006IPTS0027

NIVEAU 3 INSTALLEREN Eerste monteur werktuigkundige installaties

Basisdocument Eerste monteur werktuigkundige installaties

NIVEAU 3 INSTALLEREN

Eerste monteur Werktuigkundige Installaties [Crebo 94282]

Basisdocument

Basisdocument Eerste monteur werktuigkundige installaties

693113577

Bestelnummer 006IPTS0027

Colofon Deze uitgave is gerealiseerd onder verantwoordelijkheid van Stichting Consortium Beroepsonderwijs.

Directie en managementteam P. Foppen en L. Fine, B. Huijberts, M. Pelgrum

De volgende docenten hebben meegewerkt aan de totstandkoming van dit Basisdocument A. Brok enT. Zuijderduin

Ontwikkelteamleider W. van Dijk

Redactie

M. Brok en W. van Dijk

Vormgeving Henny Witjes, Studio Blanche

DTP Stichting Consortium Beroepsonderwijs/studio Blanche Juni 2013

Foto´s

Smeot Hengelo W. van Dijk, E. Baron

Ondanks alle inspanningen is het mogelijk dat Stichting Consortium Beroepsonderwijs niet alle copyrights van de in de uitgave opgenomen illustraties heeft geregeld. Degene die meent alsnog rechten te kunnen doen gelden, wordt verzocht contact op te nemen met Stichting Consortium Beroepsonderwijs.

© 2010 Stichting Consortium Beroepsonderwijs Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, namelijk elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van Stichting Consortium Beroepsonderwijs.

Inhoud

1 Inleiding . 7

2 Projecttaakgestuurd leren (PGL). 9 2.1 Projecttaken. . . . . . . . . . . . . . .9 2.2 Vier stappen . . . . . . . . . . . . . . 10

2.2.1 Stap 1: Oriëntatie. . . . . . . . . 11 2.2.2 Stap 2: Planning en voorbereiding . . 12 2.2.3 Stap 3: Uitvoering en controle. . . . 12 2.2.4 Stap 4: Oplevering en evaluatie . . . 13

3 De organisatie van PGL . 14 3.1 Persoonlijk ontwikkelingsplan (POP) en plan van aanpak . . . . . . . . . . . . 14 3.2 Het portfolio. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 3.3 De projectgroep. . . . . . . . . . . . .15 3.4 Begeleiding. . . . . . . . . . . . . . 16 3.4.1 De begeleider (b) . . . . . . . . . 16 3.4.2 De praktijkopleider/leermeester (po). .17 3.4.3 De praktijkbegeleider (pb). . . . . .17 3.4.4 De vakdocenten (vd) . . . . . . . .18 3.5 Waar leer je? . . . . . . . . . . . . . .18

3.5.1 Het leren in de school . . . . . . . 19 3.5.2 Het leren in het leerbedrijf . . . . . 19

4 Mijn beroep: Eerste Monteur Werktuigkundige

Installaties . 21 4.1 Wat doet een Eerste Monteur?. . . . . . .22 4.2 Waar werkt een Eerste Monteur?. . . . . .23 4.3 Wat moet een Eerste Monteur kennen en kunnen?. . . . . . . . . . . . . . . .23 4.4 Kerntaken, werkprocessen, competenties en prestatie-indicatoren . . . . . . . . . 24 4.4.1 Wat zijn kerntaken? . . . . . . . . 24

4.4.2 Wat zijn werkprocessen, competenties en prestatie-indicatoren?. . . . . . 25

5 Beoordelen en terugkijken. 28 5.1 Inleiding. . . . . . . . . . . . . . . .28 5.2 Beoordeling bij competentiegericht opleiden.28 5.3 Wanneer krijg je een beoordeling?. . . . . 28 5.4 Waarvoor krijg je een beoordeling?. . . . .29 5.5 Waarmee kun je beoordeeld worden?. . . .31 5.6 Welke score kun je behalen?. . . . . . . .32 5.7 Wie geven een beoordeling? . . . . . . . 33 5.8 De beoordelingsformulieren en/of de beoordelingsmonitor . . . . . . . . . . 34 5.9 Competentiescoretabel. . . . . . . . . .35 5.10 Beschrijving van de complexiteit. . . . . .36 5.11 Wanneer zijn er vaststellingsmomenten? . . 37 5.12 Afronding van de opleiding en diplomering . 37 6 Nederlands in de projecttaken. 38 6.1 Taalniveaus . . . . . . . . . . . . . . 38 6.2 De drieslagmethode . . . . . . . . . . .39 6.3 Leerlijn Nederlands en het communicatieschema. . . . . . . . . . 40 6.4 Kwalificering . . . . . . . . . . . . . .44 6.5 Taalkaarten . . . . . . . . . . . . . . 44 6.6 Benodigde kennis communicatieschema. . .47 7 Leren, Loopbaan en Burgerschap . 52 7.1 Kerntaken LLB. . . . . . . . . . . . . 53 7.2 Werkprocessen van LLB in PGL . . . . . . 54 7.3 LLB-kaarten voor de projecttaken. . . . . .55 Bijlagen . 56 BIJLAGE 1 Alfabetische Woordenlijst Basisdocument Projecttaken. . . . . . . . . . . . . . 57 BIJLAGE 2 Proces-competentie-matrix Eerste Monteur Werktuigkundige Installaties. . . . . . . . 60 BIJLAGE 3 Leren, Loopbaan en Burgerschap. . . . . . 71

4

Eerste monteur Werktuigkundige Installaties

 Inleiding

5

Basisdocument Eerste monteur werktuigkundige installaties

6

Eerste monteur Werktuigkundige Installaties

 Inleiding

1 Inle iding

Beste leerling,

De bedoeling van dit Basisdocument is dat je zelf zoveel mogelijk informatie kunt vinden over: • Hoe PGL (Projecttaakgestuurd Leren) werkt • De opbouw van een projecttaak in 4 stappen • Wat er van jou verwacht wordt: praktisch en theoretisch • Hoe je beoordeeld gaat worden • Wat de betekenis is van de begrippen die je bij PGL tegenkomt Je hebt voor een technische beroepsopleiding gekozen op niveau 3. Je wilt wel leren, maar voornamelijk als het met je werk te maken heeft. Projecttaak G estuurd L eren ( PGL ) sluit aan bij deze wens. Want bij PGL staan projecttaken centraal. Projecttaken zijn leer- en werktaken die gericht zijn op de dagelijkse praktijk van jouw werk. Je gaat projecttaken uitvoeren aan de hand van vier vaste stappen. Deze stappen geven structuur aan en wijzen je de weg. Het is een aantrekkelijke manier van leren, omdat er een directe verbinding is tussen de theorie en de praktijk in de vakopleiding. Bij PGL krijg je niet alleen te maken met praktische vakkennis, zoals het lezen van tekeningen en schema’s of het gebruik van gereedschappen. Het gaat ook om algemene vaardigheden, zoals oplossen. De mix van vakkennis, vaardigheden en werkhouding zijn je competenties. Werkgevers vinden deze competenties belangrijk, vooral jouw werkhouding en je sociale vaardigheden (hoe je met anderen omgaat). Je krijgt deze competenties door onder andere veel in groepen te werken. Je leert veel van elkaar door samen over de projecttaken na te denken en oplossingen te vinden.

7

Basisdocument Eerste monteur werktuigkundige installaties

Deze manier van leren kan een goede steun zijn bij je verdere ontwikkeling. In je vak en in de maatschappij. Die steun zal je goed kunnen gebruiken in de toekomst, want werken in deze wereld verandert snel. Jij zult die ontwikkelingen moeten kunnen bijhouden.

Kortom PGL… • Is een praktische manier van leren. • Geeft structuur aan je opleiding. • Sluit aan bij de vraag van het bedrijfsleven naar competenties van werknemers. • Bereidt je voor op een baan als vakman, waarin je bij moet blijven. • Laat je overzichtelijk in de praktijk leren. • Bevordert samengaan van theoretische en praktische kennis op een overzichtelijke manier. In dit Basisdocument vind je alle informatie die je nodig hebt om zelf en met je projectgroep aan je projecttaken te werken. Gebruik dit document vooral wanneer je meer achtergrondinformatie nodig hebt.

Veel succes met je opleiding!

8

Eerste monteur Werktuigkundige Installaties

 Projecttaakgestuurd leren (PGL)

2 Projecttaak­

gestuurd leren (PGL )

2.1 Projecttaken Bij PGL draait alles om de projecttaak.

Een projecttaak is: Een afgeronde combinatie van werkzaamheden die zich voordoen in de praktijk

9

Basisdocument Eerste monteur werktuigkundige installaties

Voorbeelden zijn: • het installeren van een cv-installatie in een woning • het opleveren van een installatie in een utiliteit • het uitvoeren van reparaties en APK aan een auto • het aanpassen van een leidingsysteem in een fabriekshal

Met een projecttaak ben je meestal een aantal weken bezig. In je opleiding voer je 5 tot 10 projecttaken uit.

Je kunt op school en in het leerbedrijf aan de projecttaken werken. Bij een BOL1 1 - of BBL2 2 -opleiding is de verhouding tussen leren op school en in het bedrijf verschillend. Bij de eerste taken krijg je nog veel begeleiding. De laatste projecttaken voer je zelfstandig uit.

2.2 Vier stappen Bij het PGL doorloop je vier stappen. Het is een systematisch gestructureerde manier om een projecttaak uit te voeren.

Stap 1: Oriëntatie Stap 2: Planning en voorbereiding Stap 3: Uitvoering en controle Stap 4: Oplevering en evaluatie

Van elke stap verzamel je bewijzen (in te leveren resultaten) die in je portfolio komen. Je zorgt zelf voor de samenstelling van je portfolio. In elke projecttaak is een tabel opgenomen waarin staat welke producten bij welke stap horen.

1 2

BOL-opleiding: de leerlingen hebben een stageovereenkomst BBL-opleiding: de leerlingen hebben een arbeidsovereenkomst

10 Eerste monteur Werktuigkundige Installaties

 Projecttaakgestuurd leren (PGL)

De vier stappen van PGL

Elke stap bespreek je met je begeleider. Pas wanneer je begeleider deze stap als goed beoordeelt, mag je doorgaan met de volgende.

2.2.1 Stap 1: Oriëntatie

11 Basisdocument Eerste monteur werktuigkundige installaties

In deze fase ga je je oriënteren op de opdracht.

Je gaat onder andere onderzoeken welke eisen aan de op te leveren producten worden gesteld. Ook ga je nadenken over hoe je tot de producten komt. In deze fasen komen verschillende soorten vragen bij je op: • Productanalyse: Wat is de opdracht, wat is het probleem? • Leren: Wat ga ik hier leren, welke competenties ga ik hiermee ontwikkelen? • Vakmatig: Welke prestaties en resultaten (beroepsproducten) moeten worden opgeleverd? • Houding: Hoe verloopt de samenwerking? Welk proces doorlopen we als groep en als individu?

Aan het einde van deze oriëntatiefase wordt jouw verslag beoordeeld door je begeleider. Je krijgt dan een Go of No-Go.

2.2.2 Stap 2: Planning en voorbereiding

In deze stap ga je je werkzaamheden plannen en voorbereiden.

Het is nu duidelijk wat de opdracht inhoudt. In deze stap ga je de opdracht omzetten in een plan van aanpak. In dit plan van aanpak wordt onder andere het overzicht verwerkt van de competenties waaraan gewerkt wordt. Welke kennis en vaardigheden heb je nodig voor dit plan? Welke nieuwe kennis moet je waar en hoe gaan verwerven, en wanneer moet je nieuwe vaardigheden oefenen? Hoe verhoudt zich dit met je persoonlijke leerstijl?Ten behoeve van deze fase wordt een format ontwikkeld waarin de voorgenomen acties en planning kunnen worden weergegeven (digitaal portfolio).

2.2.3 Stap 3: Uitvoering en controle

Je weet nu wat je moet gaan doen voor de uitvoering van de opdracht. De resultaten neem je op in je portfolio (verzameldossier). Als het nodig is, zoek je extra informatie op en kun je met je begeleider overleggen over de beste aanpak.

12 Eerste monteur Werktuigkundige Installaties

 De organisatie van PGL

Aan het einde ga je je eigen product onderwerpen aan een kritische controle. Hierbij moet je evaluerende vragen kunnen beantwoorden over het doorlopen leerproces. Bijvoorbeeld: voldoet het product aan de gestelde eisen; hoe controleer je dat; welk proces heb je doorlopen en wat voor procedures zijn er gebruikt? Is de klant tevreden? 2.2.4 Stap 4: Oplevering en evaluatie Tijdens de laatste stap gaan we beoordelen en evalueren. We gaan terugkijken HOE je het werk hebt gedaan enWAT je hebt gedaan. Jullie gaan het resultaat van de opdracht aan de werkgever (projectbegeleider / vakdocent) presenteren. Je laat zien wat je gedaan hebt. Verder geef je aan HOE je tot dit resultaat bent gekomen. Vragen over het eigen leerproces komen aan bod. Welke competenties zijn ontwikkeld en op welke manier? Welke werkwijze past bij jou? Wat ging er goed of niet zo goed? Wat zou je een volgende keer veranderen? Deze evaluatie wordt vastgelegd in je POP. De presentatie vanWAT je gedaan hebt, kan apart van een presentatie HOE je het gedaan hebt. Een samenvatting van dit gesprek wordt vastgelegd in je POP. Je legt tevens vast welke competenties je moet ontwikkelen in de volgende projecttaak. Tenslotte moet het formulier, waarop je de gewerkte uren verantwoordt, nog ondertekend worden.

13 Basisdocument Eerste monteur werktuigkundige installaties

3 De organisat i e van PGL

3.1 Persoonlijk ontwikkelingsplan (POP) en plan van aanpak

POP Bij aanmelding krijg je een intakegesprek. Daarbij stel je een Persoonlijk Ontwikkelings Plan (POP) op. Met het POP maak je een planning voor je gehele opleiding en je verdere loopbaan. Je onderzoekt en beschrijft hoe het gaat met: • je opleiding en met je werk

• je toekomstplannen voor je verdere loopbaan • je plannen om nieuwe dingen te doen en te leren

Plan van aanpak Je gebruikt een plan van aanpak om de opdrachten van de projecttaak te plannen. In het plan van aanpak schrijf je ook op welke werkprocessen en competenties je bij deze projecttaak gaat ontwikkelen.

Na het succesvol doorlopen van alle projecttaken volgt diplomering.

3.2 Het portfolio De resultaten van de projecttaken neem je op in jouw persoonlijk portfolio. Een portfolio is een verzamelmap of projectmap voor bewijsstukken van beoordelingen. Het portfolio kun je op papier of digitaal bijhouden. Op school krijg je daar meer informatie over.

14 Eerste monteur Werktuigkundige Installaties

 De organisatie van PGL

In het portfolio komen: • de opgeleverde producten van je projecttaak • de beoordelingen en de resultaten van de stappen • het verslag van het terugkijkgesprek • de verbeterpunten

Als je naar een ander bedrijf gaat of van opleiding verandert, gaat het portfolio mee. Zo kun je altijd laten zien wat je al beheerst en wat je tot nu toe gedaan hebt.

3.3 De projectgroep Je werkt aan je projecttaken in een groep van 2 tot 4 leerlingen. In het leerbedrijf werk je aan je projecttaak met hulp en aanwijzingen van je praktijkopleider en ervaren collega’s. Jullie zoeken op wat jullie nodig hebben en gaan naar een praktijklokaal om praktische vaardigheden te oefenen. In jouw plan van aanpak heb je vastgelegd aan welke persoonlijke competenties je wilt gaan werken. Jullie leren samen, maar maken wel eigen resultaten en tussenproducten. Dit voorkomt dat sommige leerlingen heel veel doen en andere heel weinig.

15 Basisdocument Eerste monteur werktuigkundige installaties

3.4 Begeleiding

Alle begeleiders hebben een ondersteunende rol bij het ontwikkelen van je competenties.

Je begeleiders zijn: • De begeleider (b)

• De praktijkopleider (po) • De praktijkbegeleider (pb) • De vakdocenten (vd)

3.4.1 De begeleider (b)

Tijdens jouw opleiding heb je een begeleider.

De begeleider: • plant samen met jou wat je gaat leren • helpt je bij praktische vragen • ondersteunt jou ook bij het kiezen van de route door de opleiding, bijvoorbeeld bij de volgorde van de projecttaken en bij

16 Eerste monteur Werktuigkundige Installaties

 De organisatie van PGL

de keuze voor een uitstroomspecialisatie • begeleidt jou bij je competentieontwikkeling

Daarbij overlegt de begeleider ook met de andere begeleiders/ docenten en met de praktijkopleider van het leerbedrijf.

3.4.2 De praktijkopleider/leermeester (po)

De praktijkopleider/leermeester is in het bedrijf de persoon die jou begeleidt op de werkvloer.

De praktijkopleider/leermeester: • ondersteunt jou bij het leren in het bedrijf • geeft je de ruimte om zaken zelf uit te zoeken • legt uit, doet voor en stimuleert jou bij het uitvoeren van je projecttaak • beoordeelt jou; het gaat daarbij niet alleen om het uitvoeren van de taak, maar ook wat er goed ging en wat niet De begeleider van de school heeft regelmatig, drie of vier keer per jaar, contact met de praktijkopleider/leermeester in het bedrijf. Er wordt dan besproken hoe het gaat met jouw leerproces. Zo zijn school en bedrijf samen verantwoordelijk voor jouw opleiding. 3.4.3 De praktijkbegeleider (pb) Het kan zijn dat je de projecttaak niet in een bedrijf uitvoert, maar op school. Tijdens het werken in de praktijkruimte begeleidt de praktijkbegeleider jou. Hij heeft dezelfde rol als de praktijkopleider/leermeester in het bedrijf.

17 Basisdocument Eerste monteur werktuigkundige installaties

3.4.4 De vakdocenten (vd)

Tijdens het uitvoeren van de projecttaken wordt er ook gewerkt aan: • Vaktheorie • Rekenen • Nederlands • Engels en/of een andere moderne vreemde taal • Leren, Loopbaan en Burgerschap (LLB) De docenten geven daarvoor ondersteunende workshops of lessen bij de projecttaken. Je volgt de workshops die je nodig hebt. Met je begeleider bespreek je welke workshops of lessen nodig zijn voor jou. 3.5 Waar leer je? Op school en in het leerbedrijf werk je aan dezelfde projecttaak. Alle stappen kun je zowel op school als in het leerbedrijf uitvoeren. BBL-leerlingen werken op de schooldag vooral de theorieonderdelen van de projecttaak uit met hun projectgroep. De rest doen zij op hun werk.

18 Eerste monteur Werktuigkundige Installaties

 De organisatie van PGL

Vooral tijdens stap 1 Oriëntatie is de projectgroep belangrijk. Jullie kunnen dan gebruik maken van elkaars kennis. Ook bij de andere stappen wisselen jullie ervaringen uit en leer je van elkaar. Omdat de school en het leerbedrijf verschillende mogelijkheden hebben om projecttaken uit te voeren, zal het per situatie verschillen wat je op school doet en wat in het leerbedrijf. Er is geen vaste regel die bepaalt waar je de projecttaak moet uitvoeren. De school is wel verantwoordelijk voor de trajectbegeleiding. Het opstellen van het mini-POP en het terugkijken valt dan ook onder de verantwoordelijkheid van de begeleider van jouw opleiding. Bij het leren in de school ben je actief aan het werk in je projectgroep. Vaak met meerdere groepjes in één ruimte. Jullie overleggen met elkaar, zoeken informatie op, maken aantekeningen en wisselen dit af met de praktijk. Als het kan, zijn de theorieruimte en de praktijkruimte dicht bij elkaar, of is er één ruimte. Er moeten voldoende mogelijkheden zijn voor praktijkoefening. Er moeten studiebronnen als internet, dvd’s, naslagwerken en leerboeken aanwezig zijn. De praktijkbegeleider van de school loopt rond. Hij kijkt hoe het gaat en stimuleert je. Daarnaast zijn er dagelijks of wekelijks momenten gepland dat je projectgroep overlegt met de begeleider over de voortgang. 3.5.2 Het leren in het leerbedrijf 1 Bij PGL moeten het bedrijf en de school goed overleg hebben over de planning van de projecttaak. Ze moeten duidelijke afspraken maken over welke projecttaken jij in het bedrijf uitvoert en op welke momenten jij dat doet. Soms kan het werk aangepast worden aan de planning van de school. Soms moet de school zich aanpassen aan de planning van het bedrijf. 3.5.1 Het leren in de school

1

Regionale praktijkcentra of vergelijkbare instellingen

19 Basisdocument Eerste monteur werktuigkundige installaties

Van het bedrijf mag je verwachten dat het je ondersteunt bij de projecttaak. Vaak krijg je te maken met een praktijkopleider/ leermeester (po).

20 Eerste monteur Werktuigkundige Installaties

 Mijn beroep: Eerste Monteur Werktuigkundige Installaties

4 Mi jn beroep :

Eerste Monteur Werktuigkundige Installat i es

Hier volgt een beschrijving uit het kwalificatiedossier van de opleiding waarvoor jij de projecttaken gaat maken: Eerste Monteur werktuigkundige installaties. In dit hoofdstuk vind je: • Een omschrijving van wat het beroep inhoudt: –– Wat doet een Eerste Monteur? –– Waar werkt een Eerste Monteur? –– Wat moet een Eerste Monteur kennen en kunnen? –– Kerntaken, werkprocessen en competenties • Een overzicht van de kerntaken, werkprocessen en competenties

21 Basisdocument Eerste monteur werktuigkundige installaties

4.1 Wat doet een Eerste Monteur? Werken met werktuigkundige installaties

Werktuigkundige installatietechniek is overal om je heen, ook al zie je het vaak niet. Het zit in gebouwen, in woningen en zelfs in boten. Zonder installatietechniek heb je bijvoorbeeld geen warm en koud stromend water, geen centrale verwarming, geen gasfornuis in de keuken, geen waterdicht dak boven je hoofd, geen afvoer in de douche en het toilet. Installatietechniek heeft te maken met eigenlijk alles wat is aangesloten op leidingen waardoor water of gas stroomt. Vakmensen in de installatietechniek zorgen voor de juiste verbindingen tussen apparaten en leidingen. Afhankelijk van je functie zorg je voor het installeren, de controle, de reparatie en het verbeteren (innovatie) van de apparatuur. Uit verschillende onderdelen stel je installaties samen. Ook verzorg je het instellen en inregelen. Het is technisch en nauwkeurig werk waarbij je bijna altijd bij de klant op bezoek bent. Je bent daar dus de ambassadeur van het bedrijf. Soms werk je alleen, vaak doe je de klus samen met een collega. Als het nodig is, bedenk je samen met je collega en de klant een passende oplossing. Het komt voor dat je je werk moet afstemmen op het werk van andere vakmensen (bijvoorbeeld een loodgieter of een tegelzetter). Je gaat altijd voor kwaliteit houd je aan veiligheids- en milieuregels. Ten slotte controleer je altijd of de installatie goed werkt.

22 Eerste monteur Werktuigkundige Installaties

 Mijn beroep: Eerste Monteur Werktuigkundige Installaties

4.2 Waar werkt een Eerste Monteur? In veel gebouwen kom je veel verschillende technische installaties tegen. Je kunt bijvoorbeeld komen te werken in woningen, kantoren, ziekenhuizen, schoolgebouwen, hotels en restaurants. In al die gebouwen vind je zowel elektrotechnische als werktuigkundige installaties. Waar kom je als je werkt als Eerste Monteur werktuigkundige installaties? Je werkt overal waar gas- en waterleidingen zijn voor bijvoorbeeld centrale verwarming, toiletten, badkamers en keukens. Ook is het mogelijk dat je meewerkt aan klimaatinstallaties in grote gebouwen zoals hierboven genoemd. Als je aan de opleiding begint Je hebt natuurlijk aanleg voor techniek. Je doet graag dingen samen met anderen, maar vindt het ook leuk om alleen op pad te zijn. Je kunt heel nauwkeurig werken en je bent alert op fouten. Ook ben je dienstverlenend en klantgericht. Je kunt dus ook goed met andere mensen omgaan. Bovendien heb je aandacht voor veiligheid en milieu. Ook is het belangrijk dat je graag met je handen bezig bent. Je moet snel en tegelijk zorgvuldig kunnen werken en je gemakkelijk aanpassen aan verschillende situaties. Je durft initiatief te nemen en hebt een groot verantwoordelijkheidsgevoel. Je zet je graag in voor de ander en hecht veel waarde aan het nakomen van afspraken. Eerste monteur Werktuigkundige installaties Je werkt bij particulieren in huis of in een nieuwbouwproject. Of je bent met groter werk bezig: je installeert samen met collega’s systemen die het klimaat regelen in grote openbare gebouwen, zoals ziekenhuizen en scholen. Je weet alles van het installeren en repareren van dakbedekkingen, goten en regenpijpen. Tijdens de klus begeleidt je een Monteur Werktuigkundige installaties. Je helpt hem op weg, toont begrip en bent geduldig. Verder kun je - bijvoorbeeld in overleg met elektromonteurs (Monteur 4.3 Wat moet een Eerste Monteur kennen en kunnen?

23 Basisdocument Eerste monteur werktuigkundige installaties

elektrotechnische installaties) of tegelzetters - goed je ideeën naar voren brengen. Je kunt goed samenwerken, bent klantbewust en zelfverzekerd en je hebt aandacht voor kwaliteit. Als Eerste Monteur Werktuigkundige installaties kun je verder leren tot: • Leidinggevend Monteur Werktuigkundige installaties • Servicetechnicus Installatietechniek • Werkvoorbereider Installatie Ook kun je je verbreden tot: • Eerste Monteur Dak • Servicemonteur Installatietechniek of • TechnischTekenaar

Wil je zien hoe iemand deze beroepen uitoefent? Bekijk de filmpjes op www.techniekinbeeld.nl.

4.4 Kerntaken, werkprocessen, competenties en prestatie-indicatoren Door het uitvoeren van de volgende werkprocessen kun je aantonen dat je de aangegeven kerntaken aankunt en je competent bent als Eerste Monteur werktuigkundige installaties.

4.4.1 Wat zijn kerntaken? Kerntaken zijn de belangrijkste eisen die het bedrijf aan je stelt als je bijvoorbeeld komt solliciteren. De kerntaak van Eerste Monteur werktuigkundige installaties staat in onderstaande tabel:

24 Eerste monteur Werktuigkundige Installaties

 Mijn beroep: Eerste Monteur Werktuigkundige Installaties

Kerntaak

Werkproces

1.1 Voorbereiden installatiewerkzaamheden 1.3 Demonteren van componenten en kabels/leidingen 1.4 Bepalen positie van componenten en route van kabels/leidingen 1.5 Aanleggen kabels/leidingen 1.6 Plaatsen en monteren componenten 1.7 Beproeven van installatie 1.8 Instellen van componenten en installatie 1.9 Begeleiden installatiewerkzaamheden 1.10 Afronden installatiewerkzaamheden

1. Installeert technische installaties

Aan het einde van de opleiding moet je deze kerntaak goed uit kunnen voeren.

4.4.2 Wat zijn werkprocessen, competenties en prestatie-indicatoren? De kerntaken bestaan uit werkprocessen. Dit kun je in bovenstaand overzicht zien.

Voorbeelden van werkprocessen zijn: • Assembleren van deelproducten • Demonteren van componenten en kabels/leidingen • Beproeven van installatie

25 Basisdocument Eerste monteur werktuigkundige installaties

In een projecttaak rond je vaak een dergelijk werkproces af.

Tijdens een werkproces werk je aan competenties . Een competentie is een mix van kennis, vaardigheid en beroepshouding. Voorbeelden van competenties zijn: • formuleren en rapporteren • instructies en procedures opvolgen • vakdeskundigheid toepassen

In onderstaand schema zie je de relatie tussen kerntaken, werkprocessen en competenties.

Elke competentie is verder uitgewerkt in componenten (onderdelen). De competentie Instructies en procedures opvolgen heeft bijvoorbeeld drie componenten: • instructies opvolgen

• werken conform voorgeschreven procedures • werken conform veiligheidsvoorschriften

Met de prestatie-indicatoren (prestatie-aanwijzers) kan een beoordelaar goed controleren of jij dat écht doet. Een beoordelaar gebruikt prestatie-indicatoren om je gedrag (werkhouding) tijdens de uitvoering van de projecttaak te beoordelen. Voorbeelden van prestatie-indicatoren bij deze componenten zijn: De medewerker houdt zich aan de door de organisatie voorgeschreven onderhouds- en testprocedures en gebruikt de benodigde onderdelen, componenten, hulpmiddelen en gereedschappen dusdanig dat de geldende normen, Arbo-, veiligheids- en milieuvoorschriften opgevolgd worden.

Een volledig overzicht van kerntaken, werkprocessen, competenties en prestatie-indicatoren kun je vinden in bijlage 2.

26 Eerste monteur Werktuigkundige Installaties

 Beoordelen en terugkijken

In onderstaand schema zie je de relatie tussen kerntaken, werkprocessen en competenties.

Overzicht: Kerntaken, werkprocessen en competenties voor Eerste MonteurWerktuigkundige installaties (Crebo 94282)

Kerntaak

Werkprocessen

Competenties

Begeleiden

Samenwerken en overleggen Formuleren en rapporteren

Vakdeskundigheid toepassen Materialen en middelen inzetten Analyseren Plannen en organiseren

Op de behoeften en verwachtingen v. d. klant richten Kwaliteit leveren

1. Installeert technische installaties

1.1 Voorbereiden installatiewerkzaamheden X

X X

1.3 Demonteren van componenten en kabels/leidingen 1.4 Bepalen positie van componenten en route van kabels/leidingen

X

X X

X

1.5 Aanleggen kabels/leidingen

X

X

X X X X

1.6 Plaatsen en monteren componenten

X X

1.7 Beproeven van installatie

X

1.8 Instellen van componenten en installatie 1.9 Begeleiden installatiewerkzaamheden X X

X

X

1.10 Afronden installatiewerkzaamheden

X X

X

27 Basisdocument Eerste monteur werktuigkundige installaties

5 Beoordelen en terugki jken

5.1 Inleiding

Niet alleen het werken aan projecttaken is belangrijk, maar ook het terugkijken. Terugkijken is: evalueren hoe je alles hebt gedaan. Bij het terugkijken kijk je samen met je begeleider wat goed ging en welke dingen minder goed gingen. Deze ga je verbeteren in de volgende projecttaak. Om je toekomstige beroep goed te kunnen uitvoeren, ga je competenties ontwikkelen. 5.2 Beoordeling bij competentiegericht opleiden Bij elke projecttaak krijg je beoordelingen van diverse begeleiders en beoordelaars. Ze gebruiken daarvoor verschillende beoordelingmethoden. Het doel van het beoordelen is vast te stellen of je de werkprocessen en competenties van de projecttaak voldoende ontwikkelt.

Je laat competent gedrag zien als je de werkprocessen die bij je opleiding horen, op een actieve manier uitvoert.

5.3 Wanneer krijg je een beoordeling? Je krijgt bij elke stap in de projecttaak een beoordeling voor de opgeleverde producten en je beroepshouding. Je begeleider zal ook elke stap met jou evalueren in een gesprek. De bedoeling hiervan

28 Eerste monteur Werktuigkundige Installaties

 Beoordelen en terugkijken

is dat je duidelijk kunt zien of het de goede kant op gaat met de ontwikkeling van je competenties.

Het is jouw taak om te laten zien dat je de juiste werkzaamheden doet en dat je weet waarom je het zo doet. Daarom is het belangrijk dat je jouw werk kunt laten zien en dat je er uitleg bij kunt geven. Dat kan bijvoorbeeld in een eindpresentatie. Aan het einde van de opleiding moet je de competenties hebben aangetoond. Dat betekent dat je het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar hebt bereikt.

5.4 Waarvoor krijg je een beoordeling?

Bij PGL (Projecttaak Gestuurd Leren) volgen de begeleiders en beoordelaars jouw werk terwijl je leert.

Zij beoordelen: • de uitvoering van kerntaken, werkprocessen en competenties • competent gedrag (jouw manier van werken, je houding en je motivatie) • het product (het resultaat van je projecttaak) Hoe gaat de beoordeling dan? Door het werken aan de projecttaken ontwikkel jij je competenties. In bijlage 2 kun je lezen welke werkprocessen en competenties bij jouw opleiding horen. De uitvoering van kerntaken, werkprocessen en competenties Alles wat je moet kennen en kunnen staat in 3 documenten: • het kwalificatiedossier (KD) van je opleiding • het document Leren, Loopbaan en Burgerschap (LLB-document) • het document Raamwerk Nederlands Het kwalificatiedossier (KD) en het LLB-document zijn lijsten met werkprocessen en competenties die het bedrijfsleven en de school aan het einde van de opleiding van jou verwachten. Deze vind je in dit Basisdocument in bijlage 2 en 3. Meer over het Raamwerk Nederlands vind je in hoofdstuk 6.

29 Basisdocument Eerste monteur werktuigkundige installaties

De beoordelaars beoordelen je met beoordelingsformulieren en/ of de beoordelingsmonitor. Tijdens de uitvoering van je projecttaak kunnen ze opmerkingen op de formulieren zetten. Ze noteren alleen de opvallende dingen die je laat zien. Dat kunnen positieve of minder positieve dingen zijn. Als ze niets bijzonders vermelden, heb je je competenties voldoende ontwikkeld. Competent gedrag Je begeleiders zullen je bij het werken aan een projecttaak observeren. Ze kijken daarbij vooral naar de manier waarop je werkt. Ze kijken of je competent gedrag laat zien. Ze kijken ook of je genoeg kennis en vaardigheid bezit.

Het product Bij elke projecttaak maak je beroepsproducten. Voorbeelden van beroepsproducten zijn: • een werkvoorbereiding • een berekening • een praktijkwerkstuk • een brief

Deze beroepsproducten horen bij de kerntaken en werkprocessen van je opleiding. Je zorgt tijdens het werken aan de projecttaak ervoor dat de producten aan de gevraagde eisen voldoen. Pas dan krijg je voor het product de beoordeling ‘voldoende’ of ‘goed’. Wanneer alle producten van een stap de beoordeling ‘v’ (voldoende) of ‘g’ (goed) hebben, krijg je een GO om door te gaan met de volgende stap van de projecttaak.

30 Eerste monteur Werktuigkundige Installaties

 Beoordelen en terugkijken

5.5 Waarmee kun je beoordeeld worden? Er zijn verschillende methoden om je te beoordelen. Dit worden beoordelingsinstrumenten genoemd. Je begeleiders gebruiken 8 beoordelingsinstrumenten: 1. observatie (O) 2. productbeoordeling (P) 3. reflectieverslag (Rv) 4. beoordelingsgesprek (Bg) 5. presentatie (Pr) 6. de kennistoets (K)

7. de vaardigheidstoets (V) 8. 360 graden feedback (F)

Beoordelingsinstrument Omschrijving

‘Observeren’ heeft tot doel informatie te verzamelen over jouw gedrag. De observator kijkt of je voldoet aan de competenties bij het uitvoeren van een werkproces. De ingeleverde producten of geleverde diensten worden beoordeeld op kwaliteit (volledigheid, eigen inbreng, verzorging enz.) en de gestelde eisen. Een reflectieverslag wordt geschreven aan de hand van de STARR-methode. Je beschrijft en verantwoordt de keuzes die je hebt gemaakt tijdens de uitvoering van het werkproces. Je voert het beoordelingsgesprek met beoordelaars over een afgerond werkproces. Zowel kennis, vaardigheden als persoonlijke kwaliteiten worden beoordeeld. Je houdt een presentatie over de inhoud van het werkproces dat je hebt afgerond. Een kennistoets test je kennis over een bepaald onderwerp, bijvoorbeeld over materialen of andere theoretische kennis. Een vaardigheidstoets test je vaardigheden op een bepaald gebied, bijvoorbeeld montage. 360 graden feedback Je medeleerlingen en collega’s geven jou een beoordeling.

O Observatie (D-A-G)

P Beoordeling

ingeleverde producten (O-V-G)

Rv Reflectieverslag (D-A-G)

Bg Beoordelingsgesprek (D-A-G)

Pr

Presentatie (D-A-G)

K Kennistoets (O-V-G)

V Vaardigheidstoets (O-V-G) F 360 graden feedback (O-V-G)

31 Basisdocument Eerste monteur werktuigkundige installaties

5.6 Welke score kun je behalen? Je ingeleverde producten worden beoordeeld met O-V-G (onvoldoende-voldoende-goed). De beoordelaars maken gebruik van de D-A-G-score bij werkprocessen en competenties. D Deels / niet aangetoond competent gedrag Je werkt onvoldoende volgens de prestatie-indicator en/of je bent niet voldoende actief en/of je zet te weinig kennis en vaardigheden in.

Aangetoond competent gedrag

A

Je werkt volgens de prestatie-indicator. Je bent actief en je zet de benodigde kennis en vaardigheden in.

G Goed aangetoond competent gedrag Je werkt beter dan de prestatie-indicator vraagt en je bent proactief en je zet kennis en vaardigheden bovengemiddeld in.

De eindbeoordeling van elke projecttaak gebeurt tijdens een beoordelingsmoment. Bij stap 4 (Oplevering en evaluatie) bekijken de begeleiders en jijzelf de eventuele verschillen in beoordeling. Op basis van de beoordelingsformulieren en de bewijsstukken stellen de beoordelaars de definitieve score vast. Jij kunt deze formulieren als bewijsstuk opnemen in je portfolio.Tijdens het beoordelingsmoment kun je ook verbeterpunten voor een volgende projecttaak opstellen. De beoordelaars stellen de kolom D-A-G en de opmerkingen vast met de volgende gegevens: • de kwaliteit van de producten en de feedback er op • wat er tot dat moment in de monitor bij ‘opmerkingen’ staat • de mening van begeleiders, docenten en/of praktijkopleider over jou

32 Eerste monteur Werktuigkundige Installaties

 Beoordelen en terugkijken

5.7 Wie geven een beoordeling? Het observeren en beoordelen gebeurt door meerdere beoordelaars: • begeleiders op school • vakdocenten • de praktijkopleider in het bedrijf en/of op de BPV-plaats • externe deskundigen, speciaal aangesteld om jou te beoordelen Niet alleen begeleiders zullen je beoordelen. Ook medeleerlingen kunnen dat doen. Je medeleerlingen geven daarmee extra feedback op jouw functioneren. Ten slotte heb jij zelf een mening over je functioneren.

Beoordelaars zijn daarom ook: • medeleerlingen • jijzelf • je collega’s in de BPV

33 Basisdocument Eerste monteur werktuigkundige installaties

5.8 De beoordelingsformulieren en/of de beoordelingsmonitor Tijdens je opleiding houden je begeleiders je vorderingen bij op beoordelingsformulieren of in een beoordelingsmonitor . In elke stap heb je een beoordelingsformulier. Jouw begeleider legt hierin de beoordeling vast van werkprocessen, competenties en op te leveren resultaten. Een beoordelingsmonitor is een overzicht van alle producten en competenties waarvoor je in de projecttaak een beoordeling krijgt.

34 Eerste monteur Werktuigkundige Installaties

 Beoordelen en terugkijken

5.9 Competentiescoretabel Je competentieontwikkeling voor jouw opleiding is zichtbaar in de competentiescoretabel. Je kunt zo zien aan welke werkprocessen en competenties je hebt gewerkt. Ook zie je op welk complexiteitsniveau je een projecttaak hebt afgesloten. Je projecttaken kun je in opklimmende moeilijkheid uitvoeren. • In de beoordelingsmonitor staat de opklimmende moeilijkheid aangegeven met: A – B – C – D. De resultaten van je competentieontwikkeling worden vanuit de beoordelingsformulieren/monitor overgenomen in een competentiescoretabel. Hieronder zie je een voorbeeld van een competentiescoretabel.

In dit voorbeeld van een competentiescoretabel zie je het volgende: • De leerling heeft 4 beroepstaken uitgevoerd (alle vier in complexiteit A). • Bij twee werkprocessen is er vooruitgang. De leerling is bij werkproces 1.3 gegroeid van ‘Aangetoond competent gedrag’ naar ‘Goed aangetoond competent gedrag’. Bij werkproces 1.4 is hij van ‘Deels / niet aangetoond competent gedrag’ gegroeid naar ‘Aangetoond competent gedrag’.

De scoretabel geeft een totaal overzicht van: • de projecttaken die je hebt uitgevoerd • behaalde scores van D-A-G • de ontwikkeling van je competente gedrag • in welke complexiteit je de taken hebt uitgevoerd

35 Basisdocument Eerste monteur werktuigkundige installaties

De competentiescoretabel geeft overzichtelijk aan hoe je opleiding verloopt. Dit geldt voor elk moment van de opleiding. Er zijn echter ook vooraf geplande vaststellingsmomenten. Op die momenten bespreken de begeleiders met jou hoe je het beste verder kunt gaan met je opleiding.

5.10 Beschrijving van de complexiteit Je begeleider legt de moeilijkheid van de projecttaak vast die je in een bepaalde werksituatie uitvoert. Je voert de taken uit in oplopende moeilijkheid (complexiteit).

Complexiteit

Welke begeleiding krijg je

In welke situatie moet je de opdracht uitvoeren

Moment van de uitvoering

(Be)geleid Je krijgt zoveel mogelijk leiding tijdens het uitvoeren van de opdracht. Begeleid Je krijgt begeleiding tijdens het uitvoeren van de opdracht. Je begeleider is in de buurt. Deels zelfstandig Voor een deel voer

Eenvoudig Je voert een aangepaste taak uit in een overzichtelijke situatie. Eenvoudig Je voert een aangepaste taak uit in een overzichtelijke situatie.

Eerste halfjaar

A

Tweede halfjaar

B

Standaard De taak bestaat uit verschillende werkzaamheden die je in een normale werksituatie uitvoert. Complex De werksituatie is niet meer zo overzichtelijk. Je zult zelfstandig naar oplossingen moeten zoeken.

Als beginnend beroepsbeoefenaar

C

je zelfstandig de taak uit. Je kunt met problemen

je begeleider raadplegen.

Zelfstandig Je voert de taak zelfstandig uit. Je begeleider is niet altijd bij jou in de buurt. Vaak krijg je pas aan het einde ervan de controle van je begeleider.

D

36 Eerste monteur Werktuigkundige Installaties

 Nederlands in de projecttaken

5.11 Wanneer zijn er vaststellingsmomenten? Een vaststellingsmoment is een logisch moment om vast te stellen hoe je opleiding verloopt. Het is ook een moment waarop de examencommissie van jouw school formeel vaststelt: • of alle producten en documenten van jou aanwezig zijn en • of de procedure is uitgevoerd zoals die is afgesproken.

Jouw school kan daarvoor een eigen keus maken. Bespreek dit dus vooral met je begeleiders.

Plaatsing van de vaststellingsmomenten VM Periode Omschrijving Complexiteit A 1 Na een half jaar of aantal projecttaken

Heb je de juiste beroepsopleiding gekozen? Hoe gaat het met je werk in het bedrijf? (BBL) Hoe gaat het met je stage? (BOL) Verwerking van de gegevens in je POP.

Complexiteit B 2 Na 1 jaar of aantal projecttaken

Kijken of je nog op het goede spoor zit.

Complexiteit C 3 Na 1,5 jaar of

Beheers je de werkprocessen? Heeft je praktijkopleider de praktijk afgetekend?

aantal projecttaken

Complexiteit D 4 Na 2 jaar of aantal projecttaken

Je opleiding is afgerond, hopelijk met een positief resultaat. Dit vaststellingsmoment kan gezien worden als een verzilveringsmoment en leidt tot diplomering.

5.12 Afronding van de opleiding en diplomering De school is verantwoordelijk voor je opleiding. Als je resultaten voldoen aan het Kwalificatiedossier, LLB-document en het Raamwerk Nederlands, heb je recht op het diploma van je opleiding.

37 Basisdocument Eerste monteur werktuigkundige installaties

6 Nederlands in de projecttaken

6.1 Taalniveaus • Aan het einde van je opleiding moet je laten zien dat je Nederlands (en Engels en een andere vreemde taal) op een bepaald niveau beheerst. • In deel B van het kwalificatiedossier staat het vereiste taalniveau.

MBO-1

MBO-2

MBO-3

MBO-4

Nederlands 2F

2F

2F

3F

Wat dit niveau inhoudt, is vastgelegd in het Referentiekader taal en rekenen (http://www.steunpunttaalenrekenenmbo.nl/nl/home/ kaders-en-regels/referentiekader). Beheersing van Nederlands is óók van belang voor de beroepsuitoefening. Daarom staan in het kwalificatiedossier ook beroepsgerelateerde eisen aan taal. Deze eisen zijn te vinden in deel C en D.

38 Eerste monteur Werktuigkundige Installaties

 Nederlands in de projecttaken

6.2 De drieslagmethode Drieslag taalontwikkeling

1. Taal gebruiken in beroepsgerichte activiteiten Veel lezen, luisteren, schrijven en spreken op school en BPV met adequate feedback op taalgebruik 2. Taalles van een (ervaren) taaldocent Uitleg en oefening van regels en conventies van het vakgerichte Nederlands en de vaktaal 3. Taalondersteuning en oefening individueel Werken aan persoonlijke taalproblemen (o.a. uitspraak, spelling, woordkennis en grammatica)

Tijdens je opleiding luister, lees, spreek en schrijf je heel veel. Niet alleen bij de taallessen, maar eigenlijk bij alle stappen van een projecttaak. Er zijn dus meer dan genoeg mogelijkheden om aan te tonen op welk niveau je presteert. De ontwikkeling van jouw taalvaardigheid is dan ook niet alleen een zaak van de docent talen, maar van iedereen die jou in je opleiding begeleidt. Je gaat je taalvaardigheid ontwikkelen volgens de drieslagmethode: 1. Je gebruikt taal tijdens je werk/stage en op school –– Veel lezen, luisteren, schrijven en spreken met zinvolle kritiek op je taalgebruik 2. Taalles van een ervaren taaldocent –– Je oefent op het vakgericht Nederlands en vreemde talen onder begeleiding van een ervaren taaldocent tijdens lessen of workshops. 3. Taalondersteuning en oefening individueel. –– Bij persoonlijke taalproblemen krijg je extra hulp en ondersteuning. Bij het invullen van je mini-POP kun je samen met je begeleider bepalen hoeveel ondersteuning je nodig hebt.

39 Basisdocument Eerste monteur werktuigkundige installaties

6.3 Leerlijn Nederlands en het communicatieschema

Het niveau van de taalvaardigheid hangt af van de mate waarin je in staat bent om: • uit een boodschap onderwerp, doel en thema’s te destilleren • je boodschap af te stemmen op doel en publiek • je boodschap goed te structureren, verbanden aan te brengen • grammaticaal zo correct en vloeiend mogelijk te formuleren

Om je daar bewust van te maken, leer je stapsgewijs te werken volgens het communicatieschema.

medium

boodschap: onderwerp, doel, thema

ontvanger (publiek)

informatie bron

zender

zender wordt ontvanger

ontvanger wordt zender

= filter en/of ruis

feedback

Schema communicatie

Via een stappenplan, dat uitgaat van dit schema, oriënteer je je op jouw taak. Je leert: a. doel, onderwerp en thema’s bepalen b. publiek bepalen c. medium en bijbehorende conventies bepalen d. opbouw en samenhang bepalen e. ruis voorkomen

40 Eerste monteur Werktuigkundige Installaties

 Nederlands in de projecttaken

Stappenplan communicatieschema A = afstemming op doel doel:

Wat wil/moet de zender bereiken met deze boodschap? (informeren, activeren, mening vormen)

onderwerp: Wat is het onderwerp van de boodschap:

thema(‘s): Wat wordt er over het onderwerp gezegd? Wat moet er over het onderwerp gezegd worden? (Feiten / meningen / argumenten)

B = afstemming op publiek

publiek: Voor wie is de boodschap bestemd? Hoe spreek je dat publiek aan? (Denk bijv. aan functie of belangrijkheid van de persoon, voorkennis van het onderwerp, taal, opvattingen.)

C = medium en bijbehorende conventies bepalen

medium: Welk medium is voor dit doel en dit publiek geschikt / gebruikt?

conventies: Welke (spel)regels gelden voor dit medium?

41 Basisdocument Eerste monteur werktuigkundige installaties

D = opbouw en samenhang bepalen

opbouw en samenhang van de boodschap: Rekening houdend met de conventies, met dit publiek, dit doel, dit onderwerp en deze thema’s, wat komt er dan in: Inleiding: Kern: Welke signaal- en verwijswoorden geven samenhang aan de tekst?

Slot:

E = ruis voorkomen

ruis: Welke mogelijke ruis kan er ontstaan en (hoe) kan ik dat voorkomen? (spelling, grammatica, woordgebruik, verstaanbaarheid, leesbaarheid etc.)

Vooral in het begin van je opleiding zullen de taalproducten van je projecttaken nog niet helemaal voldoen aan de eisen. Want dan zou je de stappen a t/m f in één keer helemaal correct uitvoeren. Tijdens de uitvoering van je projecttaken werk je aan de verbetering van je taalvaardigheden. Die verbetering moet zichtbaar worden in de producten die je bij de projecttaak oplevert. In het schema van de Leerlijn Nederlands kun je zien hoe de taalvaardigheden in de projecttaken aan bod komen. In de eerste 6 projecttaken is een leerlijn uitgezet voor de ontwikkeling van je taalvaardigheden. In deze taken komt steeds één stap aan bod. • In de eerste projecttaak beoordelen je begeleiders je taalproducten alleen op stap a. Doel enThema. • In de tweede projecttaak komt daar b. Doelgroep bij. • Na 6 projecttaken heb je alle stappen verwerkt en kun je ze voor al je taalproducten toepassen.

Niet alleen je docent Nederlands besteedt aandacht aan je taalvaardigheden, maar je vakdocenten zullen je ook bij je taalproducten begeleiden en een beoordeling geven.

42 Eerste monteur Werktuigkundige Installaties

 Nederlands in de projecttaken

Aan het einde van je opleiding moet je het vereiste taalniveau beheersen. Hulpmiddelen daarbij zijn: • De leerlijn Nederlands die de ontwikkelingsgerichte activiteiten voor de projecttaken aangeeft. • De ontwikkelingsgerichte taalkaarten Nederlands die jou en je docent achtergrondinformatie geven. • De kwalificerende taalkaarten die informatie geven hoe de taalvaardigheden kwalificerend afgesloten kunnen worden.

43 Basisdocument Eerste monteur werktuigkundige installaties

6.4 Kwalificering Door middel van examinering wordt vastgesteld of je het vereiste niveau beheerst.

Examinering referentieniveaus (deel B kwalificatiedossier)

MBO-4

MBO-2 en MBO-3

MBO-1

2009-2010 Prototype 3F 2010-2011 Voorbeeldexamens 3F Prototype 2F 2011-2012 Pilotexamens 3F (substantieel aantal leerlingen)

Voorbeeldexamens 2F Voorbeeldexamens 2F

2012-2013 Pilotexamens 3F (zo mogelijk alle leerlingen)

Pilotexamens 2F (substantieel aantal leerlingen)

Pilotexamens 2F

2013-2014 Centrale examens 3F Pilotexamens 2F (zo mogelijk alle leerlingen)

Pilotexamens 2F

2014-2015 Centrale examens 3F Centrale examens 2F Op basis van bevindingen in

pilotexamens volgt in 2014 een besluit over centrale examens

Spreek-, gespreks- en schrijfvaardigheid worden met instellingsexamens geëxamineerd. Wij adviseren het aanleggen van een portfolio, waarin je bewijsmateriaal verzamelt voor jouw niveau voor deze vaardigheden. Examinering van beroepsgerichte eisen aan Nederlandse taal Dit gebeurt in de beroepsgerichte examens. De talige portfolioproducten zijn daarbij het uitgangspunt. 6.5 Taalkaarten Met de ontwikkelingsgerichte taalkaarten kun je jouw vaardigheden oefenen. Voor de docent Nederlands en de begeleiders geven de kaarten informatie en steun in de leerlijn Nederlands. De taalkaarten Nederlands zijn ontwikkeld voor de volgende taalvaardigheden:

44 Eerste monteur Werktuigkundige Installaties

 Nederlands in de projecttaken

Spreken/Gesprekken voeren 1. Reflectiegesprek 2. Beoordelingsgesprek 3. Telefoneren 4. Werkoverleg en vergaderen 5. Discussie 6. Presenteren 7. Sollicitatiegesprek Luisteren

8. Luisteren naar mondelinge instructies 9. Luisteren naar audiovisuele instructies Lezen 10. Samenvatten (hoofd- en bijzaken) 11. Lezen van instructies 12. Schema’s /tabellen en grafieken Schrijven 13. E-mail 14. De brief 15. De sollicitatiebrief 16. Het CV 17. Besluitenlijst/notulen

18. Het verslag 19. Het logboek

Taalbeschouwing/taalverzorging Grammatica 20. Woordsoorten (werkwoord, zelfstandig naamwoord, lidwoord) 21. Zinsdelen (persoonsvorm, onderwerp, gezegde) Spelling 22. Schema werkwoordspelling 23. Leestekens/Hoofdletters Hulpmiddelen 24. Werken met het woordenschrift

45 Basisdocument Eerste monteur werktuigkundige installaties