluiter bij een volgende PanPost. Via digitale nieuwsbrieven worden onze clubleden geïnformeerd over de realisatie van onze nieuwe CPEN website, die naar verwach- ting op het moment van uitkomen van deze PanPost inmiddels is gelanceerd. Uiteraard zijn uw ideeën welkom om deze website nog toegankelijker en informatie- ver te maken.

7

Club Pan-European Nederland | nummer 3 | september 2016

12-DAAGSE RONDREIS OOSTENRIJK - SLOVENIË - ISTRIË

Tekst/Foto’s : Marion van Laar

Net terug van een tour naar de Ardèche in mei en we staan al weer in de startblokken om naar Slovenië te gaan. We hadden ons ingeschreven voor een groepsreis en moesten ons 17 juni melden in Sankt Johan in Tirol, om vergolgens naar Kranjska Gora in Slovenië te gaan. Het roadboek doorgenomen, de Garmin weer geladen en we kunnen weer.

Met 100 kilometer per uur, tussen de vrachtwagens in, tuften we naar Mittenwald. Een authentiek dorpje in Zuid-Duitsland, met historisch centrum, waar ook de wereldbekende vioolbouwschool is, waar de inwoners nog in dirndls en Lederhosen broeken lopen, waar de prijzen nog ouderwets fijn zijn en waar de Bayerische gerechten niet te evenaren zijn. Het is “ons” wintersportplaatsje in Zuid-Duitsland, tussen Garmisch Partenkirchen en Seefeld, drie kilometer van de Oostenrijkse grens. Daar hebben we de auto met aanhanger op de parkeer- plaats onder aan de skipiste gezet, een leuk hotelletje gepakt, heerlijk gegeten en de volgende ochtend zijn we op de motor vertrokken naar Sankt Johan in Tirol. Het was weer een mooie opening van wat een mooie reis beloofde te worden. Startpunt Wat een leuk startpunt van onze groepsreis, Hotel-Gasthof zur Schönen Aussicht in Sankt Johan in Tirol met uitzicht op de Wilder Kaiser. Een hotel om te onthouden als je daar eens in de buurt bent en een overnachting zoekt. De deelnemers aan deze tour druppelden langzaam binnen en konden kennismaken met elkaar. Gelijk namen oefenen zodat je de komende dagen in ieder geval weet wie wie is. Wel lastig als er drie Henken bij zitten, want die ga je dan bijnamen geven. En die zijn

Heenreis Alweer die Duitse Autobahn, was een reactie van Ben. Deze hebben we al zo heel erg vaak gereden, vaak binnendoor, in de winter rechttoe rechtaan. En nu wéér 2 dagen “afzien” om in Oostenrijk te komen en dan door te gaan naar Slovenië. Zullen we een keer de motor op een aanhanger zetten en dan in een dag die eerste 1.000 kilometer overbruggen? Na enig wikken en wegen besloten we dat eens te proberen. Een kennis van ons heeft zo’n aanhanger en die mochten we lenen. Het was even puzzelen om de motor goed vastgezet te krijgen,

daarna de drie ingepakte koffers in de auto en vervolgens onze motorkleding er nog bij. De tas met broodjes, appels en koffie voor onderweg, het leek wel of we op wintersport gingen. Dan begin je te twijfelen, heb je de helmen er wel in gelegd en zijn mijn laarzen er ook bij. Dat probleem heb je niet als je gewoon vertrekt op de motor, want dan mis je dat direkt. Alles gecontroleerd en we konden gaan. Bij het afsluiten van onze garage zag Ben de tanktas nog op de werkbank staan. Daar zaten onze paspoorten in, de Garmin en de routes, oh, wat een geluk dat hij die nog zag.

8

Club Pan-European Nederland | nummer 3 | september 2016

vaak een beetje niet netjes en als een Henk dit hoort zou dat gênant zijn. Volgens mij doet iedereen dat, bijnamen geven dus. Ik weet ook wel, dat wij die “lange” met die “blonde” worden genoemd. Tja, heel duidelijk en vergissen niet mogelijk. De volgende ochtend gelijk maar een paar mooie stuurweggetjes gepakt via de Dientnersattel, de Hohe Tauern en Katschberg, en via de mooie Nassfeldpas naar Slovenië. De Nassfeldpas was voor ons nieuw, erg mooi, dus even op je verlanglijstje zetten. Kranjska Gora in Slovenië In deze plaats bleven we drie nachten en hadden dus twee dagen de tijd om een rondrit te maken. De eerst tour ging door de Karawanken ten oosten van Kranjska Gora en we kwamen o.a. langs het toeristische meer Van Bled , dat we wel van plaatjes hadden gezien, maar nog nooit in het echt. Wel een mooi plekje voor een koffiestop.

De tweede dagtour ging west- waarts door de Julische Alpen. We reden over kleine bergen en prachtige dalen via de Passo Predil met als hoogtepunt de zgn. Mangart Strasse , een topper op een verder al heel mooie dag. Vanwege de sneeuw die er nog lag, konden we niet helemaal aan de top komen, maar evengoed genoten we van de overwel- digende uitzichten. Deze pas ook even op je verlanglijstje zetten, die mag je niet gemist hebben. Is ook te rijden vanuit Oostenrijk, dus je hoeft er niet per se voor in Slovenië te zijn. De oversteek zuidwaarts, richting Istrië, begonnen we met de on- uitspreekbare Vrsc-pas , die met 50 haarspeldbochten begint. In alle bochten kinderkopjes, dus pittig stuurwerk. Hoewel ik alleen maar achterop zat, voelde ik wel dat Ben hard moest werken. Lekker smal, gelijk een fietspad, wel erg ruig en slecht wegdek, zodat ik af en toe bijna gelan- ceerd werd. Dus ik moest ook hard werken.

Goed vastknijpen met de knieën, af en toe in de verlichte zit om de kuilen en gaten op te vangen. Ik hoef helemaal niet naar een sportschool om conditie op te bouwen, ook goed voor de buikspieren trouwens. Istrië en Portroz Hoe meer zuidwaarts we kwamen, hoe meer het landschap ver- anderde; een Mediterraan land- schapmet cipressen kwam voorbij . In het plaatsje Portoroz, westelijk aan de kust gelegen, zouden we ook drie nachten verblijven. We kwamen in een super-de-luxe hotel, met mooie, zoutwater zwembaden en direct gelegen aan de Adriatische zee. Eigenlijk niet echt een hotel dat je als motorrijder zou opzoeken. Wij tenminste niet. We hadden een kamer met balkon, waar je vanwege de hitte niet kon vertoeven. Wel met uitzicht op het haventje, helemaal leuk.

9

Club Pan-European Nederland | nummer 3 | september 2016

Een eetzaal waar wel 500 gasten kwamen ontbijten, brrrr, dat is iets wat ik dus echt helemaal niet leuk vind; erger nog, ik heb daar een heel erge hekel aan. In de rij gaan staan om de eetzaal in te kunnen, in de rij gaan staan om je eten op te scheppen, in de rij gaan staan om je dessert te halen. Nee, niet mijn keuze. Maar dat was het ergste nog niet, dat moest nog komen. Er werd een weersalarm afgegeven vanwege de hitte. Code Rood. Het zou 38 graden worden, maar wel met een gevoelstemperatuur van 44! graden. De eerste dag daar ben ik nog mee geweest, maar ik werd zo oververhit, dat ik besloot om de tweede tour niet meer mee te gaan en lekker bij het hotel te blijven. Ben is dus alleen gaan rijden door Kroatië, met nog een paar groepsleden. Toen hij ’s middags weer in het hotel kwam, leek het alsof hij uit de sauna kwam, helemaal bezweet, zijn helm helemaal nat van binnen en zijn ogen stonden zowat achterstevoren in zijn hoofd. Eigenlijk onverantwoord. Je con- centratie gaat achteruit en je hele lijf raakt oververhit en overbelast. Natuurlijk geen zomerpak bij je. Dus snel douchen en dan afkoeling zoeken in de zee. Daar waren wij helaas getuige van een tragische verdrinking van een vrouw, op nog geen 15 meter bij ons vandaan. De hitte en de leuke ober De meeste groepsleden besloten deze hete dag om bij het hotel te blijven en net zoals ik afkoeling te zoeken bij de zwembaden en een plekje in de schaduw te zoeken. Ik was niet berekend op deze temperaturen. Al jaren heb ik dezelfde makkelijke instap- schoenen bij me, maar met deze hitte leken mijn voeten wel twee

maten groter te worden. Ik besloot een paar slippers te kopen, maar hun maat 41 leek wel een maat 36, wat een rare maatvoering daar. Dus ik was genoodzaakt om maar door te blijven kreupelen op mijn eigen schoenen, zodat ik getrakteerd werd op drie forse blaren, waar ik lang plezier van heb gehad. Ik vond het dan ook niet zo erg dat we na een paar dagen weer noordwaarts zouden gaan richting Oostenrijk, waar het ongetwijfeld wel wat koeler zou zijn.

Ik probeerde hem uit te leggen wat dekgeld in Nederland betekent, maar dat kwam niet goed bij hem binnen. We com- municeerden in een mengeling van Engels, Frans en Duits. Ik kreeg het er benauwd van en het was al zo warm. Het was gelukkig de laatste dag daar, want ik durfde hem niet meer onder ogen te komen. Die arme man heeft vast gedacht dat ik hem een oneerbaar voorstel deed. Pfff. Ben moet mij dan ook maar niet meer alleen laten, want dat gaat niet goed. De terugreis Vanuit Istrië was het ongeveer 380 kilometer richting Sankt Johan in Oostenrijk, waar de tour eindigde en we afscheid namen van de leuke groep. Wat een heerlijk land is Oostenrijk toch. De temperatuur daalde naar een heerlijke 25 graden en we lunchten in een van de vele leuke berghutten op de mooie Plockenpass (ook op je verlang- lijstje zetten), net op de grens van Oostenrijk/Slovenië. Halverwege deze pas zag ik een bordje met een verwijzing naar de Valentinshütte 2 km. Klinkt roman- tisch, dus ik stuur Ben meteen die kant op. We kwamen op een smal bergweggetje, door een bos met diepe geulen en hobbels en geheel onverhard en vrij steil en volgens mij veel langer dan 2 km. En geen gemopper hoor, want Ben vindt het ook heel leuk om off road te rijden. Een paar kilometer naar boven en daar ontwaarden we de berghut, waar we heerlijk geluncht hebben met een traditionele Speck und Käseplätte: het voelde direct weer als thuiskomen. De weidse uitzichten, de hoge bergen, de authentieke dorpjes, de

Tussen de middag een terras bij het hotel opgezocht, waar ik de enige gast was. De leuke ober was uitermate vriendelijk (hij zag zeker aan me, dat ik dat even nodig had) en gaf mij het mooiste plekje van het terras onder een boom in de schaduw met uitzicht op zee. Een mooi gedekt tafeltje en een verkoelend briesje, heerlijk. Ik bestelde een maaltijdsalade voor maar € 7,50 en al snel werd er een amuse gebracht. Die had ik helemaal niet besteld, maar goed, laat maar komen. Het was gewoon lekker. De leuke ober is een paar keer terug geweest om even te kletsen en na een uurtje was ik weer helemaal het vrouwtje, op de zere voeten na. Toen moest ik afrekenen en de ober vroeg mij € 1,20 dekgeld. Ja ja, die snoeperd.

10

Club Pan-European Nederland | nummer 3 | september 2016

Heidi In een vorig leven ben ik misschien wel Heidi geweest, denk ik, en volgens mij ben ik daar tussen de bergen opgegroeid. Ik voel me daar zo ongelooflijk thuis en zo relaxed. Ook onze kleinkinderen heb ik met dit virus besmet. Als we weer thuis zijn van een skivakantie, beginnen ze al app’jes te sturen met de mededeling: “nog 365 dagen….. dan gaan we weer naar Mittenwald”. Echt waar. We zitten wel eens te filosoferen om daar met zijn allen te gaan wonen en een hotel te beginnen, dan heeft iedereen ook werk. Opa (Ben ) wordt bergwacht, en oma (Marion) hoeft niet meer zoveel te doen, alleen maar raad te geven. Een van de kleinkinderen gaat ski-juf worden, eentje wordt kapster, de andere burgemeester en de jongste is overal inzetbaar. Ook voor de papa’s en mama’s is alles al ingevuld. Het is helemaal geregeld. Lachen hè? We houden het maar bij filosoferen. Overigens zijn we door de echte burgemeester al eens in het zonnetje gezet, als bedankje, omdat we daar al zo vaak ge- weest zijn. Compleet met oor- konde. Echt waar.

Resumé We hebben er weer een ervaring bij. Leuke mensen ontmoet, gelachen, genoten, serieuze gesprekken gehad, veel gezien, maar ook afgezien. Hitte, drukte en rust gehad, alles wat bij een motorvakantie hoort. Voor ons zal Slovenië niet meer op het wensenlijstje staan. De prachtige passen die we daar gereden hebben, zijn ook makkelijk vanuit Karinthië te rijden. Dat zullen we ongetwijfeld nog wel eens doen. Of we dan weer de motor op de aanhanger zetten, weten we niet. Het was wel makkelijk, maar ook wel weer veel gedoe. Kroatië en Istrië waren gewoon te warm, dat is een zomerzon vakantiebestemming, maar niet om op de motor te doen. Kusten met prachtige vakantieresorts. Dat had ik al wel vaker gehoord van motorrijders die daar al eens geweest waren, maar nu hebben we het zelf ervaren. Nu even een paar maanden nagenieten en weer werken en ons voorbereiden op de volgende tour. We vertrekken in september voor een 15-daagse rondreis naar Hongarije en Roemenië.

traditionele gerechten, wat wil je nog meer? Zet ook deze hut maar op je verlanglijstje. De aanhanger ophalen In Sankt Johann hebben we met weemoed afscheid genomen van de groep, telefoonnummers werden uitgewisseld en wij vervolgden onze weg naar ons vertrouwde Mittenwald. Daar stond onze aanhanger immers. De motor weer opgeladen en een traditioneel hotelletje gezocht - dat is daar niet moeilijk- en genoten van de mooie avond met uitzichten op het Karwendel- gebirge. We zijn nog bij een van onze stamkroegjes ( bij Renate ) geweest, een soort van huiskamerrestau- rantje. Uitbaatster Renate weet al precies wat wij willen eten en drinken en hoeft de menukaart niet eens te geven. Ben neemt altijd een Kassler Rippchen en ik ga altijd voor de Jägerschnitzel op Bayerische manier bereid. Na het eten moesten we ook van haar afscheid nemen en na een dikke knuffel werden we uitgezwaaid.

In februari volgend jaar zijn wij daar gelukkig weer voor onze skivakantie met onze kinderen en kleinkinderen. We moesten ieder- een in Nederland de groeten doen en na een afscheidsschnaps was het toch echt tijd om te vertrekken. Met een brok in mijn keel reden we weg, ik had nog wel weken willen blijven daar.

11

Club Pan-European Nederland | nummer 3 | september 2016

IT GEAT ON!

Tekst: André Betist Hoe vaak komt het voor dat een Elfstedentocht gepland staat op 5 juni. En verreden met een temperatuur ver boven het vriespunt? Nooit! Toch heeft ons ‘rayonhoofd’ Jan Verweij zijn Friese zegen over deze rit uitgesproken. En net als bij de echte Elfstedentocht kwamen de liefhebbers van heinde en ver naar Friesland gereden voor deze ‘tocht der tochten’.

A ls redelijke groentjes (regiorit NO is onze 2 e clubrit) stegen wij al vroeg op den fiets om onze 212 km naar Leeuwarden te overbruggen. Jawel, een beginnersfout. De meeste rijders zijn natuurlijk al een dag van te voren gekomen om relaxed op te staan en fris aan deze prachtige tocht te beginnen. Nooit beweerd dat ik volmaakt ben. Het hotel was makkelijk te vinden en de nodige Pan’s stonden al geparkeerd. Daar stond één bijzonder exemplaar tussen. Dit vehikel (en dat zeg ik met gepast respect) was een kruising tussen een motor, een trike en zo’n opgewaardeerde scooter met twee voorwielen. Wat mij vooral aansprak was de ‘neus’ die niet

zou misstaan op een formule 1 monster. Futuristisch, gestroomlijnd en strak. Met breed uitlopende voorbanden, zodat het gevaarte staat als een huis. Daar ga je niet mee omvallen. Zelfs niet als je 84 jaar bent.

Boven werden we prima op- gevangen. De sfeer was goed en contact snel gemaakt. Even inschrijven, brutaal aangeven met welke groep we mee willen rijden (kan kennelijk allemaal) en na de koffie op pad. Wij waren de derde in de rij. Dat geeft niks. Ik hecht niet zoveel waarde aan mijn positie. Zolang ik maar niet voor of aan het eind van de rij hoef. Onze eerste rit overigens was met de beruchte ‘Bakkergroep’. Aan de start waren we met vijf motoren, we kwamen uiteindelijk met 2 motoren binnen. Nee, ik ga nu geen valse opmerkingen over leeftijd maken. In onze huidige groep werd de rij afgesloten met een heuse cameraman. Ik weet nog dat ik dacht dat deze club innovatie

12

Club Pan-European Nederland | nummer 3 | september 2016

hoog in het vaandel heeft staan. Wij zijn zeer benieuwd naar de beelden. Onze ‘leider’ was Jos. Jos had aan het begin wat ruzie met zijn navigator. Op diverse momenten konden wij de welbekende U- bocht weer eens praktiseren. Zo zie je maar, zo’n toertocht is tegelijk een veredelde vaardig- heidstraining. Ik sluit ook niet uit dat dit in het geniep ook zo afgesproken was. Een duidelijke win-win situatie zullen we maar zeggen. Gezegd moet worden dat Jos ons verder keurig door het Friese landschap heeft geleid. Ook snel trouwens, want vanwege de verschillende U-bochten hebben wij diverse groepjes namelijk meerdere keren in- gehaald. Een mooi moment om weer even te zwaaien. De uitgezette rit was prachtig. Onze complimenten rayonhoofd! Een leuke manier om met al die plaatsjes kennis te maken. De waterpoort in Sneek was inder- daad niet te missen. Hier hebben we nog even stil gestaan en foto’s genomen. En ook prachtige stuurwegen. Hier had ik moeite om Jos en Gerard bij te houden. Met hun ST1300 ‘vlogen’ ze door de bochten, hun machines van rechts naar links gooiend. Ik moest de jonge honden regelmatig tanden- knarsend laten gaan. De ST1100 is echt een geweldige fiets, maar voor het betere gooi- en smijtwerk de mindere. Ja, ja, het ligt natuur- lijk aan de fiets en niet aan mij!). Bij de meeste plaatsjes waar we langs kwamen, hadden we wel even willen blijven. Leuk, oud en uitnodigend. Wij gaan zeker nog

eens terug, maar dan gericht naar een of twee van die leuke stadskernen. Het rijden door de oude straatjes vraagt ook wel wat van de fiets. Verkeersdrempels, kuilen en diepe putten kwamen we regelmatig tegen. Af en toe klapten we door de vering heen. Onze techneut Gerard heeft dit deskundig opgelost en tegelijk nog wat handige tips gegeven. Een van de hoogtepunten was toch wel de bekende Elfstedenbrug over het riviertje de Murk tussen Giekerk en Lekkum,

tezamen vormen een mozaiek van een groep voorbij snellende schaatsenrijders. De paal (finish) en de scheve toren hebben we helaas gemist. Maar daar stond het nodige tegenover. Na een mooie rit, vermoeid maar voldaan, er nog één op gedron- ken. Daarna nog 212 km voor de boeg richting huis. Jos en Lenneke vertrokken iets voor ons. Kort daarna Elia en Ben. Na zo’n 150 km even naar de kant van de weg om de benen te strekken en het bloed weer door de billen te laten stromen. Daar stond al een ST1300 op ons te wachten. Het bleek Hans (van der Tol) te zijn. Mooi, konden we gelijk even kennis maken en de ervaringen van de dag delen. Kort daarop verscheen er wederom een Pan. Het bleken warempel Jos en Lenneke te zijn. Onze leider die eerder vertrokken was. Tja, hij had wederom een afslagje gemist. Leve de U- bocht…..

een voor schaatsers en liefhebbers van de Elfstedentocht. Duizenden portret- ten van elfstedenschaatsers zijn verwerkt in het 'It sil heve elf- stedenmonument'. Alle tegeltjes bedevaartsoord

13

Honda Exclusief dealer in het hart van brabant!

Hotell og Gjestehus Wilt u eens op vakantie met uw motor om rustig te genieten van de natuur? Dan is Noorwegen een vakantie- en toerland bij uitstek. Maar ook om te wandelen, vissen en veel natuur met rust en ruimte. Kom naar Pollfoss in Skjåk. Bertus en Hendrika van Harten heten u hartelijk welkom. Telnr. 0047 61214700

www.pollfoss.com pollfoss@online.no

Erkend

dealer

Verkoop en reparatie van alle Japanse merken

M O T O R S Buitenwatersloot 149 2613 TD Delft www.overkampmotors.nl Tel.: 015-2121231

OVERKAMP

Club Pan-European Nederland | nummer 3 | september 2016

De eerste keer …….. Tekst: Wim Tammel

Ook als het na 43 jaar heeft plaatsgevonden, het is nog steeds de eerste keer. Het overkwam mij toen wij op zondagochtend richting de Baumberge reden. Het doel was het narijden van de zomertour, welke op 17 juli gaat plaatsvinden.

Lunchstop Wij waren ongeveer op de helft en reden ter hoogte van onze lunchstop, Klute’s Historisches Brauhaus. Een mooie plek voor de lunch maar ook voor de liefhebber een leuke gelegenheid om een kijkje te nemen in de oude bierbrouwerij. Er worden nog steeds heerlijke speciaalbieren gebrouwen. Lekke band Na onze stop stapten we weer op onze getrouwe Pan die ik achteruit wilde duwen maar, hé wat raar, dat ging heel erg zwaar. Even daarna gingen inmiddels alle alarmbellen af en nadat ik weer was afgestapt werd alles heel snel duidelijk. Ja hoor we hadden een lekke band. En daar sta je dan, ruim 90 km van huis en met een zo goed als lege achterband en niemand die kan toveren. Tijdens een uitgebreide inspectie van de achterband kon ik niet direct de veroorzaker van de platte vinden. Maar na nog enkele keren de band rond te hebben gedraaid, en toch maar even de bril erbij te hebben opgezet, had ik de boosdoener gevonden. Een kleine maar, zo bleek later, een diepe snee in het hoge deel rubber rechts van het midden. De boosdoener zat er niet meer in, maar gezien de snee moet het iets van een scherp stuk(je) ijzer of zoiets zijn geweest.

Reparatiesetje Ja, ik had heel…heel lang geleden al eens een reparatiesetje gekocht, maar ik dacht meteen, die doet het toch niet meer. Terug in mijn geheugen moet het zeker 20 jaar oud zijn. De verpakking zag er tenminste ook zo uit na al die jaren in het kontje van vier Pan’s te hebben gezeten. De gebruiksaanwijzing er maar eens bij gepakt en gekeken of alles nog compleet was. Ook de twee tubes met speciaal cement leken mij oké. We hadden toch geen keus dus maar aan de slag. Met een grote priem het gat een beetje uitboren en ja hoor, daar ging het laatste beetje lucht. Na alle handelingen te hebben uit geprobeerd kon het echte werk beginnen. Geheel volgens de beschrijving heb ik vervolgens de plug gemonteerd en even laten uit- harden. Daarna heb ik aan de buitenzijde de prop afgesneden met een eveneens bijgeleverde mesje. Toen werd het pas echt spannend vond ik zelf. Met behulp van drie CO2 patronen moest de band zijn noodzakelijke hardheid weer terug krijgen. En als het even meezit, dit volhouden tot de eindbestemming is bereikt. Dit alles lukte redelijk simpel en boven verwachting snel en goed.

Thuisreis Daarna hebben we, na even- zovele controles door tegen de band aan te schoppen, onze helmen weer opgezet en zijn gaan rijden. Ik moet eerlijk bekennen, wel met enigszins samenge- knepen billen. Bij het eerste de beste tankstation dat we tegen- kwamen, heb ik de druk verder opgehoogd van 1,5 bar naar 2,5 bar. Maar niet te gek maken dacht ik bij mij zelf. Sneller rijden dan 60-80 km per uur mag je toch niet. Zo zijn we al pruttelend de laatste 85 km naar huis gereden. De volgende ochtend was de band nog redelijk op spanning en heb ik de motor naar Engbers gereden, waar zij dezelfde dag nog een nieuwe band hebben gemonteerd. Een Michelin Pilot Road 4 in dit geval. Conclusie Iets wat je nooit hoopt mee te maken, is uiteindelijk dan toch gebeurd. Met een bijna oeroud reparatiesetje is het wonderwel gelukt om op een adequate manier de band te repareren en vervolgens thuis te komen. Een hagelnieuw gekocht repara- tiesetje heb ik vervolgens goed ingepakt weer een plaats gegeven in het kontje van onze Pan. Ik hoop dat die er voorlopig niet uitgehaald hoeft te worden.

15

Club Pan-European Nederland | nummer 3 | september 2016

TECHNIEK: MOTOROLIE, deel 1

(artikel beschikbaar gesteld door Transalpclub Nederland)

Motorolie is en blijft, als je de discussies en vragen op het TCN-forum leest, een ingewikkeld en interessant onderwerp. Op het forum kom je uitersten van meningen tegen, die soms als een officiële wetenschap worden verkondigd om het maar eens zwaar uit te drukken. Er zijn forumbezoekers die de stelling huldigen ‘ Ach, wat nu speciale motorfietsolie, olie is olie en daarmee klaar’ versus ‘ Ik kies alleen de allerbeste olie en olie voor € 8,- per liter kan nooit wat zijn als je ook motorfietsolie hebt voor € 20,- per liter .’

T ijd om eens nader in te zoomen op motorolie zonder in allerlei ingewikkelde chemi- sche verhandelingen en betogen te belanden. Voor de leesbaar- heid heb ik mijn bijdrage voor dit onderwerp in tweeën geknipt. In deel I eerst wat uitleg wat motor- olie nu eigenlijk is, wat het doet, viscositeitsindex & viscositeit en welke soorten olie je hebt. In deel II zal ik een poging doen om de betekenis van de verschillende codes op de olieflacons te verhel- deren en het verschil in motorolie voor auto’s en motorfietsen uit te leggen. Motorolie is om te beginnen een smeerolie. In technische handboe- ken wordt als definitie van smeer- olie gebruikt: “Smeerolie is de scheidingsstof tussen twee ten opzichte van elkaar bewegende delen met als doel het directe contact tussen die twee delen te voorkomen, waardoor slijtage en wrijving zoveel mogelijk worden beperkt. Daarnaast koelt de olie en dicht het af”. Het gebruik van smeermiddelen was al in gebruik bij de Egyptena- ren, die 1400 v. Chr. een primitief mengsel van dierenvet en calci- umzeep gebruikten om de wielen van hun strijdwagens te smeren. In de film Ben-Hur zie je bijvoorbeeld dat bij een gebrek aan smering de strijdwagens spontaan in brand kunnen vliegen. Dit is geen filmfic- tie, maar een voor die tijd wezen-

lijk betrouwbaarheidsprobleem binnen het leger. De functies van motorolie Motorolie vervult in het motorblok verschillende functies zoals: · smeren van het inwendige van de motor · koelen van de motorblok · bescherming tegen corrosie · schoonhouden van de bin- nenzijde van het motorblok afdichten van keerringen, zuigerveren en klepgeleiders. Naarmate de olie langer wordt gebruikt, neemt de kwaliteit af. Het verouderingsproces van motorolie is niet alleen afhankelijk van de ouderdom van de olie. Factoren die de snelheid van ver- oudering tijdens het gebruik beïn- vloeden zijn: · aantasting door verbran- dingsproducten (bij een koude motor lekken er ver- brandingsgassen langs de zuigerveren en klepstelen het motorblok in) de staat van onderhoud van het motorblok (net ingelopen motorblok versus een versle- ten motorblok) · · het type motor (lijnmotor, V/L-opstelling, Boxer) de bedrijfsomstandigheden (veel korte stukjes rijden, direct het gas er op bij een koude motor) de hoeveelheid olie in de motor (hoe minder olie hoe sneller de olie vervuilt) · · ·

de additieven in de olie.

·

Additieven (je leest in de motor- bladen ook wel eens de term dopes) zijn stoffen die aan een basismotorolie worden toege- voegd om de eigenschappen van de olie aan te passen aan de eisen die de motor stelt. De hoe- veelheid aan additieven die worden toegevoegd, kan per soort variëren van een paar ppm (parts per million: oftewel delen per miljoen) tot wel 20% van het olievolume. Zo zijn er additieven die corrosie van de olie zelf tegen- gaan, temperatuureigenschap- pen verbeteren, schuimen van de olie tegengaan en nog veel meer additieven met allerhande andere functies. Additieven moeten op elkaar en op de olie worden afgestemd. De juiste addi- tieven zijn enorm belangrijk in een olie en vereist benodigde kennis bij fabrikanten. De kreet "olie is olie" kan bij fanatieke aanhangers van die kreet dan ook tot verras- sende motorschades leiden. Maar goed, in deel II meer daarover. Viscositeit van motorolie Met de term viscositeit wordt de dikte van olie uitgedrukt. Olie met een hoge viscositeit is "dikke" olie. Deze olie is geschikt voor: · hoge belasting bij lage toeren · hoge temperaturen · verminderen van lekkage door keerringen, klepgelei- ders en zuigerveren.

16

Club Pan-European Nederland | nummer 3 | september 2016

Olie met een lage viscositeit is "dunne" olie. Deze is geschikt voor: · hoge toeren en hoge snelheid · lagere interne weerstand · lagere temperaturen. Met de viscositeitINDEX wordt aan- gegeven hoe de olie reageert op hoge en lage temperaturen. Hoe hoger de viscositeitindex, hoe minder de eigenschappen van de olie veranderen onder invloed van temperatuur. Een olie met een hoge viscositeitindex verdikt minder bij lage temperatuur en verdunt minder bij hoge tempera- tuur dan een olie met een lage viscositeitindex. Een hoge viscositeit of een hoge viscositeitindex zijn dus twee ver- schillende begrippen! Bij de visco- siteitindex draait het om de breedte van het bereik en niet om de hoogste waarde. 5W40 olie heeft dus een hogere viscositeitin- dex dan 20W50, 40-5= 35 en dus hoger dan 50-20=30. Olie met een viscositeitindex van 5W40 behoudt dus over een groter temperatuur- gebied zijn eigenschappen dan 20W50. Olie met een viscositeit van 5W40 is een dunnere olie dan 20W50. Een multigrade olie is een olie met een hoge viscositeitindex die zowel aan de specificaties voor een dunne olie bij lage tempera- tuur voldoet als aan de specifica- ties voor een dikke olie bij hoge temperatuur. Multigrade olie heeft dus de eigenschappen van een lage en een hoge viscositeit olie in zich verenigd. Alle moderne motoroliën zijn van het type multi- grade.

Vroeger had je uitsluitend single- grade oliesoorten en moest je dus ’s zomers en ’s winters verschil- lende soorten olie gebruiken, afgestemd op de buitentempera- tuur. Je hebt wellicht wel eens gehoord van ‘zomer-’ en ‘winter- olie’. Met name bij multigrade olie met viscositeitindexverbeteraars is het belangrijk om de door de voer- tuig- en oliefabrikant vastgestelde verversingstermijn aan te houden, omdat door de veroudering van de olie de viscositeit minder kan worden, lees: de olie wordt dikker. Ga er maar vanuit dat iedere multigrade olie viscositeitsindex- verbeteraars bevat. En houd je aan de geldende verversingster- mijnen. Van de verpakking wordt je in dit geval niet altijd veel wijzer of dit er nu wel of niet inzit. Het motorblok dat in de TCN clubmo- tor XLV750R is gemonteerd, staat bekend om het verstopt raken van de oliekanalen als de olie verou- derd. De viscositeit van motorolie wordt aangegeven in SAE viscositeits- klassen. (bv 5W40 multigrade, en 30 singlegrade). Viscositeitsklassen geven alleen de dikte van een olie bij een zekere temperatuur aan en zeggen niets over de kwaliteit van de olie. Verschillende typen motorolie Minerale olie is een product dat door raffinage van aardolie wordt gemaakt. Minerale oliën zijn ook weer in verschillende typen te onderscheiden, maar dat voert hier te ver om dat te behandelen. Wat van belang is, is dat de ver- schillende soorten minerale oliën

zich vertalen in verschillende kwa- liteiten. Realiseer je ook dat er in de hele wereld maar een zeer beperkt aantal raffinaderijen bestaan en dat grote olieprodu- centen verschillende soorten minerale oliën verkopen aan bedrijven die op basis daarvan hun eigen merk motorolie produ- ceren door toevoeging van ver- schillende additieven. Kortom, de kwaliteit van de motorolie hangt sterk af van de herkomst, de raffi- nage van de aardolie en van de toegevoegde additieven. Biosmeerolie . Tegenwoordig zijn er ook veel hoogwaardige biosmeer- oliën verkrijgbaar op basis van plantaardige en dierlijke oliën en vetten. Deze biosmeermiddelen zijn, in tegenstelling tot minerale en (half)synthetische oliën, biologisch goed afbreekbaar en niet toxisch en zijn daarmee niet schadelijk voor het milieu. Dit type olie wordt daarom veel toegepast in de bos- bouw, de landbouw, weg- en waterbouw en de scheepvaart. Voor zover ik heb kunnen nagaan zijn er in Nederland geen bio- smeermiddelen beschikbaar, die geschikt zijn om in een motorfiets te gebruiken. Voor automotoren en vliegtuigmotoren zijn er wel biosmeermiddelen beschikbaar. Mengsels van minerale en bio– smeerolie worden samengestelde olie of, met de Engelse term, com- pounds genoemd. Dergelijke mengsels hebben bepaalde gewenste eigenschappen die niet mogelijk zijn met alleen een mine- rale of bio-smeerolie.

(Vervolg in deel II)

17

Club Pan-European Nederland | nummer 3 | september 2016

Regiorit Noord-Oost Nederland 5 juni 2016, ofwel de “Elfstedentocht met de Pan”

Tekst/Foto’s : Adrie van Weeghel (duopassagier)

Het is zondagochtend 5 juni als we rond een uur of negen op de 11 e verdieping van het WTC in Leeuwarden al een aantal Panners zien. We hebben zin in deze Elfstedentocht. Het weer belooft een zonnige dag, maar wel met wat wind. Ach, de temperatuur is buiten al zoveel hoger als de schaatsers, die deze route door wind en koude schaatsen, dat je mij niet hoort klagen.

I k ben erg benieuwd welke her- kenbare plekjes ik zal tegen gaan komen: tot ongeveer 25 jaar geleden woonde ik in Lemmer, nabij St. Nicolaasga en Sneek. Allereerst zal het vast niemand ontgaan zijn, dat we in de provincie Friesland zijn. Dat herken je aan de vele vlaggen die her en der wapperen. De vlag van Friesland heeft blauwe strepen en daarnaast witte strepen met rode pompeblêden: De zeven rode pompeblêden verwijzen naar de middeleeuwse Friese 'zeelanden': zelfstandige landstreken langs de kust van Alkmaar tot de Wezer, die samengingen in een verdedigings- verbond tegen de Noormannen. Er zijn nooit precies zeven van deze bestuurseenheden geweest, het getal zeven heeft waarschijn- lijk de connotatie 'veel'. Sommige bronnen gaan wel uit van zeven Friese landen: West-Friesland, Westergo, Oostergo, Hunzingo, Fivelingo, Emsingo en Jeverland . We rijden richting Sneek waar we de Waterpoort tegenkomen. De Sneeker Waterpoort is een water- poort over de Hoogendsterpijp in Sneek. De poort bestaat uit twee achtkantige torens, met daartus- sen een brug over de vaarroute tussen de De Kolk en de Stads- gracht aan het stadscentrum en boven de brug een poortwach-

terswoning. Sneek had nog vier andere waterpoorten en twee landpoorten, die alle zijn gesloopt. De Waterpoort bleef over en is tegenwoordig het symbool van Sneek.

sierpoort, omdat deze geen mili- taire functie meer had. Vanaf dat moment heeft de poort in hoofd- lijnen haar huidige uiterlijk. De architect is overigens onbekend. In 1757 volgde een grondige ver- bouwing. In 1785 kreeg de poort een wach- terswoning. Het middengedeelte had nu een sterk 18de-eeuws uiterlijk. Vanaf 1825 werd de stad 's nachts niet meer afgesloten, waardoor de poort definitief haar functie verloor. In de 19e eeuw werden alle andere poorten rond Sneek afgebroken. Ook voor de waterpoort zag het er slecht uit aangezien stoomboten er niet onderdoor pasten. Toch is de poort onder druk van de bevolking blijven staan. In 1877 werd hij gerestaureerd volgens een ontwerp van de landelijk bekende architect Isaac Gosschalk, uitge- voerd door Johannes Philippus Hogendijk. Gosschalk maakte de 18e-eeuwse wijzigingen onge- daan en herstelde de vroeg 17e- eeuwse toestand. Hij gaf een vrije interpretatie van het oorspronke- lijke middengedeelte, waardoor hij sterk het huidige aanzien van de poort bepaalde. We rijden door en zien in het land- schap Friese paarden. Het Friese paard is het oudste inlandse ras- paard van Nederland. Zijn wortels gaan ver terug in de tijd. Al in de 13e eeuw was de Fries bekend en

Dit symbool is onder meer terug te vinden in het grootzeil van het Sneeker skûtsje Sneker Pan en in de zeilen en kleding van de Sneeker zeilmakerij Gaastra. De waterpoort is waarschijnlijk rond 1492 gebouwd, tegelijkertijd met de stadswal rond de stad. De poort diende om de toegang over water naar de stad af te sluiten. De waterpoort werd gebouwd op de Hoogendsterpijp (een pijp is een smalle waterdoorgang). In 1613 werd de poort verbouwd tot

18

Club Pan-European Nederland | nummer 3 | september 2016

Nadat de buiken weer gevuld zijn gaan we verder. En ja, het is me gelukt er een foto van te maken, maar kijk dan even goed op de foto. Voor de zekerheid plaats ik een afbeelding van het Vrouwtje en welk verhaal erbij hoort.

enkele keer door de vingers wordt gezien. Een enkele keer komt er een zeer zeldzame bruine variant voor. Schofthoogte: tussen 1,55 m (voor opname in stamboek) en 1,70 m. Op driejarige leeftijd wordt 1,60 m als ideaal beschouwd. We rijden via Sloten door richting Gaasterland. Hier heb ik als kind heel wat voetstappen gezet in het Rijsterbos. Verder het ernaast gelegen Sybrandy’s speelpark, dat ik nog kende met allerlei vogeltjes. De speeltuin waar ik menig keer schoolreisje heb gehad en vooral de luchtfietsen super vond! Mocht je er nog eens heen gaan, zoek dan het Rode Klif eens op. De basis van het Roode Klif werd gevormd in het Pleistoceen, toen het oprukkende gletsjerijs materi- aal uit Scandinavië afzette in dit Friese gebied. In latere tijden ont- stonden door de golfafslag van de Zuiderzee steile wanden, de kliffen . Behalve de Roode Klif zijn ook het Mirnser Klif en het Oudemirdumer Klif in Gaasterland op deze wijze gevormd. De oorspronkelijke kei- leemwand van het Roode Klif is op het eind van de 19e-eeuw vergra- ven. Wat rest is een glooiende helling van circa 10 meter hoogte. Boven op het Roode Klif staat een in 1951 gemaakt monument ter herinnering aan de slag bij Warns in 1345. Op de steen staat de tekst leaver dea as slaef , liever dood dan slaaf. Op naar Stavoren, waar ik hoop het Vrouwtje te gaan zien. Maar eerst even een kop koffie en lunch halen. We hebben er inmid- dels een derde van de rit op zitten denk ik.

het paard vertoont het nog steeds overeenkomsten met zijn verre voorouders. Friese paarden werden waarschijnlijk al meer dan drieduizend jaar geleden gebruikt. Uit bronnen blijkt dat de Romeinen het ras zeer waardeerden. Ze namen de Fries mee als oorlogs- paard voor veldtochten in Brittan- nië. Ook in de middeleeuwen werd de Fries vooral als krijgspaard gebruikt. Gedurende de Tachtig- jarige Oorlog leverden kruisingen met Spaanse paarden, voorname- lijk Andalusiërs, een actief en veel- zijdig type Fries op. Het Friese paard is een sierlijk ogend paard met veel behang en een fiere houding. Het lichaam is compact en sterk. Haren: de manen zijn lang, vol en golvend, evenals de staart. Hoofd: De Fries heeft een fijn hoofd met korte, spitse en beweeglijke oren. Hals: hoge hals aanzet, lang, licht gebogen. S chouders: de schouders zijn krachtig ont- wikkeld. Benen: tamelijk kort, maar stevig, lang behaard en met een vetlok. Kleur: een Fries is vrijwel altijd zwart zonder aftekeningen. Aftekeningen zijn dan ook verboden, hoewel een klein kolletje een

Het vrouwtje van Stavoren of De weduwe van Staveren (Fries: Starum) is een sage die pas in de 19e eeuw zijn huidige vorm kreeg. Leeswaarschuwing : onderstaande tekst bevat details over de inhoud en/of de afloop van het verhaal. Een van de versies van de sage vertelt van een rijke koopmanswe- duwe in Stavoren, die woonde in een huis met gouden vloeren en zilveren muren. Ze bezat meer schepen dan alle kooplieden van de stad tezamen en werd met de dag rijker. Ondanks haar enorme rijkdom was ze niet tevreden, ze wilde het kostbaarste bezit dat er te vinden was en stuurde een schipper eropuit om dat te halen. Deze kwam na lang zoeken thuis met een lading graan uit Danzig,

19

Club Pan-European Nederland | nummer 3 | september 2016

dat hem waardevoller dan goud leek. Het vrouwtje zag het niet als het waardevolste dat er bestond. Woedend vroeg ze: "Aan welke zijde heb je het graan ontvan- gen?". "Aan stuurboordzijde". "Gooi het dan aan bakboordzijde in zee!" Een voorbijganger die dat hoorde, zei haar dat niet te doen; zou ze ooit zelf in de bedelstand vervallen, dan zou haar het graan wel goud toeschijnen. Hierop haalde zij de gouden ring van haar vinger en gooide hem met een grote boog in zee. Ze voegde hieraan toe, "Net zomin dat ik deze gouden ring ooit nog terug zal zien, zal ik in de bedel- stand vervallen." Op een dag kwam een van haar dienaren naar haar toe met een gevangen vis, met in de maag van die vis haar eigen gouden ring. Vanaf dat moment keerde haar lot. Ten slotte eindigde zij in grote armoede. In Hindeloopen zien we een bord met het Hindelooper Schilderwerk. Tafels, stoelen, dienborden, klom- pen, van alles wordt er beschil- derd met deze bloemetjes. En dan rijden we via allerlei leuke weggetjes, dorpjes, etc. richting Bartlehiem , waar we natuurlijk willen laten zien dat we er geweest zijn!

We reden er langs en vervolgens doorheen. Met een stevig windje rijden we richting Dokkum. Een plaats, die ik inderdaad ook nog niet vaak had bezocht. Wat ook vast opgevallen is, zijn die borden bovenaan de boerderijen in de vorm van zwanen.

· Zuidwesthoek: de makelaar heeft een harpmotief. Een groene harp betekent, dat de boer eigenaar was van de boerderij; een witte harp bete- kent, dat de boer de boerderij pachtte. In het vlieggat is een vogeltje uitgezaagd. · Westergo: de makelaar heeft een opengewerkt zonnerad met een kla- verblad (teken van de drie-eenheid op de top). De zwanen hebben een halslint. · Hennaarderadeel: de makelaar heeft als top een tulp (teken van hoop), daaronder een zon en halve manen . · Kleistreek: de makelaar is lang en slank met een tulp (teken van hoop) op de top. In de driehoek is een zonnerad te zien. · Friese Wouden: de opengewerkte makelaar heeft bovenin de vorm van een glas en onderin de vorm van een zandloper. · Midden-Friesland: de makelaar is aan beide zijden versierd met palm- takken (teken van vrede). En daarna rijden we richting de Bonkevaart en het eindpunt bij de Groote Wielen. Ik heb genoten! Leuk om de Friese taal weer eens te horen, plekjes te zien waar ik vroeger ook kwam en ook een prachtig mooi stuk Fries- land te zien waar ik wel van had gehoord maar nog nooit geweest was. Jan Verweij superbedankt dat je deze mooie route met ons hebt willen delen! Als ik nog eens een wens uit mag spreken: ik vond de Weerribben en Appelscha ook altijd erg mooi om te komen. Ik ken het echter alleen van fietstochten. Wellicht eens mogelijk om dit met de motor te doen?

Een uilenbord (Fries: ûleboerd , Gro- nings: oelbred , Drents: oelnbret ) is een driehoekvormig, verticaal staand schot, dat ontstaat door het driehoek- vormige eindschild van een schilddak trapeziumvormig af te knotten. Dit driehoekige houten bord diende voor de ventilatie (opening) en om de schuur tegen inwateren te bescher- men. Door het gat konden ook kerk- en steenuilen in en uit vliegen. De oudste archiefvermelding is uit 1669. Een uilenbord bestaat uit twee gedeelten. In het midden een ver- sierde balk die een makelaar wordt genoemd. Aan weerszijden bij de Friese uilenborden een knobbelzwaan met een gekromde hals. Bij de Saksi- sche uilenborden in Twente en de Achterhoek vaak twee gestileerde paardenhoofden al of niet naar binnen gewend. Er zijn veel verschillende vormen van de makelaar (versierde balk in het midden), welke in zes hoofdgroepen zijn te verdelen, die in de verschil- lende streken voorkwamen:

20