00645160022

BEROEPSTAAK

8 Aandrijving controleren, vervangen, repareren

Opleiding Autotechnicus

BEROEPSTAAK Aandrijving controleren, vervangen, repareren

8

Opleiding Autotechniek > Autotechnicus [Crebo 93410]

Artikelnummer: 00645160022

Colofon Deze uitgave is gerealiseerd onder verantwoordelijkheid van de Stichting Consortium Beroepsonderwijs.

Teksten Leden werkgroep Leermiddelen: Ab Pothmann, Richel Dongor en Eduard Camps

Werkgroepleider Bert Grutters

Eindredactie Marjo Brok

Omslag/Lay-out Studio Blanche

Afbeeldingen Schrijvers en internet

Ondanks alle inspanningen is het mogelijk dat niet alle copyrights van de in de uitgave opgenomen illustraties geregeld zijn. Degene die meent alsnog rechten te kunnen doen gelden, wordt verzocht contact op te nemen met de uitgever. © 2011 Stichting Consortium Beroepsonderwijs. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevens- bestand of openbaar worden gemaakt, in enige vorm of enige wijze, namelijk elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opname of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming.

INHOUD

Introductie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

Stap 1

Oriënteren. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Taak 1 Welke componenten komen voor in de aandrijflijn? 7 Invullen mini-POP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Taak 2 Het mini-POP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Voorbereiden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Taak 3 De aandrijflijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Taak 4 De opbouw en controle van de aandrijfas . . . . . . . 15 Taak 5 De opbouw en controle van de plaatkoppeling . . . 16 Taak 6 De opbouw van de versnellingsbak . . . . . . . . . . . . 19 Taak 7 Het differentieel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Taak 8 Diagnostische toets . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 Uitvoeren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 Taak 9 Zo bereid ik me voor op reparatie van aandrijfassen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 Taak 10 Zo bereid ik me voor op reparatie van de plaatkoppeling. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 Controleren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 Taak 11 Uitvoeren eindcontrole en evaluatie . . . . . . . . . . . 29 Beoordelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 Taak 12 Beoordelen van de beroepstaak . . . . . . . . . . . . . . 31 Terugkijken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 Taak 13 Het terugkijkgesprek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

Stap 2

Stap 3

Stap 4

Stap 5

Stap 6

Stap 7

Studiebronnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

3

Bijlagen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

Bijlage 1 Tabel met werkzaamheden en leerpunten (Tabel 1). 39 Bijlage 2 Mini-POP. . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 Bijlage 3 Werkvoorbereiding en planning. . . . . . . . . 43 Bijlage 4 Stappenplan . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Bijlage 5 Gereedschapgebruik en (meet)apparatuur. . . . . 47 Bijlage 6 Beoordeling Presentatie (vakinhoud). . . . . . . 49 Bijlage 7 Beoordeling Presentatie (communicatie/ Nederlands). . . . . . . . . . . . . . . . . 51 Bijlage 8 Beoordelingsformulier. . . . . . . . . . . . . 53 Bijlage 9 Beoordelingsmonitor. . . . . . . . . . . . . 55

4



Introductie

“Het lijkt wel een straaljager,” merkt Rutger op als mijnheer Van Gijn met gierende motor de werkplaats binnenrijdt. Als mijnheer Van Gijn is uitgestapt, vraagt leermeester Jim wat er aan de hand is. “Ik weet niet wat er is, maar hij trekt helemaal niet meer op!” “Ik ruik de koppelingsplaat,” zegt Jim. “De motor loopt wel goed hoor,” zegt mijnheer Van Gijn. Jim legt uit dat er niets aan de motor mankeert, maar dat de verbinding tussen de motor en de wielen niet goed werkt. “De koppeling is stuk en daardoor komt het motorvermogen niet meer bij de wielen.” Mijnheer Van Gijn vraagt of dat gerepareerd kan worden. “Jazeker, maar u moet uw auto wel een dag missen.” Als de auto op de brug staat, blijkt er ook nog een hoes van een homokinetische koppeling gescheurd te zijn. Je krijgt de opdracht om samen met je leermeester de auto weer in orde te maken. In deze beroepstaak leer je dat.

5

beroepstaak Aandrijving controleren, vervangen, repareren

De aandrijflijn:

Wat moet je kennen? • Kennis van de volgende constructies en begrippen: • Aandrijfassen • Koppeling • Versnellingsbak • Differentieel

Wat moet je kunnen in de praktijk: • het werken aan de aandrijflijn • het controleren van de aandrijflijn • het controleren van je werkzaamheden.

Als je deze taken goed uitvoert, werk je vanzelf aan de competenties die je moet bezitten om een goed vakman te worden. In de monitor kun je zien aan welke werkprocessen en competenties je in de verschillende stappen werkt. In iedere stap letten de beoordelaars vooral op de competenties die vet gedrukt zijn .

Als je moeilijke woorden tegenkomt, zoek je de betekenis op. Je schrijft ze op en bewaart ze op alfabetische volgorde in je map.

Opmerking: Als er staat: ‘overleg met je basisgroep’ overleg je dat met je begeleider. Hij geeft aan of je alleen, met zijn tweeën of met je basisgroep moet samenwerken.

6

orIënteren

oriënteren

stap 1

Werkproces 2.1 Bereidt reparatie aan personenauto voor

Competenties waarop je in deze stap wordt beoordeeld.

E Samenwerken en overleggen K Vakdeskundigheid toepassen L Materialen en middelen inzetten N Onderzoeken T Instructies en procedures opvolgen

Taak 1

Welke componenten komen voor in de aandrijflijn?

In te leveren resultaat • Een lijst met verschillende componenten aandrijflijn. • Een lijst met verschillende soorten aandrijfassen en koppelingen. • Een tabel met werkzaamheden en leerpunten. Je gaat de auto controleren op spelingen in de aandrijflijn of je gaat delen van de koppeling van een auto repareren of vervangen. Maar, weet je ook waarvoor en hoe je dat doet? In deze beroepstaak ga je dat leren. Bespreek met je begeleider hoe je deze taak uitvoert: alleen of in de basisgroep.

7

beroepstaak Aandrijving controleren, vervangen, repareren

Opmerking

Bekijk voor je begint eerst alle opdrachten van deze beroepstaak. Bedenk voor je begint op welke manier je de antwoorden kunt vinden: • Vragen stellen aan een collega. • Kijken bij een collega. • Vragen stellen aan de begeleider. • Kijken naar de begeleider die het voordoet. • Vragen stellen aan een andere leerling die de antwoorden al weet. • Kijken naar andere leerlingen die een aandrijflijn controleren.

• Een PowerPoint of dvd over de aandrijflijn bekijken. • Het hoofdstuk hierover in je leerboek bestuderen

1.1

De motor drijft de wielen aan. De verbinding tussen de motor en de wielen noemen we de aandrijflijn. In de aandrijflijn vind je aandrijfassen en een koppeling. Geen auto is gelijk. Je kunt te maken krijgen met 2WD, 4 WD, voorwielaandrijving of achterwielaandrijving. Ga met je basisgroep bij elkaar zitten en overleg, bekijk of zoek op, wat voor verschillende aandrijvingen en

koppelingen je zoal op een auto kunt tegenkomen. Doe dit aan de hand van onderstaande vragen.

1 Zoals gezegd zit de aandrijflijn tussen de motor en het wiel. Bedenk waar je informatie over de aandrijflijn kunt vinden. Maak een lijst met componenten die je in een aandrijflijn tegenkomt. 2 Welke soorten aandrijfassen heb je gevonden? 3 Schrijf de namen van de verschillende aandrijfassen op. 4 Waarom hebben de autofabrikanten een aandrijfas ontwikkeld? 5 Waarom is er verschil in de constructie van de aandrijving van een auto met voorwielaandrijving en die van een auto met achterwielaandrijving? 6 Je hebt kunnen zien waar de aandrijfassen gemonteerd zijn. Wat geeft dat voor informatie aan jou? 7 Helpt die kennis je bij het controleren van aandrijfassen? Behalve de aandrijfassen zit er ook een koppeling tussen de motor en de versnellingsbak. 1 Welke verschillende soorten koppelingen heb je gevonden? Noteer deze op een lijst. 2 Wanneer gebruikt de chauffeur van de auto de koppeling en waarom? 3 Je weet waar de koppeling gemonteerd is. Geeft dat voldoende informatie aan jou om de koppeling te controleren en repareren?

1.2

8

Oriënteren

1.3

Bij het controleren van aandrijfassen en koppeling krijg je met verschillende constructies te maken. Vraag aan je begeleider een losse aandrijfas, drukgroep en koppelingsplaat. Ga in een groepje bij elkaar zitten en bekijk samen de onderdelen en geef antwoorden op de onderstaande vragen. 1 Welke kennis en vaardigheden moet je hebben om aan een aandrijfas of een koppeling te kunnen werken? Dus: wat moet je leren? Schrijf dit op in een tabel. 2 Hoe kan er schade aan een aandrijfas ontstaan? 3 Hoe merk je dat er een defect is aan de aandrijfas? 4 Hoe kan er schade aan een koppeling ontstaan? 5 Wat kun je merken bij het rijden als een koppeling niet goed werkt? 6 Waarop en hoe denk je de aandrijfas, drukgroep en koppelingsplaat te kunnen controleren?

9

beroepstaak Aandrijving controleren, vervangen, repareren

10

Invullen mInI-pop

Invullen mini-pop

stap 2

Werkproces 2.1 Bereidt reparatieopdracht aan personenauto voor

LLB 1.1 Benoemt leerdoelen voor de eigen ontwikkeling 1.4 Plant zijn eigen leerproces en voert het uit

Competenties waarop je in deze stap wordt beoordeeld.

J Formuleren en rapporteren M Analyseren N Onderzoeken W Gedrevenheid en ambitie tonen Q Plannen en organiseren A Beslissen en activiteiten initiëren

Je zoekt uit wat je moet leren om de beroepstaak goed uit te voeren en je schrijft dat op. Je ziet je leerdoelen als een uitdaging en laat zien dat je voldoende tijd en energie wil besteden om je doel te bereiken. Je maakt samen met je begeleider een planning en je houdt je eraan. Je voert deze taak zelfstandig uit.

Het mini-POP

Taak 2

In te leveren resultaat • Een ingevuld mini-POP.

Maak een afspraak met je begeleider voor een plangesprek. Voer met hem het plangesprek.

11

beroepstaak Aandrijving controleren, vervangen, repareren

2.1

Bespreek met de begeleider: a de resultaten en afspraken van de vorige beroepstaak b de aandachtspunten uit je POP. 1 Vul met je begeleider de mini-POP in. Doe dit op de computer zodat je deze verder kunt aanvullen (bijlage 2). 2 Plan het afsluitende gesprek voor deze beroepstaak.

12

voorbereIden

voorbereiden In stap 3 leer je aan de hand van opdrachten wat je moet kunnen (vaardigheden) en kennen (kennis). Als je de opdrachten op een juiste manier uitvoert, kun je op een verantwoorde en vakdeskundige manier aan een aandrijfas of koppeling werken. Ga met je basisgroep bij elkaar zitten en bepreek onderstaande taken. Vraag aan je begeleider een voertuig aan te wijzen.

stap 3

De aandrijflijn

Taak 3

In te leveren resultaat • Afbeeldingen 2WD (V+A) en 4WD. • Lijst verschillen 2WD en 4WD. • Lijst taken van de versnellingsbak en differentieel.

In de aandrijving kunnen allerlei defecten optreden. Dit kan een gevolg zijn van slijtage, maar ook van verkeerd gebruik. Er kan natuurlijk ook een andere oorzaak zijn. Wil je een goede reparatie uitvoeren, dan moet je weten hoe de aandrijflijn is opgebouwd. Je kijkt naar de fabrieksgegevens en naar de verschillende constructies.

13

beroepstaak Aandrijving controleren, vervangen, repareren

3.1

Alle delen van de aandrijving hebben elk hun eigen taak. De goede werking hiervan is dus belangrijk. Bedenk waar je de juiste informatie kunt vinden voor onderstaande opdrachten. 1 Zoek een afbeelding van een auto met voorwielaandrijving en één met achterwielaandrijving en print deze beide uit. 2 Zoek een afbeelding van een 4WD en print deze uit. 3 Vergelijk de gevonden afbeeldingen met elkaar en noteer de verschillen tussen een 2WD en een 4WD. Noteer deze verschillen op een lijst.

4 Welke taak of taken heeft de versnellingsbak? 5 Welke taak of taken heeft het differentieel?

14

voorbereIden

De opbouw en controle van de aandrijfas

Taak 4

In te leveren resultaat • Een afbeelding van een aandrijfas. • Een lijst onderdelen van een aandrijfas, hun functie en hoe te controleren. • Lijst met functies en mogelijke defecten van een aandrijfas.

In deze taak bekijk je de opbouw van de aandrijfas.

4.1

Aandrijfassen en koppelingen hebben een aantal functies. Zoek voor onderstaande opdrachten de juiste informatie. 1 Zoek een afbeelding van een aandrijfas en print deze uit. 2 Uit welke onderdelen is een aandrijfas opgebouwd en wat is hun functie? Noteer dit op een lijst. 3 Noteer op de lijst van vraag 2 hoe en waarop je de onderdelen kunt controleren. 4 Wat zijn de functies van een aandrijfas en welke defecten kunnen er optreden aan aandrijfassen en wat zal de klant hiervan merken? Noteer dit op een lijst.

15

beroepstaak aandrIjvIng controleren, vervangen, repareren

De opbouw en controle van de plaatkoppeling

Taak 5

In te leveren resultaat • Een afbeelding van een koppeling. • Een lijst onderdelen koppeling, de functies en hoe te controleren. • Lijst met mogelijke defecten van een koppeling. • Lijst met onderdelen van de koppeling (5.3). • Tabel onderdelen koppeling met functie en gevolgen defecten (5.4). Een koppeling kan volledig defect zijn, of presteert niet zoals hij zou moeten (slipt). Wil je een reparatie goed uitvoeren, dan moet je weten hoe een koppeling is opgebouwd, werkt en hoe je dit kunt controleren. Je kijkt naar de fabrieksgegevens en naar het type koppeling.

5.1

1 Zoek een afbeelding van een plaatkoppeling en print deze uit. 2 Uit welke onderdelen is een plaatkoppeling opgebouwd en wat is hun functie? Noteer dit op een lijst. 3 Noteer op de lijst van vraag 2 hoe en waarop je de onderdelen kunt controleren. 4 Wat zijn de functies van een koppeling? Welke defecten kunnen er optreden aan een koppeling en wat zal de klant merken? Noteer dit op een lijst.

16

Voorbereiden

5.2

Niet iedere koppeling is geschikt voor elke auto. 1 Welke soorten koppelingen worden er bij personenauto’s toegepast? 2 Wat zijn de verschillen tussen de verschillende koppelingen? 3 Hoe kom je aan die informatie?

5.3

Hieronder zie je een voorbeeld van een koppeling. Bekijk dit goed. Maak een tabel met de juiste benamingen van de onderdelen van deze koppeling.

5.4

1 Van welk type is bovenstaande koppeling? Wat voor soort koppeling is het? 2 Hoe ben je dat te weten gekomen? 3 Welk onderdeel zorgt voor de juiste bediening van de koppeling? 4 Wat voor defecten kunnen er ontstaan aan een koppeling? 5 Wat voor defecten kunnen er ontstaan aan een koppelingbediening? 6 Vaak worden versnellingsbaksteunen uitgevoerd met een rubberen stootkussen. Is dit de enige methode om de trillingen en schokken op te vangen?

17

beroepstaak Aandrijving controleren, vervangen, repareren

5.5

1 Maak een tabel. Zet daarin alle onderdelen die hieronder staan genoemd. Geef van elk onderdeel de functie weer. Geef aan wat er gebeurt als je met een defect aan een dergelijk onderdeel doorrijdt. a Drukgroep (diafragma veer stuk) b Koppelingsplaat (frictiemateriaal verbrandt) c Druklager (hoorbaar) d Vliegwiel (sterk gegroefd) e Druklagerbediening (niet goed gangbaar) f Toplager (hoorbaar) g price-as lager (hoorbaar)

2 De oliekering van de price-as dicht niet goed af. Wat zal de klant hiervan merken?

18

voorbereIden

De opbouw van de versnellingsbak

Taak 6

In te leveren resultaat • Lijst met verschillen tussen voorwielaandrijving en achterwielaandrijving. • Lijst met informatie en formules voor het berekenen van de overbrengverhoudingen. • Tabel met overbrengverhoudingen leermodel. • Afbeelding van doorsnede ‘manueel’ (hand)geschakelde versnellingsbak. • Afbeelding van een automatisch geschakelde versnellingsbak met planetaire tandwielstelsels. • Afbeelding van een sequentieel geschakelde versnellingsbak. In de aandrijflijn bevindt zich ook de versnellingsbak. Als autotechnicus zul je niet vaak met het ‘inwendige’ van een versnellingsbak te maken hebben. Het is wel belangrijk dat je de verschillende types kunt herkennen en dat je weet wat de functie is van de versnellingsbak. Ga met je basisgroep bij elkaar zitten.

19

beroepstaak Aandrijving controleren, vervangen, repareren

6.1

Vraag aan de begeleider welke auto beschikbaar is om deze opdrachten uit te voeren. Vraag ook aan de begeleider een leermodel van een versnellingsbak. 1 Wat is het doel van een versnellingsbak? 2 Waarom heeft een versnellingsbak meerdere versnellingen? 3 Zoek informatie op over wat het verschil is tussen een versnellingsbak van een auto met voorwielaandrijving en die van een auto met achterwielaandrijving. Noteer de verschillen op een lijst. 4 Wat is het verschil tussen de eerste 4 versnellingen en de 5e versnelling van een 5-bak? 5 Welk type versnellingsbak heeft deze auto? Hoe kom je achter deze informatie? 6 Welke typen zijn er nog meer? 7 In een versnellingsbak zitten diverse onderdelen die samen een overbrenging (verhouding) vormen. Een versnellingsbak past daardoor maar bij één autotype van een fabrikant. Welke (onder)delen bepalen deze overbrenging? 8 Zoek de informatie en formules die je nodig hebt voor het berekenen van de verhoudingen. 9 Bereken de totale overbrengverhouding in iedere versnelling van het leermodel en noteer dit op een lijst. 10 Kopieer een doorsnedentekening van de versnellingsbak. 11 Kopieer een afbeelding van een automatisch geschakelde versnellingsbak met planetaire tandwielstelsels. Kopieer een afbeelding van een sequentieel geschakelde versnellingsbak.

20

voorbereIden

Het differentieel

Taak 7

In te leveren resultaat • Afbeelding differentieel. • Lijst met onderdelen differentieel. • Lijst met eindreducties van alle versnellingen. • Samenvatting functie en werking differentieel (Half A4). Elke auto heeft een differentieel. Bij voorwielaandrijving zit deze in de versnellingbak en bij achterwielaandrijving zit het achter onder de auto. In deze taak doe je onderzoek naar de functie en de werking van het differentieel.

7.1

1 Zoek een afbeelding van een differentieel en print deze uit. 2 Waar kun je informatie vinden over het differentieel? 3 Wat zijn de functies van een differentieel? 4 Welke onderdelen kom je tegen in een differentieel? Noteer deze op een lijst.

21

beroepstaak Aandrijving controleren, vervangen, repareren

7.2

Het differentieel is een belangrijk onderdeel in de aandrijflijn. Het heeft diverse functies. Met de onderstaande opdrachten zoek je antwoorden op de functie en de werking van het differentieel. Vraag je begeleider een auto aan te wijzen met achterwielaandrijving. 1 Zet de auto met stilstaande motor in de vierde versnelling. Krik de achterzijde zover op, dat de achterwielen vrij van de grond zijn. Draai aan het linker achterwiel. Wat valt je op aan het rechter achterwiel? 2 Laat een collega het rechter achterwiel tegenhouden. Draai nu weer aan het linker achterwiel. Wat valt je op? 3 Laat een collega het rechter achterwiel tegenhouden. Draai nu met een ratel de motor rond. Wat valt je op aan het linker achterwiel? 4 In een bepaalde situatie staat een voertuig met de rechter wielen op het ijs en met de linker wielen op straat. Welk wiel zal nu aangedreven worden? In de theorie ben je tegengekomen dat de wielen van een auto bij het nemen van een bocht niet allemaal dezelfde afgelegde weg hebben. Ga met je basisgroep bij elkaar zitten en probeer antwoorden te vinden op onderstaande vragen. 1 Welk wiel zal bij het nemen van een linker bocht de kortste weg afleggen? 2 Wat is de functie van het differentieel bij het nemen van een bocht? 3 Wat zou er kunnen gebeuren als het linker- en rechterwiel tegelijkertijd aangedreven worden en de auto geen differentieel heeft? Bij taak 6 heb je kennis gemaakt met de overbrengverhouding van de versnellingsbak. Een ander woord voor overbrengverhouding is reductie. Reductie komt van het woord reduceren. Dit betekent verminderen. Ook een differentieel heeft een reductie. Vraag aan je begeleider een leermodel (differentieel). Ga met je basisgroep bij elkaar zitten en zoek informatie over onderstaande vraagstukken. 1 Wat wordt er nu precies gereduceerd? 2 Welke onderdelen in een differentieel zorgen voor de reductie? 3 Bereken nu de reductie (overbrengverhouding) van het leermodel.

7.3

7.4

22

Voorbereiden

7.5

Bij voorgaande opdrachten heb je informatie gevonden waarom het toerental van de motor door de versnellingsbak en het differentieel gereduceerd wordt. De versnellingsbak en het differentieel hebben elk hun eigen reductie en zullen samen een eindreductie hebben. 1 Zoek nu informatie en de formule die je nodig hebt voor het berekenen van de eindreductie. 2 Bereken de totale eindreductie van alle versnellingen en noteer dit op een lijst (aan de hand van de leermodellen). 3 Stel, een motor draait 3000 toeren. De versnellingsbak staat in de 1e versnelling. Neem de berekende eindreductie van vraag 2. Wat is dan het toerental van de aandrijfas en het wiel?

7.6

In de vorige opdrachten heb je veel informatie over de werking en de functies van het differentieel gevonden. 1 Maak een samenvatting van een half A4 van de verkregen informatie.

23

beroepstaak aandrIjvIng controleren, vervangen, repareren

Diagnostische toets

Taak 8

In te leveren resultaat • Scorelijst met opmerkingen en paraaf vakdocent.

Maak een afspraak voor een diagnostische toets. In deze toets laat je zien dat je op de hoogte bent van de diverse componenten en constructies in de aandrijflijn van een auto. In deze toets laat je zien dat je de volgende constructies en begrippen kent: • de functie en de werking van de aandrijfas • werking en opbouw van de koppeling

• werking en opbouw van de versnellingsbak • werking en opbouw van het differentieel

8.1

1 Maak de diagnostische toets. 2 Bespreek het resultaat met de vakdocent.

24

uItvoeren

uitvoeren

stap 4

Taak 9

Zo bereid ik me voor op reparatie van aandrijfassen

In te leveren resultaat • Een werkvoorbereiding en planning. • Een stappenplan van de demontage en montage van de aandrijfas. • Een beschrijving van de gereedschappen en (meet)apparatuur.

Werkproces 2.2 Voert reparatie uit aan personenauto’s

Competenties waarop je in deze stap wordt beoordeeld.

J Formuleren en rapporteren K Vakdeskundigheid toepassen L Materialen en middelen inzetten T Instructies en procedures opvolgen

Voordat je de aandrijfassen en plaatkoppeling echt gaat vervangen/repareren, zoek je eerst uit hoe je dat doet. Je schrijft alle stappen op hoe je de aandrijfas gaat controleren en de- en monteren. Je kijkt naar zaken zoals de manier van controleren, vervangen en repareren. Ook kijk je naar mogelijke oorzaken van het defect. Vraag aan je begeleider aan welke auto je de opdracht moet gaan uitvoeren.

25

beroepstaak Aandrijving controleren, vervangen, repareren

9.1

Van het aangewezen voertuig moet je de aandrijfas gaan vervangen. Dit kun je niet doen zonder een goede voorbereiding. 1 Welke vragen heb je in het overleg met je begeleider gesteld om precies te weten te komen wat je moest doen? 2 Waar kun je de technische informatie vinden voor deze opdracht? 3 Bedenk hoe je de opdracht gaat voorbereiden. 4 Overdenk welke stappen je neemt tijdens het uitvoeren van de opdracht. 5 Welke gereedschappen ga je inzetten? Je hebt nu alle stappen doorlopen die nodig waren voor een goede voorbereiding. 1 Ga nu van de aangewezen auto de aandrijfas vervangen. 2 Welke onderdelen zullen na demontage ook vervangen moeten worden? 3 Wat is de reden voor vervanging?

9.2

26

uItvoeren

Taak 10

Zo bereid ik me voor op reparatie van de plaatkoppeling

In te leveren resultaat • Een werkvoorbereiding en planning. • Een stappenplan van de demontage en montage van de plaatkoppeling. • Een beschrijving van de gereedschappen en (meet)apparatuur. • Een lijst met de te vervangen onderdelen. Voordat je de plaatkoppeling echt gaat controleren en vervangen, moet je je eerst voorbereiden. Je kijkt naar zaken zoals de manier van controleren, vervangen en repareren. Vraag aan je begeleider een voertuig aan te wijzen waar je de opdracht aan moet uitvoeren.

Van dat voertuig is bekend dat de koppeling slipt. Ook kijk je naar mogelijke oorzaken van het defect.

27

beroepstaak Aandrijving controleren, vervangen, repareren

10.1

Van het aangewezen voertuig moet je de koppeling gaan vervangen. Dit kun je niet doen zonder een goede voorbereiding. 1 Welke vragen heb je in het overleg met je begeleider gesteld om precies te weten te komen wat je moest doen? 2 Hoe denk je dat men heeft kunnen constateren dat de koppeling slipt? 3 Wat kunnen de gevolgen zijn wanneer de klant doorrijdt met een slippende koppeling? 4 Welke controles moet je doen om de oorzaak van het defect te achterhalen? 5 Bedenk hoe je de opdracht gaat voorbereiden. 6 Overdenk welke stappen je neemt tijdens het uitvoeren van de opdracht. 7 Welke gereedschappen ga je inzetten? Je hebt nu alle stappen doorlopen die nodig waren voor een goede voorbereiding. 1 Ga nu van de aangewezen auto de koppeling vervangen. 2 Welke onderdelen zullen na demontage van de koppeling ook vervangen moeten worden? 3 Waarom wordt de koppeling als set compleet vervangen? 4 Maak een lijst van alle te vervangen onderdelen.

10.2

28

controleren

controleren

stap 5

In te leveren resultaat

Werkproces 2.3 Controleert zijn reparatiewerkzaamheden en rondt opdracht af

Competenties waarop je in deze stap wordt beoordeeld.

J Formuleren en rapporteren L Materialen en middelen inzetten S Kwaliteit leveren T Instructies en procedures opvolgen

Jouw begeleider observeert of je de uitgevoerde werkzaamheden controleert, het gebruikte gereedschap en apparatuur controleert op defecten en daarbij milieuvriendelijk werkt.

Uitvoeren eindcontrole en evaluatie

Taak 11

In te leveren resultaat • Samenvatting eindcontrole werkzaamheden. • Een verslag over de uitvoering van je beroepstaak met daarin: • Alle in te leveren resultaten. • Hoe je de taak hebt uitgevoerd en wat je er van hebt geleerd. • Beoordelingsoverzicht van de presentatie door de basisgroep (groepsbeoordeling).

Aan het einde van deze beroepstaak ga je na of je de werkzaamheden volgens de specificaties hebt kunnen maken. Je gaat na hoe je gewerkt hebt en of je daarover tevreden bent.

29

beroepstaak Aandrijving controleren, vervangen, repareren

11.1

Het is belangrijk dat je de uitgevoerde werkzaamheden goed controleert. Slecht uitgevoerde werkzaamheden kunnen de veiligheid in gevaar brengen, maar het kan het bedrijf ook geld (garantie werkzaamheden) kosten. Voorop staat dat de klant tevreden moet zijn. 1 Denk na over hoe je kunt voorkomen dat de klant niet met een klacht terugkomt. 2 Maak een korte samenvatting waarom, hoe en wanneer jij je werkzaamheden hebt gecontroleerd. Na het beëindigen van alle werkzaamheden en controles kun je een evaluatie maken van de toegepaste werkzaamheden. 1 Denk na over datgene wat je hebt geleerd bij deze beroepstaak. 2 Geef aan wat goed en niet goed is gegaan bij deze beroepstaak. Voor de andere leerlingen in de basisgroep is het ook belangrijk om te zien en te horen hoe jij de beroepstaak hebt uitgevoerd. 1 Bedenk welke punten je gaat opnemen in je presentatie en werk deze uit. 2 Plan met je begeleider een moment voor de presentatie. 3 Laat je medeleerlingen jouw presentatie beoordelen. Je bent nu, op het verslag en je evaluatie na, klaar met je beroepstaak. 1 Maak een verslag met daarin: • Alle in te leveren resultaten. • Hoe je de taak hebt uitgevoerd en wat je er van hebt geleerd. • Beoordelingsoverzicht van de basisgroep.

11.2

11.3

11.4

30

beoordelen

beoordelen In te leveren resultaat • Een ingevuld beoordelingsformulier (kopie).

stap 6

Werkproces 2.1 Bereidt reparatieopdracht aan personenauto voor Werkproces 2.2 Voert reparatie uit aan personenauto Werkproces 2.3 Controleert zijn reparatiewerkzaamheden en rondt opdracht af

Competenties waar je op wordt beoordeeld.

E Samenwerken en overleggen J Formuleren en rapporteren K Vakdeskundigheid toepassen L Materialen en middelen inzetten N Onderzoeken S Kwaliteit leveren T Instructies en procedures opvolgen

Beoordelen van de beroepstaak

Taak 12

In te leveren resultaat • Een ingevuld beoordelingsformulier (kopie).

Maak een afspraak met je begeleider voor het uitvoeren van de praktijkbeoordeling. Zorg dat je weet aan welke eisen het werk moet voldoen.

31

beroepstaak Aandrijving controleren, vervangen, repareren

12.1

Je gaat een opdracht uitvoeren aan een van tevoren afgesproken auto. Van je begeleider ontvang je een werkorder met een opdracht. Je voert deze opdracht zelfstandig uit. 1 Maak de voorbereiding: a Lees de informatie. b Verzamel de informatie, onderdelen en gereedschappen die je nodig hebt voor de opdracht. 2 Voer de opdracht uit. 3 Controleer je werk. 4 Tijdens de uitvoering van de werkzaamheden stelt de begeleider vragen over jouw werkwijze. Deze beantwoord je mondeling. De begeleider observeert jou tijdens de uitvoering van de opdracht en vult een beoordelingsformulier in. Waar je op wordt beoordeeld, kun je in bijlage 8 zien. Na het controleren van je werk, bespreek je samen met de begeleider de door hem ingevulde beoordelingslijst.

32

terugkIjken

terugkijken

stap 7

In te leveren resultaat

LLB 1.1 Benoemt leerdoelen voor de eigen ontwikkeling 1.4 Plant zijn eigen leerproces en voert het uit Competenties waarop je in deze stap wordt beoordeeld. J Formuleren en rapporteren M Analyseren N Onderzoeken W Gedrevenheid en ambitie tonen Q Plannen en organiseren A Beslissen en activiteiten initiëren

Samen met je begeleider evalueer je jouw functioneren tijdens de beroepstaak en stel je jouw POP bij.

33

beroepstaak aandrIjvIng controleren, vervangen, repareren

Het terugkijkgesprek

Taak 13

In te leveren resultaat • Bijgesteld POP. • Bijgewerkt portfolio.

Na het uitvoeren van onderstaande opdrachten voer je met je begeleider een terugkijkgesprek. Maak een afspraak met je begeleider voor een terugkijkgesprek.

13.1

1 Hoe is het met de opdracht gegaan? Beantwoord onderstaande vragen:

a Ben je tevreden over jouw rol binnen de basisgroep? b Denk je dat je deze beroepstaak voldoende hebt uitgevoerd? c Ben je tevreden met het resultaat van deze beroepstaak? d Geef aan wat je in de volgende beroepstaak wil verbeteren. e Waar was je begeleider of collega tevreden over? Waarover niet? 2 Maak een nieuwe tabel. a Neem de eerste kolom van je mini-POP (tabel 2) over in deze tabel. b Vul je eigen oordeel in over wat je geleerd hebt in de kolommen. 2 Bespreek met je begeleider of je de beroepstaak af kunt sluiten. Was de uitvoering voldoende of zijn er leerpunten voor de volgende beroepstaak? 3 Laat aan je begeleider zien dat je de beroepstaak goed hebt uitgevoerd. ‘Bewijzen’ stop je in jouw portfolio. Voorbeelden van bewijzen zijn: a hoe tevreden waren je collega’s b kun je laten zien dat het product voldoet aan de eisen. 4 Kun je de andere onderdelen van je mini-POP afsluiten? Doe de bewijzen in je portfolio. 5 Bespreek ook met je begeleider waarom je het een leuke beroepstaak vond of waarom niet. 6 Bespreek met je begeleider je POP en overleg met hem waaraan je nog moet werken in de volgende beroepstaak. 1 Bespreek de antwoorden uit deze beroepstaak met je begeleider.

13.2

34

Studiebronnen

Bij stap 1. Oriënteren • Inhoud beroep en beroepstaak • Tabel praktijkhandelingen en opdrachten • Waar mogelijk een digitale camera

Bij stap 2. Plannen • Tabel planning

Bij stap 3. Voorbereiden boeken: • Leerstof BGL voor de autotechnicus • Documentatiemap

cd-rom: • Kluwer ATH • Veiligheid • Programma ‘de auto 3D’ • H-base

internet • www.Mobikit.nl • www.kennisnet.nl • www.davindi.nl

Bij stap 4. Uitvoeren • Leerwerkplek (garagebedrijf) • Simulatie op school Afhankelijk van de opdracht • Checklist/inspectierapport • Facturen

Bij stap 5. Controleren • Mini-POP • Checklist • Beoordelingsformulier

35

beroepstaak Aandrijving controleren, vervangen, repareren

36

Bijlagen

37

beroepstaak Aandrijving controleren, vervangen, repareren

38

Bijlage 1 Tabel met werkzaamheden en leerpunten (Tabel 1)

Nr.

Werkzaamheden:

Leerpunten:

1.

2.

3

4

5

39

beroepstaak Aandrijving controleren, vervangen, repareren

40

Bijlage 2 Mini-POP

Tabel 2 Mini-POP voor de beroepstaak …………………….

1 = Waar: 2 = Hoe:

school - bedrijf

opdracht uitvoeren productietaak - practicum - workshop - training.

3 = Wanneer:

start- en einddatum

4 = Met wie samen:

begeleider - collega’s - andere deelnemers

Waar:

Hoe:

Wanneer:

Met wie:

taak 3 taak 4 taak 5 taak 6 taak 7 taak 8 taak 9

taak 10 taak 11

De beroepstaak wordt afgesloten met een beoordelingsopdracht (taak 12) onder toezicht van …………………….. op …………………… in ………………. (plaats). De beroepstaak wordt afgesloten in een terugkijkgesprek (taak 13) met ……………………….. op …………. in ………………… (plaats).

41

beroepstaak Aandrijving controleren, vervangen, repareren

42

Bijlage 3 Werkvoorbereiding en planning

Welk (speciaal) gereedschap heb ik nodig.

Hoe lang denk ik hiermee bezig te zijn. (tijdsplanning)

Welke gegevens/ werkplaats documentatie heb ik hierbij nodig.

Welke werkzaamheden ga ik uitvoeren. (juiste volgorde)

1 2

3

4

5

43

beroepstaak Aandrijving controleren, vervangen, repareren

44

Bijlage 4 Stappenplan

Werkzaamheden: ………………………………………………………………….

Stappen:

45

beroepstaak Aandrijving controleren, vervangen, repareren

46

Bijlage 5 Gereedschapgebruik en (meet)apparatuur

Bewerkingen

Benodigd (hulp)gereedschap

Reden voor gebruik

47

beroepstaak Aandrijving controleren, vervangen, repareren

48

Bijlage 6 Beoordeling Presentatie (vakinhoud)

Naam leerling: …………………………………………………………

Beroepstaak : …………………………………………………………

Onderwerp:

…………………………………………………………

Doel/doelen: …………………………………………………………

Publiek:

…………………………………………………………

OPMERKINGEN

goed vold. onv.

a. Onderwerp, doel, thema’s Onderwerp van de boodschap is volgens opdracht Doel van de boodschap is duidelijk (informeren, activeren, mening vormen) Alle benodigde thema’s (om doel te bereiken) zijn behandeld b. Publiek (de ontvanger) De boodschap is gericht aan het juiste publiek/de juiste persoon Thema’s zijn juist gekozen bij dit publiek/ deze persoon o.a. te veel/ te weinig thema’s i.v.m. • functie v.d. ontvanger • mening v.d. ontvanger c. De informatie in de thema’s Informatie in de thema’s is voldoende o.a.: • voorkennis v.d. ontvanger • interesse v.d. ontvanger

• volledig om doel te bereiken • afgestemd op dit publiek

f. Ruis: • er ontbreekt informatie • er is overbodige informatie • er is onjuiste informatie • ……………………….

49

beroepstaak Aandrijving controleren, vervangen, repareren

50

Bijlage 7 Beoordeling Presentatie (communicatie/ Nederlands)

Naam leerling: …………………………………………………………

Beroepstaak: …………………………………………………………

Onderwerp:

…………………………………………………………

Doel/doelen: ………………………………………………………….

Publiek:

…………………………………………………………

OPMERKINGEN

Goed Vold. Onv.

d. Keuze en conventies van het medium Medium past bij: onderwerp, doel, thema’s, publiek Vormgeving komt overeen met de conventies van het medium f. Ruis: • Hulpmiddelen zijn niet goed gekozen, ondersteunen de boodschap niet • Hulpmiddelen worden niet goed gebruikt e. Opbouw van de boodschap Inleiding: is volledig. (minimaal: onderwerp, doel en thema’s zijn genoemd) Kern: • er is een goede, logische volgorde van de thema’s • de boodschap wordt goed onderbouwd Slot: • de inhoud van de boodschap wordt correct samengevat • de conclusie is gebaseerd op de inhoud van de boodschap

51

beroepstaak Aandrijving controleren, vervangen, repareren

f. Ruis o.a.: • non-verbale communicatie sluit niet aan bij de gesproken boodschap • verbale communicatie sluit niet aan bij de gesproken boodschap • fouten in spelling/taalgebruik leiden af van de boodschap • fouten in formulering leiden af van de boodschap • wel/geen gebruik vaktaal • fatsoensnormen TOPS en TIPS Belangrijkste pluspunt Belangrijkste verbeterpunt

52

Bijlage 8 Beoordelingsformulier

Beroepstaak:

........................................................................................................................

Naam leerling:

........................................................................................................................

Naam bedrijf/ begeleider: ........................................................................................................................

Beoordeling D A

G

Beoordelingscriteria

De leerling: • controleert de opdracht/werkorder op volledigheid • verzamelt de juiste gegevens uit de werkplaatsinformatie • verzamelt de juiste materialen en gereedschappen • voert de reparatie uit volgens fabrieksgegevens • gebruikt gereedschap op de juiste wijze • overlegt bij complicaties deze met leidinggevende • noteert de uitgevoerde werkzaamheden • bij niet voorziene defecten word dit genoteerd en overlegt met leidinggevende • voert tussentijdse en een eindcontrole uit

• voert afval af en ruimt werkplek op • noteert gewerkte tijd op werkorder • werkt volgens normtijden fabrikant

D = Deels aangetoond A = Aangetoond G = Goed aangetoond

53

beroepstaak Aandrijving controleren, vervangen, repareren

54

Bijlage 9 Beoordelingsmonitor

D - A - G

instructeur vakdocent trajectbegeleider

zelf collega leermeester

Beoordelaars

Ok T Instructies en procedures opvolgen 1 LLB 1.1 Benoemt leerdoelen voor de eigen ontwikkeling J Formuleren en rapporteren taak 2 Ingevuld mini-POP IND F pro M Analyseren N Onderzoeken 1.4 Plant zijn eigen

L Materialen en middelen inzetten

E Samenwerken en overleggen K Vakdeskundigheid toepassen N Onderzoeken

leerproces en voert het uit Ok A Beslissen en activiteiten initiëren

W Gedrevenheid en ambitie tonen Q Plannen en organiseren

Complexiteitsniveau B-C BEOORDELING BT 8 Aandrijving werkvorm beoordelings- vorm beoordelaars BPV v op produkten Ok kerntaak Werkproces nr. competenties 2 2.1 Bereidt taak 1

reparatieopdracht voor

55 Stap 3 Voorbereiden taak 3 Afbeeldingen 2WD (V+A) en 4WD IND/G F v (v) taak 3 Lijst verschillen 2WD en 4WD. IND/G F v (v) taak 3 Lijst taken van versnellingsbak en differentieel IND/G F v (v) taak 4 Een afbeelding van een aandrijfas IND/G F v (v) taak 4 Een lijst onderdelen aandrijfas, hun functie en hoe te controleren IND/G F v (v) taak 4 Lijst met functies en mogelijke defecten van een aandrijfas. IND/G F v (v) taak 5 Een afbeelding van een koppeling. IND/G F v (v) taak 5 Een lijst onderdelen koppeling, de functies en hoe te controleren IND/G F v (v) taak 5 Lijst met mogelijke defecten van een koppeling. IND/G F v (v)

IND/G F pro

IND/G F pro

IND/G F pro

Monitor LEERLING:

Een lijst met verschillende componenten aandrijflijn leerpunten.

Een lijst met verschillende soorten aandrijfassen en koppelingen.

controleren repareren / vervangen Stap 1 Oriënteren taak 1

taak 1 Een tabel met werkzaamheden en Stap 2 Invullen mini-POP

beroepstaak Aandrijving controleren, vervangen, repareren

2 J Formuleren en rapporteren taak 9 Een werkvoorbereiding en planning IND F pra K Vakdeskundigheid toepassen taak 9 Een stappenplan van de demontage en montage van de aandrijfas. IND F pra L Materialen en middelen inzetten taak 9 Een beschrijving van de gereedschappen en (meet) apparatuur. IND F pra T Instructies en procedures opvolgen Een stappenplan van de demontage en montage van de plaatkoppeling. IND F pra Een beschrijving van de gereedschappen en (meet) apparatuur. IND F pra Een lijst met de te vervangen onderdelen. IND F pra Ok 2.2 Voert reparatie uit aan personenauto’s

Ok

taak 7 Afbeelding differentieel IND/G F v (v) taak 7 Lijst met onderdelen differentieel IND/G F v (v) taak 7 Lijst met eindreducties van alle versnellingen. IND/G F v (v) taak 7 Samenvatting functie en werking differentieel. Half A4 IND/G F v (v) vakdocent IND K v (v)

IND/G F v (v)

IND/G F v (v)

IND/G F v (v)

IND/G F v (v)

IND/G F v (v)

IND/G F v (v)

IND/G F v (v)

IND/G F v (v)

Afbeelding van een sequentieel geschakelde versnellingsbak.

Afbeelding van doorsnede ‘manueel ’ (hand) geschakelde versnellingsbak. Afbeelding van een automatisch geschakelde versnellingsbak met planetaire tandwiel -stelsels.

Tabel met overbrengverhoudingen leermodel.

Lijst met informatie en formules berekenen verhoudingen.

Lijst met onderdelen van de koppeling (5.3) Lijst met verschillen tussen voorwielaandrijving en achterwielaandrijving Tabel onderdelen koppeling met functie en gevolgen defecten (5.4)

56

taak 8 Scorelijst met opmerkingen en paraaf Stap 4 Uitvoeren

taak 6

taak 6

taak 6

taak 6

taak 6

taak 6

taak 5

taak 5

taak 10 Een werkvoorbereiding en planning IND F pra taak 10 taak 10 taak 10

J Formuleren en rapporteren

Voor eindbeoordeling alle producten voldoende Ok J Formuleren en rapporteren taak 13 Bijgesteld POP IND E pro M Analyseren taak 13 Bijgewerkt portfolio IND E pro N Onderzoeken 1.4 Plant zijn eigen leerproces en voert het uit Stap7 Terugkijken 1 LLB 1.1 Benoemt leerdoelen voor de eigen ontwikkeling

L Materialen en middelen inzetten

T Instructies en procedures opvolgen J Formuleren en rapporteren N Onderzoeken E Samenwerken en overleggen

L Materialen en middelen inzetten

S Kwaliteit leveren T Instructies en procedures opvolgen

2 Een verslag over de uitvoering van je beroepstaak IND F pro S Kwaliteit leveren van de opdracht. IND/G Ep pro/bg Ok 2.1 Bereidt (kopie) IND

Ok A Beslissen en activiteiten initiëren

K Vakdeskundigheid toepassen

W Gedrevenheid en ambitie tonen Q Plannen en organiseren

2.3 Controleert zijn

werkzaamheden en rondt opdracht af

reparatieopdracht aan personenauto voor

2.2 Voert reparatie uit aan personenauto 2.3 Controleert zijn

reparatie werkzaamheden en rondt de opdracht af

2

pro

E pra x

IND F

Samenvatting eindcontrole werkzaamheden

57

Stap 5 Controleren taak 11 taak 11

taak 11 Een presentatie over de uitvoering Stap 6 Beoordelen

taak 12 Ingevulde beoordelingsformulier

beroepstaak Aandrijving controleren, vervangen, repareren

58

Deze beroepstaak is uitgebracht in een serie voor de kwalificatie Autotechnicus. Beroepstaken zijn gebaseerd op het didactisch model BGL (Beroepstaak Gestuurd Leren). De beroepstaken zijn tot stand gekomen onder verantwoordelijkheid van de Stichting Consortium Beroepsonderwijs.

OvERziChT BEROEPSTAKEn vOERTUiGTEChniCUS

0 introductie; Werken met een beroepstaak 1 Banden controleren - vervangen - repareren

2 Koelsysteem controleren - vervangen - repareren 3 Remsysteem controleren - vervangen - repareren 4 Uitlaatsysteem en mechanische delen - controleren - vervangen - repareren 5 Wielophanging / uitlijning controleren - vervangen - repareren 6 Accessoires en communicatiemiddelen - controleren - vervangen - repareren 7 Afleveringsbeurt uitvoeren 8 Aandrijving - controleren - vervangen - repareren 9 hybride en alternatieve aandrijfbronnen 10 Laadsysteem - controleren- vervangen 11 Motormanagement - controleren - vervangen - repareren 12 Onderhoudsbeurt uitvoeren 13 Startsysteem - controleren - vervangen - repareren 14 veiligheids- en comfortsysteem - controleren - vervangen - repareren

15 Ruiten en ramen - controleren - vervangen - repareren 16 Motormechanische systemen vervangen - repareren 17 Assisteren bij APK-keuring Opdrachtenboek Beroeps Praktijk vorming AT

Artikelnummer: 00645160022